Palúdzka

Palúdzka

Część Liptowskiego Mikułasza
Państwo	Słowacja
Kraj	żyliński
Miasto	Liptowski Mikułasz
W granicach Liptowskiego Mikułasza	1960
Położenie na mapie kraju żylińskiego Palúdzka
Położenie na mapie Słowacji Palúdzka
49°03′01,08″N 19°21′38,88″E

Palúdzka – dawniej wieś w powiecie Liptowski Mikułasz na Słowacji, w historycznej krainie Liptów, od 1960 r. dzielnica Liptowskiego Mikułasza. Liczy ok. 3 tys. mieszkańców.

Położenie

Leży niespełna 1,5 km na zachód od centrum Liptowskiego Mikułasza, na wysokości ok. 570 m n.p.m. Zabudowania rozłożone są po obu stronach rzeczki Demianówki, uchodzącej na północnym skraju Palúdzki do Wagu jako jej lewy dopływ. Od wschodu i północy ogranicza dzielnicę Wag, od zachodu brzeg zbiornika wodnego Liptovská Mara, a od południa autostrada D1.

Historia

Palúdzka rozwinęła się na terenie starszej wsi Paludza, zatopionej dziś całkowicie wodami Liptowskiej Mary. Po raz pierwszy wspominana była w 1273 r., jednak jeszcze przed końcem XIII w. z jej obszaru wydzieliła się kolejna jednostka osadnicza – Bodice. Pierwszym znanym właścicielem wsi był niejaki Ondrej, notariusz w służbach zwoleńskiego żupana Demetra, przodek ziemiańskiej rodziny Palugyay'ów (słow. Palúckovci, Palúďajovci). Szeroko rozgałęziona z czasem rodzina Palugyay'ów dzierżyła wieś do 1848 r. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem i rzemiosłem, zwłaszcza garbarstwem. Działała tu również fabryczka produkująca żelatynę.

Po II wojnie światowej powstała tu siedziba wielkiego państwowego majątku ziemskiego (słow. Štátny majetok Liptovský Mikuláš), obejmującego całe ziemie rolne środkowego Liptowa, leżące u podnóży Niżnych Tatr.

Zabytki

• Renesansowy kasztel Vranovo z 1618 r.;
• Rokokowo-klasycystyczny kasztel Bocian z 2 poł. XVIII w.;
• Kościół ewangelicki z l. 1840–1841;
• Klasycystyczny kościół katolicki z 1854 r.;
• Klasycystyczna kaplica św. Jana Nepomucena z 1856 r., wzniesiona na miejscu dawnego, gotyckiego kościoła katolickiego;

Bibliografia

• Hochmuth Zdenko a kolektív: Nízke Tatry – západ. Turistický sprievodca ČSSR č. 10, wyd. Šport, Slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1982;
• Chočské vrchy. Vodná nádrž Liptovská Mara. Turistická mapa 1:50 000, wyd. VKÚ Harmanec, 1997, ISBN 80-85510-84-7;
• Liptovský Mikuláš a okolie (zbior.), wyd. Mesto Liptovský Mikuláš v spolupráci s Informačný centrom Mesta Liptovský Mikuláš, 2008 ISBN 978-80-89151-19-6, s. 52–53.