Strofa stanisławowska
Strofa stanisławowska – strofa czterowersowa składająca się z wersów dziesięciozgłoskowych ze średniówką po sylabie piątej i ośmiozgłoskowych w porządku 10(5+5)/8/10(5+5)/8. Wersy o tej samej długości rymują się ze sobą (abab)[1]. Istnieje też wariant z wersami jedenastozgłoskowymi: 11(5+6)/8/11(5+6)/8[2]. Typowa strofa stanisławowska wykazuje silną tendencję toniczną (przeplot wersów czteroakcentowych i trójakcentowych), a nawet sylabotoniczną (daktyliczną)[3]. Strofa wzięła swoją nazwę od epoki, w której była najczęściej stosowana, czyli od panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Strofa stanisławowska występuje w najbardziej znanym utworze sentymentalistycznym, sielance Laura i Filon Franciszka Karpińskiego:
- Nie będę sobie warkocz trefiła,
- Tylko włos zwiążę splątany;
- Bobym się bardziej jeszcze spóźniła,
- A mój tam tęskni kochany.
Adam Tadeusz Naruszewicz użył jej w wierszu Do astronoma[2]:
- Wszystkieś wyprawił myśli do góry:
- Tam dowcipnego cel smaku;
- Dziwisz się cudom obcej natury,
- A swojej nie znasz, prostaku!
Strofę stanisławowską wykorzystywali Jakub Jasiński, Tomasz Kajetan Węgierski i Franciszek Dionizy Kniaźnin[4]. Klasyczną strofą stanisławowską Adam Mickiewicz napisał ballady Świtezianka i Alpuhara z Konrada Wallenroda. Strofy rozszerzonej użył w utworach Świteź (ballada), Powrót taty, Do przyjaciół i To lubię. Obie wersje zwrotki jednocześnie zastosował w dwuczęściowym utworze Renegat[5]. W poezji współczesnej strofa stanisławowska występuje bardzo rzadko. Władysław Broniewski użył jej w wierszu Malaria[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Teresa Kostkiewiczowa: Stanisławowska strofa, [w;] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.
- ↑ a b Teresa Kostkiewiczowa, Stanisławowska strofa, o.c.
- ↑ Wiktor J. Darasz, Polski daktyl, Język polski, 3-4/2000, s. 260-261.
- ↑ Wiktor J. Darasz, Polski daktyl, o.c., tamże.
- ↑ Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003, s. 139.
- ↑ Wiktor J. Darasz, Polski daktyl, o.c. tamże.