Tekst źródłowy strony Oblężenie Tsingtau

{{Wojna infobox
 |nazwa        = Oblężenie Tsingtau (Qingdao)
 |epoka        = czasy najnowsze
 |konflikt     = [[I wojna światowa]]
 |grafika      = Battle of Tsingtao Germans.jpg
 |opis grafiki = Siły niemieckie podczas oblężenia
 |czas         = 27 sierpnia – 7 listopada 1914
 |miejsce      = [[Qingdao]]
 |terytorium   = [[Republika Chińska (1912–1949)|Chiny]]
 |przyczyna    = 
 |wynik        = zwycięstwo sił japońsko-brytyjskich
 |strona1      = {{państwo|DEU|1871}}<br />{{państwo|Austro-Węgry}}
 |strona2      = {{państwo|JPN|1870}}<br />{{państwo|GBR|1801}}
* {{państwo|IND|brytyjskie}}
 |dowódca1     = [[Alfred Meyer-Waldeck]]
 |dowódca2     = [[Sadakichi Kato]]<br />[[Kamio Mitsuomi]]
 |siły1        = 3750 żołnierzy,<br />1 krążownik pancernopokładowy,<br />1 [[torpedowiec]],<br />4 [[kanonierka|kanonierki]],<br />2 samoloty
 |siły2        = 23 500 żołnierzy,<br />1 [[okręt-baza wodnosamolotów]],<br />5 [[pancernik]]ów,<br />2 [[krążownik]]ów,<br />1 [[krążownik pancernopokładowy]],<br />2 [[niszczyciel]]e,<br />2 samoloty
 |straty1      = 493, w tym 199 zabitych; ok. 3600 wziętych do niewoli{{odn|Witkowski|2012|s=88}}
 |straty2      = straty armii japońskiej: 1900, w tym 415 zabitych;<br />straty marynarki japońskiej: ok. 300 zabitych;<br />straty brytyjskie: 83, w tym 16 zabitych{{odn|Witkowski|2012|s=88}}
 |kod mapy     = Chiny
 |współrzędne  = 
 |commons      = Category:Battle of Tsingtao
}}
'''Oblężenie Tsingtau''' – bitwa stoczona jesienią 1914 roku, na początku [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Kontrolowany przez [[Cesarstwo Niemieckie]] port w chińskim [[Qingdao]] (znanym wówczas pod niemiecką nazwą Tsingtau), oblegany był w okresie od 13 września do 7 listopada przez połączone siły [[Cesarstwo Wielkiej Japonii|japońsko]]-[[Wielka Brytania|brytyjskie]]. Oblężenie zakończyło się zwycięstwem sił [[Ententa|Ententy]].  

== Tło sytuacyjne ==
Z końcem XIX w. Cesarstwo Niemieckie, które późno przystąpiło do ekspansji [[kolonializm|kolonialnej]], starało się rozszerzyć swoje wpływy w [[Azja|Azji]], mieszając się m.in. w [[Chiny|chińskie]] sprawy wewnętrzne, dla uzyskania przywilejów handlowych. Jednocześnie starano się urządzić tam bazę dla niemieckiej marynarki wojennej{{odn|Witkowski|2012|s=81-82}}. Wykorzystując jako pretekst zamordowanie tam 1 listopada 1897 roku dwóch niemieckich misjonarzy, Niemcy wysadzili 14 listopada desant na półwyspie [[Szantung]], nie napotykając oporu, po czym zmusili Chińczyków do wydzierżawienia im okręgu [[Jiaozhou]] (spotykana dawna pisownia Kiaoczou) na okres 99 lat{{odn|Witkowski|2012|s=81-82}}. Po zajęciu tego obszaru Niemcy rozpoczęły rozszerzanie swoich wpływów na pozostałe ziemie prowincji Szantung, budując m.in. port w Qingdao (Tsingtau). Port stał się główną bazą [[Niemiecka Eskadra Wschodnioazjatycka|Niemieckiej Eskadry Wschodnioazjatyckiej]], pełniąc rolę parasola ochronnego dla niemieckich kolonii na [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]]. Polityka niemiecka wywołała zaniepokojenie Brytyjczyków, którzy uznali ją za zagrożenie dla własnych interesów i wzmocnili kontakty z [[Cesarstwo Wielkiej Japonii|Japonią]], zawierając 30 stycznia 1902 roku [[sojusz brytyjsko-japoński|sojusz wojskowy]], który pogłębił się z wybuchem I wojny światowej.

