Viliami Tupoulahi Mailefihi Tukuʻaho
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister rolnictwa, rybołówstwa, żywności i leśnictwa Tonga | |
| Okres |
od 30 kwietnia 2009 |
Viliami Tupoulahi Mailefihi Tukuʻaho, książę Tuʻipelehake (ur. 17 czerwca 1957[1], zm. 14 czerwca 2014 w Haveluloto[2]) – tongański polityk i działacz sportowy, członek rodziny królewskiej, były rugbysta.
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Pałacu królewskim w Nukuʻalofie. Był synem księcia Sione Ngu Manumataongo Uelingatoni i Melenaite Tupoumoheofo[3]. Kształcił się w Tonga High School i Tupou College w rodzinnym mieście. Studiował początkowo na Queensland Agricultural College. Na Oxford University uzyskał certyfikat z zakresu stosunków międzynarodowych, zaś na University of Wales ukończył studia podyplomowe z zarządzania portami i łodziami[4].
Kariera sportowa
[edytuj | edytuj kod]Występował w reprezentacji narodowej w rugby[5]. Podczas Igrzysk Pacyfiku w Suvie w 1979, gdzie zawodnicy Tonga zdobyli złoty medal, był kapitanem drużyny[6].
Kariera polityczna i dworska
[edytuj | edytuj kod]W latach 1979–1981 służył w tongijskiej armii. W latach 1980–1981 był urzędnikiem w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Pięć lat później został mianowany na dyrektora Departamentu Morskiego. Funkcję tę sprawował do 1992. 21 lipca 2006, po śmierci swojego starszego brata w wypadku samochodowym, otrzymał tytuł księcia Tuʻipelehake[1], natomiast 14 lipca 2008 godność Lorda Protektora Królewskich Regaliów[7][8]. 30 kwietnia 2009 objął stanowisko ministra rolnictwa, rybołówstwa, żywności i lasów[9], którą pełnił do 2010 roku[7]. Dwukrotnie zasiadał w parlamencie jako przedstawiciel szlachty z Tongatapu i Haʻapai[10].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Był czterokrotnie żonaty. 5 stycznia 1983 poślubił Mele Vikatolia Faletau, najstarszą córkę ʻInoke Fotu Faletau i Maʻata ʻEvelini. Miał z tego małżeństwa dwoje dzieci. 13 kwietnia 1996 w San Francisco poślubił Ma'ata Mo'ungaloa, Miss Południowego Pacyfiku z 1996. Jego trzecią żoną została Margaret ʻEneʻio Tatafu of ʻAlaki Fonua, córka Taufa Tatafu i Lata ʻOkusi, a czwartą Fifita Holeva Tuʻihaʻangana[7][11].
Przeszedł amputację obu nóg i chorował na cukrzycę. Zmarł w Vaiola Hospital 14 czerwca 2014 roku, do którego został przyjęty dwa tygodnie wcześniej wskutek powikłań cukrzycowych. Został pochowany na ‘Atuli Cemetery w obecności rodziny królewskiej na czele z Tupou VI[12][13].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Korony Tonga (31 lipca 2008)
- Medal Koronacji Jerzego Tupou V
- Medal Srebrnego Jubileuszu Koronacji Taufaʻahau Tupou IV (4 lipca 1992)[7]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Mailefihi becomes 7th Tu’ipelehake. matangitonga.to @ web.archive.org. [dostęp 2013-10-30]. (ang.).
- ↑ OBITUARY: PRINCE TU’IPELEHAKE PASSES ON. tongadailynews.to. [dostęp 2015-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-20)]. (ang.).
- ↑ Honourable Mailefihi TUKU'AHO. Ancestry.com. [dostęp 2010-10-30]. (ang.).
- ↑ Prime Minister announces two new Cabinet Appointments. Pmo.gov.to. [dostęp 2010-10-30]. (ang.).
- ↑ Prince Mailefihi. espnscrum.com. [dostęp 2013-10-30]. (ang.).
- ↑ Prime Minister announces two new Cabinet Appointments. Pmo.gov.to. [dostęp 2010-11-01]. (ang.).
- ↑ a b c d The Tupou Dynasty GENEALOGY. Royalark.net. [dostęp 2010-10-30]. (ang.).
- ↑ TONGAN KING NAMES TWO NEW PRINCES. pidp.org. [dostęp 2015-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-20)]. (ang.).
- ↑ Prime Minister announces two new Cabinet Appointments. Pmo.gov.to. [dostęp 2010-10-31]. (ang.).
- ↑ MPs observes one minute of silence for Prince Tu’ipelehake’s passing. parliament.gov.to. [dostęp 2015-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-20)]. (ang.).
- ↑ Prince Tu’ipelehake weds. taimionline.com. [dostęp 2013-10-30]. (ang.).
- ↑ Tonga’s Prince Tu‘ipelehake Passes Away At Vaiola Hospital. pidp.org. [dostęp 2015-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-19)]. (ang.).
- ↑ OBITUARY: Late Tu’ipelehake farewelled in royal style. tongadailynews.to. [dostęp 2015-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-20)]. (ang.).