Lazurnik krótkoogonowy
| Tiliqua rugosa | |||
| (Gray, 1825) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
lazurnik krótkoogonowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Lazurnik krótkoogonowy[3], scynk krótkoogonowy[4] (Tiliqua rugosa) – gatunek jaszczurki z rodziny scynkowatych (Scincidae). Jaszczurki z rodziny scynkowatych, do której należy opisywany gatunek, to kosmopolityczna grupa zwierząt, której przedstawiciele występują na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktyki, oraz na wielu wyspach oceanicznych[5].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Tiliqua rugosa, osiąga długość około 300 mm. Jego ciało jest ciężko opancerzone dużymi, nieregularnymi łuskami. Głowa ma charakterystyczny trójkątny kształt, ogon jest bardzo krótki i gruby. Grzbiet ubarwiony na kolor ciemnobrązowy, czarny lub szary. Często występuje nieregularne nakrapianie lub lekkie pasma jaśniejszych kolorów. Powierzchnia brzuszna biała lub kremowa z ciemnymi plamami[6]. Niebieski, szeroki, mięsisty język wysuwany w sytuacji zagrożenia[7].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Scynk krótkoogonowy powszechnie występuje w zachodnich, południowych i wschodnich obszarach Australii. Zamieszkuje następujące stany: zachodnia i południowa Australia Zachodnia, południowa Australia Południowa, Wiktoria i Nowa Południowa Walia z wyjątkiem obszarów przybrzeżnych, południowy i środkowy Queensland[1][2].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Osobniki scynka krótkoogonowego zamieszkują tereny lesiste, otwarte lasy, porośnięte drzewami tereny uprawne, tereny krzewiaste oraz obszary mieszkalne. Preferuje nizinne tereny lasów eukaliptusowych wśród rzadkiego podszycia, rozrzuconych, drobnych skał, opadniętego drewna i liści oraz ściółki. Tiliqua rugosa prowadzi dzienny tryb życia, porusza się powoli, a w czasie spoczynku ukrywa się wśród niskiej roślinności, ściółki i opadniętego drewna. Kryje się w dużych szczelinach i otworach w ziemi np. w norach innych zwierząt[8].
Odżywianie[edytuj | edytuj kod]
Jest organizmem wszystkożernym. Żywi się kwiatami, owocami, miękkimi liśćmi i grzybami. Jego pokarm stanowią również małe stawonogi, ślimaki, niekiedy padlina czy małe jaja ptaków[8].
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Okres godowy przypada na wiosnę. Osobniki często parują się z tym samym partnerem każdego roku. Samica rodzi od jednego do trzech (najczęściej dwójkę) młodych późnym latem lub wczesną jesienią[6]. Często nosi obfite brzemię kleszczy Aponomma hydrosauri, które mogą powodować niewielkie szkody[6]. W razie zagrożenia nadyma swoje ciało i wydaje z siebie głośny syk z szeroko otwartą paszczą i wysuniętym, niebieskim językiem[8]. W odróżnieniu od innych scynków, w sytuacji zagrożenia nie potrafi odrzucać krótkiego, krępego ogona. Według niektórych kształt ogona, przypominający głowę osobnika, może jednak powodować chwilową dezorientację potencjalnego drapieżnika i pozwalać na szybką ucieczkę[9].
Znaczenie w ochronie i gospodarce[edytuj | edytuj kod]
Tiliqua rugosa nie jest kwalifikowany jako gatunek zagrożony. Nie ma także wielu naturalnych wrogów. Uznany przez Aborygenów za dobre źródło pokarmu. Kilka plemion na południu Australii wykorzystywało go w celach medycznych. Uważa się, że zabijają i zjadają węże, które nie zaliczają się do jego diety. Odgrywa również niewielką rolę w światowym handlu zoologicznym. Obecnie wywóz tego gatunku poza granicę Australii jest zakazany, ale istnieje kilka par produkujących nowe okazy do prywatnych kolekcji. Cena za nie jest wysoka i bardzo ciężko jest się na nie natknąć. Żaden negatywny wpływ tego gatunku na człowieka nie został odnotowany[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b P. Uetz, J. Hallermann, Tiliqua rugosa, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-01-03] (ang.).
- ↑ a b Tiliqua rugosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 384. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 196, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
- ↑ Robert C. Stebbins, Samuel M. McGinnis, Field Guide to Amphibians and Reptiles of California, 2012.
- ↑ a b c M. Swan, S. Watharow, Snakes, Lizards and Frogs of the Victorian Mallee, 2005.
- ↑ D. Michael, D. Lindenmayer, Reptiles of the NSW Murray Catchment: A Guide to Their Identification, Ecology, and Conservation, 2010.
- ↑ a b c C. Tzaros, T. Shimba, P. Robertson, Wildlife of the Box-Ironbark Country, 2005.
- ↑ Shingleback Skink [online], American Museum of Natural History [zarchiwizowane z adresu 2022-11-30] (ang.).
- ↑ T. Loch, Animal Diversity Web [online], 2000.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Loch T., 2000. "Tiliqua rugosa" (On-line), Animal Diversity Web. Accessed November 22, 2016 at http://animaldiversity.org/accounts/Tiliqua_rugosa
- Michael D., Lindenmayer D., 2010. Reptiles of the NSW Murray Catchment : A Guide to Their Identification, Ecology, and Conservation. Collingwood, Vic : CSIRO Publishing: 95, 169.
- Stebbins, Robert C., McGinnis, Samuel M., 2012. Field Guide to Amphibians and Reptiles of California : Revised Edition. University of California: 313–315.
- Swan M., Watharow S., 2005. Snakes, Lizards and Frogs of the Victorian Mallee. Collingwood, Vic: CSIRO Publishing: 30, 48.
- Tiliqua rugosa (GRAY, 1825) (ang.). The Reptile Database. [dostęp 6 września 2010].
- Tiliqua rugosa (ang.). Catalogue of Life: 2010 Annual Checklist. [dostęp 2010-07-09].
- Tzaros C., Shimba T., Robertson P., 2005. Wildlife of the Box-Ironbark Country. Collingwood, Vic: CSIRO Publishing: 167