Po wybuchu wojny w Europie, początkowo niejasne było, jakie stanowisko zajmie Japonia w konflikcie{{odn|Witkowski|2012|s=83-84}}. 8 sierpnia Chiny ogłosiły neutralność{{odn|Jarczyk|2016|s=12}}. Na brytyjską prośbę ograniczającą się do udzielenia pomocy w ochronie żeglugi handlowej, Japonia zdecydowała przystąpić do wojny po stronie Ententy, w celu rozszerzenia własnych wpływów w regionie{{odn|Witkowski|2012|s=83-84}}. 15 sierpnia 1914 roku rząd Japonii wystosował do Niemców [[ultimatum]], nakazując im wycofanie wszystkich okrętów wojennych z akwenu oraz przekazanie portu Qingdao Japończykom do 15 września, przy czym zakreślono czas na odpowiedź do 23 sierpnia{{odn|Witkowski|2012|s=83-84}}. Dzień później generał Kamio Mitsuomi otrzymał rozkaz rozpoczęcia przygotowań do zajęcia portu. Po upływie ultimatum, w dniu 23 sierpnia, Japonia wypowiedziała Niemcom wojnę, rozpoczynając w dniu 27 sierpnia morską blokadę Qingdao{{odn|Witkowski|2012|s=83-84}}. W porcie nie było już w tym czasie głównych sił eskadry niemieckiej, gdyż te jeszcze przed wybuchem wojny 20 czerwca opuściły port, kierując się w rejs szkolny w rejon niemieckiej kolonii [[Pagan (Mariany)|Pagan]] w archipelagu [[Mariany|Marianów]], po czym, po wybuchu wojny, do bazy już nie powróciły{{odn|Jarczyk|2016|s=12}}. Stamtąd okręty niemieckie wyruszyły ku zachodnim wybrzeżom [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]], gdzie w [[Bitwa pod Coronelem|bitwie pod Coronelem]] rozbiły eskadrę brytyjską, po czym w rejonie [[Falklandy|Falklandów]] role się odwróciły i eskadra niemiecka została pokonana przez Brytyjczyków w [[Bitwa koło Falklandów|decydującej bitwie]]{{odn|Jarczyk|2016|s=12}}. W Tsingtau pozostał początkowo krążownik „[[SMS Emden (1908)|Emden]]”, który 4 sierpnia zdobył na Morzu Japońskim rosyjski parowiec „[[SMS Cormoran (1909)|Riazań]]”{{odn|Witkowski|2012|s=83}}. Wkrótce jednak „Emden” również opuścił bazę, rozpoczynając działania jako [[rajder]]. 

== Przebieg ==
27 sierpnia eskadra okrętów japońskich dowodzona przez wiceadmirała Katō Sadakichi, rozpoczęła blokadę znajdującego się pod kontrolą niemiecką Jiaozhou. Jej trzon stanowiły trzy starsze pancerniki: „[[Pobieda (1900)|Suwō]]” (okręt flagowy), {{link-interwiki|Orioł (1902)|tekst=„Iwami”|Q=Q1511675}}, {{link-interwiki|Połtawa (1894)|tekst=„Tango”|Q=Q1780927}} i dwa pancerniki obrony wybrzeża „[[Admirał Sieniawin|Mishima]]” i „[[Gienierał-admirał Apraksin|Okinoshima]]” – wszystkie stanowiące zdobycze z [[wojna rosyjsko-japońska|wojny z Rosją]] z 1905 roku{{odn|Witkowski|2012|s=84}}. Ponadto w jej skład wchodziły 3 krążowniki pancerne „Iwate”, „Tokiwa” i „[[Yakumo]]”, 8 mniejszych krążowników, 4 kanonierki, 24 niszczyciele, 13 torpedowców i [[okręt-baza wodnosamolotów]] „Wakamiya”{{odn|Witkowski|2012|s=84}}. Do sił japońskich dołączyły 28 sierpnia: brytyjski pancernik HMS „[[HMS Triumph (1904)|Triumph]]” oraz niszczyciel HMS „Usk”{{odn|Jarczyk|2016|s=13}}. Blokada składała się z trzech linii, od 9 do 18 mil morskich od zatoki Kiaoczou{{odn|Jarczyk|2016|s=12}}. Początkowo jeszcze w skład zespołu wchodziły nowoczesne pancerniki „[[Kawachi (1912)|Kawachi]]”, „[[Settsu (1912)|Settsu]]”,  oraz krążownik liniowy „[[Kongō (1912)|Kongō]]”, przeznaczone do walki z Eskadrą Wschodnioazjatycką, lecz zostały odesłane{{odn|Witkowski|2012|s=84}}. 28 sierpnia pancerniki „[[Pobieda (1900)|Suwō]]”, „Iwami”, „Tango” i „Triumph” rozpoczęły ostrzał bazy, powtarzany 11 razy w ciągu kolejnych 6 tygodni{{odn|Jarczyk|2016|s=13}}.

