Zeloci (ugrupowanie polityczne)

Zeloci (grec. Ζηλωταί) – ugrupowanie polityczne w Tesalonice sprawujące tam rządy w latach 1342-1350.

Wystąpili przeciw Janowi Kantakuzenowi i kręgom arystokratycznym uznając ich za odpowiedzialnych za wybuch wojny domowej. W 1342 roku pozbawili władzy w Tesalonice Teodora Synadenosa, namiestnika Kantakuzena. Utworzyli niezależną republikę miejską. W swoim programie politycznym zeloci domagali się konfiskaty wielkich majątków świeckich i kościelnych oraz ujednolicenia polityki podatkowej. W 1343 oparli się oblężeniu miasta przez wojska Jana VI Kantakuzena. Uzyskali pomoc Stefana Duszana. Nie zaakceptowali zarządu nad miastem przez Jan Apokaukosa, który usunął w 1345 roku ich przywódcę Michała Paleologa. Po usunięciu Jan Apokaukosa władzę nad zelotami objął Andrzej Paleolog. Zeloci nie podporządkowali się Konstantynopolowi nawet gdy Jan VI Kantakuzen pojednał się z Anną Sabaudzką. W 1350 władzę w Tesalonice przejął Aleksy Metochita. Przy jego pomocy Jan VI Kantakuzen odzyskał miasto i stłumił przy pomocy Turków rewolucję zelotów.

Bibliografia

• Małgorzata Dąbrowska, Zeloci [w:] Encyklopedia kultury bizantyńskiej, pod red. nauk. Oktawiusza Jurewicza, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2002, s. 498-499.
• Donald M. Nicol, The Reluctant Emperor. A Biography of John Cantacuzene, Byzantine Emperor and Monk c. 1295-1383, Cambridge 1996 ISBN 978-0-521-52201-4
• Donald MacGillivrayD.M. Nicol Donald MacGillivrayD.M., The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453, wyd. 2nd ed, Cambridge: Cambridge University Press, 1993, ISBN 978-0-521-43991-6, OCLC 27187224 .brak strony (książka)
• Michał Kozłowski: Tesalonika – drugie miasto cesarstwa. Histmag, 2013-08-12. [dostęp 2018-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-17)].