Synagoga w Orli

Synagoga w Orli - Synagoga w Orli została wybudowana w latach 70. XVIII wieku. W początku wieku XIX budynek przebudowano ujednolicając elewację w stylu klasycystycznym. W 1928 roku synagoga podczas pożaru miasta częsciowo się spaliła. W latach 1941-1944 Niemcy zdewastowali synagogę i wykorzystywali ją jako magazyn. Od 1941 roku gdy Niemcy wywieźli Żydów do Treblinki synagoga jest nieużytkowana i niszczeje, pomimo tego że doczekała się remontu dachu, ścian, elewacji. W jej pustym wnętrzu niszczeją malowidła ścienne z przełomu XVIII i XIX w. Na froncie nad wejściem widoczny był dawniej hebrajski napis: "Jakimże lękiem napawa to miejsce! Nic tu innego tylko Dom Boży!". Zachowała się wnęka po Aaron Ha Kodesz. Legenda mówi, że synagoga była pierwotnie zborem kalwińskim, który Żydzi chcieli kupić od Radziwiłłów. Tak długo ich prosili, że uzyskali zgodę, jednakże pod warunkiem zebrania w ciągu godziny zapłaty 10000 grosików. Warunek został spełniony, a budowla stała się ich własnością.

Pierwsi Żydzi są wzmiankowani w Orli w 1654 r. Wzmiankowani są wtedy mieszkający przy ul. Narewskiej cyrulicy Jakub i Symcha i pierwszy introligator - Efraim. Wiadomo, że juz w 1655 r. mieszkało tu 540 Żydów i na 261 domów, 90 było żydowskich. W Orli istaniały dwa cmentarze żydowskie:

• "stary" cmentarz koło synagogi (nagrobki ze starego, znajdującego się obok synagogi cmentarza Niemcy porozbijali i podobno kazali ułożyć z nich drogę, prowadzącą na Bielsk Podlaski).
• "nowy" cmentarz z ok. 50 macewami przy drodze do Szczytów.

Zachował sie także po Żydach budynek apteki, dzisiejszy posterunek policji.