Do operacji lądowej Japończycy wyznaczyli siły liczące 23 000 ludzi, wspierane przez 142 działa. Brytyjczycy skierowali do akcji symboliczny kontyngent liczący ok. 2000 ludzi (w tym 500 [[Sikhowie|Sikhów]]) pod dowództwem generała brygady Nathaniela Waltera Barnardistona.  

Desant rozpoczął się 2 września w rejonie Longkou, kolejną grupę wojsk wysadzono w dniu 18 września w rejonie Laoshan, 30 km na wschód od Qingdao. Łącznie pod koniec września siły alianckie biorące udział w oblężeniu Qingdao liczyły 58 000 żołnierzy i ponad 100 dział. Po stronie niemieckiej trwały gorączkowe przygotowania do obrony. Po rozbudowaniu umocnień miejskich, dowodzący obroną miasta Alfred Meyer-Waldeck nakazał swoim oddziałom utworzenie dwóch pierścieni obrony.

W dniach 26 i 27 września miały miejsce wielokrotne ataki alianckie na stanowiska obrony niemieckiej i sojuszniczych oddziałów austro-węgierskich. Dzień później miasto zostało całkowicie okrążone przez oblegających. Za każdym razem, gdy tylko Japończycy podchodzili pod umocnienia, tworząc nową linię okopów, spotykali się z gwałtowną reakcją wojsk niemieckich, które odpierały ataki.

W walkach wzięło udział lotnictwo. Po raz pierwszy w historii użyto 5 września 1914 w akcji lotnictwa z okrętów – wodnosamolotu z japońskiego transportowca „[[Wakamiya]]”, wykonującego misję rozpoznawczą{{odn|Witkowski|2012|s=86}}. Od 21 września ze zbudowanego lotniska w Tsimo zaczęły wykonywać misje trzy japońskie samoloty armijne{{odn|Witkowski|2012|s=86}}. Po stronie obrońców do akcji włączono dwa samoloty [[Rumpler Taube]]{{odn|Witkowski|2012|s=82}}, których zadaniem była ocena sił przeciwnika i wyśledzenie stanowisk dział japońskich oraz akcje dywersyjne. Pierwszy z dwóch samolotów pilotowany przez leutnanta Friedricha Müllerskowskiego rozbił się podczas pierwszej akcji{{odn|Witkowski|2012|s=86}}, a pilot został ciężko ranny. Druga maszyna pilotowana przez Gunthera Plüschowa wielokrotnie uprzykrzała życie Japończykom. Podchwyciła to niemiecka propaganda, która niemieckiego pilota określała mianem „Kondora Tsingtao”{{odn|Witkowski|2012|s=88}}. Plüschow miał zestrzelić m.in. japoński samolot Farman MF.7 oraz zrzucić na japońskie stanowiska niewielkie, przerobione z granatów artyleryjskich bomby. Przewaga w powietrzu należała jednak do Japończyków, których samoloty stopniowo niszczyły stanowiska niemieckie. 

Obronę niemiecką z morza wspierały działa [[kanonierka|kanonierki]] „Jaguar” i stojącego w porcie austro-węgierskiego krążownika [[SMS Kaiserin Elisabeth|SMS „Kaiserin Elisabeth”]], który przebywał w Tsingtau z wizytą w chwili wybuchu wojny (po serii sprzecznych rozkazów i wyjeździe z Tsingtau części jego załogi, zdecydowano ostatecznie użyć krążownik w obronie miasta, mimo że [[Austro-Węgry]], będące sojusznikiem Niemiec, nie były w stanie wojny z Japonią){{odn|Witkowski|2012|s=85}}. Sześć dział 15 cm krążownika użyto też w bateriach nadbrzeżnych{{odn|Witkowski|2012|s=85}}. 14 października bateriom nadbrzeżnym kalibru 240 mm udało się uszkodzić brytyjski pancernik „[[HMS Triumph (1904)|Triumph]]”, który podszedł zbyt blisko{{odn|Jarczyk|2016|s=13}}. W nocy 17 października torpedowiec [[SMS S 90|S 90]] skrycie wypłynął z portu, zatapiając japoński krążownik „[[Takachiho (1885)|Takachiho]]”, który poszedł na dno z 253 członkami załogi{{odn|Witkowski|2012|s=88}}. Niemieckiemu torpedowcowi nie udało się jednak przebić ponownie przez blokadę portu, wobec czego niemieccy marynarze po wpłynięciu na wody chińskie wyrzucili okręt na brzeg.

