Actiones mixtae

Actiones mixtae – powództwa mieszane, penalno-odszkodowawcze. W prawie rzymskim grupa powództw, w których żądanie powoda obejmowało zarówno uzyskanie świadczenia (ewentualnie odszkodowania) jak i ukaranie pozwanego grzywną.

Cechy charakterystyczne

Powództwa mieszane występują w trójpodziale powództw obok powództw odszkodowawczych (actiones rei persecutoriae) i powództw karnych (actiones poenales)^[1]. W tego rodzaju powództwach powód dochodził kwoty będącej wielokrotnością szkody (duplum, triplum, quadruplum)^[2].

Powództwami mieszanymi dochodzono przeważnie roszczeń z deliktów i uzyskana w ten sposób kara pieniężna miała charakter prywatny (przypadała powodowi a nie skarbowi państwa). Przez zapłacenie zasądzonej kary pozwany zwalniał się z zapłaty odszkodowania, co odróżniało actiones mixtae od actiones poenales.

Actiones mixtae a actiones divisoriae

W niektórych źródłach łacińskich (np. u Ulpiana) przez powództwa mieszane rozumie się takie, w których obie strony procesu zajmują mieszaną pozycję (powoda i pozwanego)^[3]. Są to powództwa o rozgraniczenie nieruchomości, podział spadku i podział wspólnego majątku. W nauce polskiej - dla odróżnienia od powództw penalno-odszkodowawczych - przyjęło się określać te powództwa jako skargi działowe (actiones divisoriae)^[4].

Przykłady powództw mieszanych

Bibliografia

MarekM. Kuryłowicz MarekM., AdamA. Wiliński AdamA., