Wielka Synagoga w Ołyce

Wielka Synagoga w Ołyce
	; Synagoga w latach 20. XX w., fot. Henryk Poddębski
Państwo	Ukraina
Miejscowość	Ołyka
Budulec	drewniana
Data budowy	koniec XVIII lub XIX w.
Data zburzenia	II wojna światowa
brak współrzędnych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wielka Synagoga w Ołyce – nieistniejąca, drewniana bożnica w Ołyce.

Historia

Historia społeczności żydowskiej w Ołyce sięga drugiej połowy XVI wieku^[1]. Pod koniec XVII wieku lokalna wspólnota należała już do największych społeczności żydowskich na Wołyniu^[2]. Wielka Synagoga została wzniesiona pod koniec XVIII lub już w XIX wieku, zastępując wcześniejszą bożnicę, która spłonęła w 1787 roku^[1]. Budynek odbudowano bo pożarze^[1] albo znacznie przebudowano w XIX wieku^[1]^[3]. W okresie międzywojennym synagoga straciła na znaczeniu na rzecz ośmiu innych, chasydzkich bożnic, choć pozostała ważnym symbolem lokalnej społeczności żydowskiej i korzystano z niej podczas specjalnych okazji^[1].

Jedną z legend dotyczących synagogi spisano podczas badań etnograficznych prowadzonych przez Szymona An-skiego, jednak jej treść zaprzecza dokumentom historycznym na temat bożnicy^[1].

Choć budynek przetrwał likwidację miejscowego getta w lipcu 1942 roku, synagogę zniszczono w późniejszym okresie II wojny światowej^[1].

Architektura

Synagoga w swojej ostatniej odsłonie była dużym, drewnianym budynkiem^[1] z salą główną na planie zbliżonym do kwadratu, o ścianach zrębowych^[3]. Bożnicę zwieńczał dwukondygnacyjny, czterospadowy dach^[1]. Do sali o oknach bliźniaczych zamkniętych pełnymi łukami przylegała sień, nad którą zawieszono chórek, oddzielony ścianą od babińca. Zewnętrzna galeria posiadała trójprzęsłowe piętro, do którego prowadziły schody zabiegowe w jej skrajnych przęsłach^[3]. Z południa i północy przylegały niskie, otynkowane dobudówki, które mieściły synagogi rzemieślników^[1].

We wnętrzu sali cztery szeroko rozstawione słupy zakończone kapitelami podpierały płaski strop^[3], rozdzielając jego powierzchnię na dziewięć części^[1]. Podium bimy z balustradą, której dół składał się z ażurowej plecionki, zaś góra z toczonych tralek. Udekorowany motywem wici roślinnej aron ha-kodesz składał się z szafy z nadstawą zwieńczoną małą kopułą. Nadstawę zdobiły Tablice Przykazań w otoczeniu ptaków, zaś nad nimi znajdywały się błogosławiące dłonie, a po bokach gryfy^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Sergey R.S.R. Kravtsov Sergey R.S.R., A Synagogue in Olyka: Architecture and Legends, [w:] Jewishness: Expression, Identity and Representation, Simon J.S.J. Bronner (red.), t. 1, Jewish cultural studies, Liverpool: Liverpool University Press, 2008 (Jewish Cultural Studies), s. 59–65, ISBN 978-1-904113-45-4 .
↑ Ołyka [online], Yad Vashem [dostęp 2023-08-09] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Ołyka, [w:] MariaM. Piechotka MariaM., KazimierzK. Piechotka KazimierzK., Bramy nieba: bożnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata; Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2015, s. 423–424, ISBN 978-83-942344-0-9 (pol.).

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Sergey R.S.R. Kravtsov Sergey R.S.R., A Synagogue in Olyka: Architecture and Legends, [w:] Jewishness: Expression, Identity and Representation, Simon J.S.J. Bronner (red.), t. 1, Jewish cultural studies, Liverpool: Liverpool University Press, 2008 (Jewish Cultural Studies), s. 59–65, ISBN 978-1-904113-45-4 .

[2] Ołyka [online], Yad Vashem [dostęp 2023-08-09] (ang.).

[:03-3] Ołyka, [w:] MariaM. Piechotka MariaM., KazimierzK. Piechotka KazimierzK., Bramy nieba: bożnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata; Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2015, s. 423–424, ISBN 978-83-942344-0-9 (pol.).

[1]

[2]

[3]