31 października, w dniu urodzin cesarza, Japończycy podjęli generalny szturm na miasto, zostali jednak odparci. W tej sytuacji rozpoczęli siedmiodniowy ostrzał Qingdao, umożliwiając własnej piechocie podejście i zajęcie nowych stanowisk. Niemcy stawiali zacięty opór, otwierając ogień z ciężkich dział. 2 listopada, po wyczerpaniu się amunicji, załoga zatopiła krążownik „Kaiserin Elisabeth”{{odn|Witkowski|2012|s=88}}. Nocą 6 listopada piechocie japońskiej udało się w końcu przełamać linie obrony niemieckiej i mimo gwałtownego oporu, obrońcy zmuszeni zostali do wycofania się do miasta. Japończycy zajęli wzgórza wokół Qingdao, niszcząc poszczególne punkty na pierwszej linii obrony. W tej sytuacji pozbawieni amunicji Niemcy zatopili kanonierkę „Jaguar”, po czym zdecydowali się na kapitulację. Ocalały samolot Taube Plüschowa został wysłany 6 listopada z wiadomościami do Chin{{odn|Witkowski|2012|s=88}}.

7 listopada oddziały niemieckie oraz wspierające je siły austro-węgierskie złożyły broń. Miasto zostało zajęte przez Japończyków na honorowych warunkach. Obrońców internowano do Japonii, m.in. do obozu jenieckiego Bandō. Większości cywilów niemieckich pozwolono pozostać w Qingdao i prowadzić własne interesy. Większość jeńców zwolniono jednak dopiero po zakończeniu wojny na przełomie lat 1919–1920. 

Już po zdobyciu twierdzy, 10 listopada japoński torpedowiec Nr 33 zatonął na minie{{odn|Witkowski|2012|s=88}}.

== Galeria ==
<gallery>
Plik:Bundesarchiv Bild 137-021635, Gesamtansicht von Tsingtau.jpg|Qingdao (1914)
Plik:Bundesarchiv Bild 134-C1299, Tsingtau, Vorderste deutsche Frontlinie.jpg|Pierwsza linia obrony niemieckiej
Plik:Bundesarchiv Bild 116-214-02, Tsingtau, Bismarck-Berg Batterie (Kampf um Tsingtau, 1914).jpg|Pozycje obrony niemieckiej
Plik:BritishTroopsArriveTsingtao1914.jpg|Oddziały brytyjskie pod Qingdao
Plik:Imperial Japanese Sailors Coming Ashore at the Siege of Tsingtao 1914.png|Desant japoński
Plik:Wn21-19.jpg|Japońska artyleria podczas oblężenia
Plik:Bundesarchiv Bild 134-C1315, Tsingtau, Seesoldaten in Deckung.jpg|Stanowiska niemieckie
Plik:SMS Kaiserin Elisabeth.jpg|„Kaiserin Elisabeth”
</gallery>

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* Charles B. Burdick: The Japanese Siege of Tsingtao (1976)
* Cyril Fallsm: The Great War, (1960). S. 98-99.
* Edwin P. Hoyt: The Fall of Tsingtao (1975)
* John Keegan: The First World War, Alfred A. Knopf, New York 1998, S. 206
* Gerhard Hirschfeld (Hrsg.): Enzyklopädie Erster Weltkrieg, Schöningh, 2004, S. 930
* {{Cytuj pismo | nazwisko = Jarczyk| imię =Michał | tytuł =Niemiecka kolonia Tsingtau w 1914 roku | czasopismo =Okręty Wojenne | oznaczenie = nr 3/2016| wolumin =XXVI | wydanie =137 | strony =12-17 | data = | rok =2016 | miesiąc =maj-czerwiec | odn = tak}}
* {{Cytuj pismo | nazwisko = Witkowski | imię =Jarosław |tytuł =Upadek Tsingtao| czasopismo = Morze, Statki i Okręty | wolumin =XVII |wydanie=125| oznaczenie = nr 7-8/2012 | rok=2012 |miesiąc=lipiec – sierpień |wydawca = Magnum X| miejsce = Warszawa | issn = 1426-529X |odn=tak}}

[[Kategoria:Bitwy I wojny światowej]]
[[Kategoria:Bitwy w 1914]]
[[Kategoria:Bitwy w historii Austro-Węgier|Tsingtau]]
[[Kategoria:Bitwy w historii Niemiec|Tsingtau]]
[[Kategoria:Bitwy w historii Japonii|Tsingtau]]
[[Kategoria:Oblężenia w Azji|Tsingtau]]