Tekst źródłowy strony Słowo o zakonie i łasce

[[Plik:Kyiv Saint Sophia Cathedral.jpg|250px|right|thumb|[[Sobór Mądrości Bożej w Kijowie]], w którym prawdopodobnie Iłarion wygłosił ''Słowo o zakonie i łasce'']]
'''Słowo o zakonie i łasce''' (oryg. ''Слово о законе и благодати'') – jeden ze starszych zabytków piśmiennictwa [[Język staroruski |staroruskiego]], kazanie napisane i wygłoszone przez metropolitę kijowskiego [[Hilarion (metropolita kijowski)|Hilariona]], pierwszego zwierzchnika [[Prawosławna metropolia kijowska|metropolii kijowskiej]], który nie był narodowości [[Grecja|greckiej]]. 

== Okoliczności powstania utworu ==
''Słowo o zakonie i łasce'' powstało przed [[1051]], kiedy jego autor objął katedrę kijowską. Tekst ten wpisuje się w kontekst rozwoju Kościoła prawosławnego na ziemiach ruskich, budowania jego trwałych struktur i utrwalania obecności chrześcijaństwa w społeczeństwie, a co za tym idzie – intensywnego rozwoju literatury parenetycznej i [[homiletyka|homiletyki]]. ''Słowo o zakonie i łasce'' jest jedynym znanym współczesnym badaczom utworem, który nie budzi wątpliwości w kwestii autorstwa Hilariona. 

== Treść ==
W pierwszej części kazania Hilarion stawia sobie za cel przeprowadzenie dowodu wykazującego wyższość [[chrześcijaństwo|chrześcijaństwa]] nad [[judaizm]]em. Dokonuje zatem analizy życia opartego na prawie (''zakonie''), powołując się na przykłady ze [[Stary Testament|Starego Testamentu]] i na łasce, przywołując epizody z [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]]. Szczegółowo odwołuje się do opowieści o [[Abraham]]ie, [[Sara|Sarze]] i [[Hagar (postać biblijna)|Hagar]], porównując ich synów – dziecko Sary [[Izaak]]a i syna Hagar [[Izmael]]a – do chrześcijan i żydów. Wreszcie stwierdza, że jezioro judaizmu wyschło, podczas gdy chrześcijańskie nie przestaje rozlewać się po całym świecie. 

Część druga odnosi treści teologiczne przedstawione w pierwszym ustępie do sytuacji współczesnej mówcy [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]]. Hilarion głosi pochwałę [[Włodzimierz I Wielki|Włodzimierza Wielkiego]], zaś jego decyzję o chrzcie Rusi porównuje do działalności Apostołów. Pozytywnie wypowiada się również o działalności kulturalnej i religijnej [[Jarosław I Mądry|Jarosława Mądrego]], do którego wprost się zwraca. Całość kończy modlitwą wygłoszoną "w imieniu całej Rusi".

== Cechy utworu ==
''Słowo o zakonie i łasce'' reprezentuje gatunek kazań uroczystych – przejętych z Bizancjum wykwintnych form homiletycznych, przeznaczonych dla wykształconych słuchaczy, pisanych starannym i podniosłym językiem. Stały one w opozycji do kazań prostych, których celem było objaśnianie prawd wiary niewykształconym ludziom. Podobnie jak inne kazania uroczyste, tekst Hilariona jest dwudzielny. Jego specyficzną cechą jest wyraziste łączenie ze sobą treści [[teologia|teologicznych]] i politycznych, powoływanie się na przykłady z [[Biblia|Biblii]] przy równoczesnym odwoływaniu się do postaci historycznych i współczesnych. Taki sposób konstruowania kazań, ze względu na popularność osoby Hilariona i jego tekstów, stał się punktem odniesienia dla współczesnych mu oraz późniejszych autorów kazań ruskich. 

== Bibliografia ==
* W. Jakubowski, R. Łużny, ''Literatura staroruska. Wiek XI-XVII. Antologia'', Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971, ss.39-40
{{Literatura staroruska XI-XIII wieku}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Literatura staroruska]]