Model systemu słonecznego

Model systemu słonecznego

A Philosopher Lecturing on the Orrery

Autor	Joseph Wright of Derby
Rodzaj	scena rodzajowa
Data powstania	1766
Medium	olej na płótnie
Wymiary	147 × 203 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Derby
Lokalizacja	Derby Museum and Art Gallery

Model systemu słonecznego lub Filozof prezentujący model Układu Słonecznego, albo Filozof daje wykład nad tellurium, gdzie lampa umieszczona jest w miejscu Słońca (ang. A Philosopher Lecturing on the Orrery) – obraz malarza angielskiego Josepha Wrighta z 1766 roku.

Joseph Wright uznawany jest za późnego spadkobiercę Caravaggia w dziedzinie przedstawiania specjalnych efektów świetlnych. W swoich pracach stosował chiaroscuro, technikę, jaką artyści barokowi używali przy prezentowaniu scen religijnych. Tworzył w epoce oświecenia – tematem jego zainteresowań były osiągnięcia naukowe; jako pierwszy wprowadził tematykę przemysłową do sztuki.

Opis obrazu

Pokłon pasterzy Rubensa

Obraz Model systemu słonecznego jest jednym z pierwszych dzieł łączących fascynacje artysty światłem. Powstał po namalowanej w 1765 roku, pierwszej tego typu pracy: Trzej mężczyźni oglądający Szermierza Borghese przy świecy. Wright zastąpił klasyczny model modelem naukowym i umieścił go pośrodku kompozycji. Korzystając z techniki chiaroscuro, nawiązał do znanych dzieł religijnych, gdzie nad urodzonym Jezusem pochylają się zaciekawieni widzowie. Zastąpienie Dzieciątka przedmiotem naukowym i przedstawienie sceny w formie dotychczas zarezerwowanej dla religijnych obrazów wywołało niemałą sensację. W 1768 artysta namalował w podobnym duchu obraz Eksperyment na ptaku w pompie powietrznej (National Gallery w Londynie).

Modelem naukowym jest tellurium, w którym zamiast Słońca Wright umieścił lampę. Jej blask oświetla pochylone zaciekawione sylwetki. Naukowiec, stojący przodem do widza, objaśnia działanie lub prawa astronomii, jeden z uczniów pilnie notuje słowa. Wokół stołu znajdują się nie tylko osoby dorosłe, ale i dzieci, co może wskazywać, że nauka jest dla wszystkich – niezależnie od wieku – ludzi.