Tekst źródłowy strony Półwysep Indochiński

{{Dopracować|źródła=2022-03}}
[[Plik:Karte der Indochinesischen Halbinsel-de.jpg|thumb|Półwysep Indochiński (w obrysie)]]
'''Półwysep Indochiński''' – [[półwysep]] w [[Azja Południowo-Wschodnia|Azji Południowo-Wschodniej]], oblewany od wschodu wodami [[Morze Południowochińskie|Morza Południowochińskiego]] i [[Zatoka Tajlandzka|Zatoki Tajlandzkiej]] ([[Ocean Spokojny]]), a od zachodu – [[Morze Andamańskie|Morza Andamańskiego]] i [[Zatoka Bengalska|Zatoki Bengalskiej]]. Na południu znajduje się półwysep podrzędny o wydłużonym kształcie – [[Półwysep Malajski]].

Półwysep odznacza się urozmaiconą [[rzeźba terenu|rzeźbą terenu]]. W jego wnętrzu przebiegają południkowo wąskie i wysokie [[łańcuch górski|łańcuchy górskie]]. Między nimi w [[dolina]]ch płyną najważniejsze rzeki tego regionu: [[Irawadi]], [[Saluin]], [[Menam]] i [[Mekong]].

== Charakterystyka ==
Półwysep Indochiński zajmuje około 2,3 mln km² powierzchni, jest więc równy wielkością takim krajom jak [[Algieria]] w Afryce bądź [[Kazachstan]] w Azji. Silnie rozczłonkowany, zdobny – szczególnie u zachodnich wybrzeży – girlandami większych i mniejszych wysepek, przechodzi na południowym swym krańcu w wąski jęzor [[Półwysep Malajski|Półwyspu Malajskiego]], na północnym zachodzie zaś ginie w gęsto zadrzewionych górach pogranicza [[Mjanma|Birmy]] i [[Chiny|Chin]].

Rzeźba terenu jest tu niezwykle urozmaicona. Południkowo przebiegające pasma górskie zbiegają się na północy. Pomiędzy nimi występują szerokie zapadliska lub wąskie rowy zapadliskowe pochodzenia tektonicznego.

Cały obszar przecinają liczne rzeki, z których największe to [[Menam]], [[Saluin]], [[Irawadi]] i – najdłuższa ze wszystkich – [[Mekong]]. Ta droga wodna jest żeglowna na odcinku 700 km, zaś podczas wysokiego stanu wód nawet 1600 km. Łączy terytoria Chin, [[Laos]]u, [[Kambodża|Kambodży]] i [[Wietnam]]u. W sumie liczy sobie blisko 4500 km długości, co daje jej dwunaste miejsce na liście rzek świata – tuż za azjatyckim [[Amur (rzeka)|Amurem]] i północnoamerykańską [[Mackenzie]] – oraz siódme w Azji. Nad tą właśnie rzeką – lub w jej pobliżu – rozlokowały się największe i najważniejsze miasta regionu: [[Luang Prabang]], [[Wientian]], [[Phnom Penh]] i [[Ho Chi Minh (miasto)|Sajgon]], zwany od roku 1975 [[Ho Chi Minh (miasto)|Ho Chi Minh]]. [[Mekong]] swoje źródło ma wysoko, na [[Wyżyna Tybetańska|Wyżynie Tybetańskiej]], uchodzi do wód [[Morze Południowochińskie|Morza Południowochińskiego]].

== Budowa geologiczna ==
W budowie geologicznej Półwyspu Indochińskiego wyróżnia się trzy rejony: [[masyw indochiński]], [[pasmo mezozoiczne Półwyspu Indochińskiego|pasma mezozoiczne]] oraz [[pasmo fałdowe Birmy|pasma fałdowe Birmy]]. Budują je różnorodne [[skały metamorficzne]], [[skały magmowe|magmowe]] i [[skały osadowe|osadowe]] powstałe od [[archaik]]u do [[czwartorzęd]]u. Starsze zostały nawet kilkakrotnie przefałdowane, a część z nich została [[metamorfizm|zmetamorfizowana]] w czasie [[orogeneza|orogenezy]] [[orogeneza kaledońska|kaledońskiej]], [[orogeneza hercyńska|waryscyjskiej]] i [[orogeneza alpejska|alpejskiej]]. Obecny kształt zawdzięcza orogenezie alpejskiej, w czasie której pasma górskie zostały wydźwignięte, powstały [[zapadlisko tektoniczne|zapadliska tektoniczne]] i pokrywy [[skały wylewne|skał wulkanicznych]].

== Historia ==
Pierwsze organizmy państwowe powstające w delcie Mekongu i na wschodnich wybrzeżach Półwyspu zawdzięczają swe istnienie osadnikom z Indii, którzy zaczęli się tu pojawiać w bliżej nieokreślonej przeszłości – najprawdopodobniej pomiędzy VI a III wiekiem p.n.e. Jakkolwiek jednak krainy wnętrza Indochin pozostały wierne wpływom [[subkontynent]]u, wschodnie pobrzeże, a więc obecny [[Wietnam]], rychło uległo politycznemu, kulturalnemu i religijnemu naciskowi z północy, od strony Chin. Oto bowiem w roku 221 p.n.e. [[Chiny]] – dotąd podzielone – zjednoczył pod swym berłem pierwszy w dziejach cesarz, [[Qin Shi Huang]] z [[dynastia Qin|dynastii Qin]], którego armie – pokonawszy wewnętrznych przeciwników i rywali – sięgnęły po nowe zdobycze: Koreę na północy i [[Annam]] (czyli północny Wietnam) na południu.

Niedługo jednak [[Qin Shi Huang|Shi Huangdi]] cieszył się nowym nabytkiem. Jeden z jego własnych generałów, [[Zhao Tuo]], zajął zdobycze na południu, zmienił imię na [[Zhao Tuo|Triệu Đà]] i ogłosił się władcą niepodległego państwa [[Nam Việt]], które rychło sięgało niemal po dzisiejsze [[Huế]]. I choć w roku 111 p.n.e. [[Chiny]] ponownie podbiły niepokorne państwo, należy przyznać, że [[Wietnam]] jako taki władców Państwa Środka nie interesował. Przykładali więcej wagi do [[Funan]]u (dzisiejsza [[Kambodża]]) i ujścia [[Mekong]] niż do nieprzyjaznego, porosłego bagnistą dżunglą kraju, zwanego raz [[Linyi]], raz [[Czampa]].

Wojska chińskie nieraz zmuszane były do interwencji, ale jedynie z powodu działalności osławionych piratów malajskich, którzy tu posiadali swoje liczne kryjówki.

== Zobacz też ==
{{Wikisłownik|Półwysep Indochiński}}
* [[Indochiny]]
* [[Indochiny Francuskie]]

[[Kategoria:Azja Południowa]]
[[Kategoria:Półwyspy w Azji|Indochiński]]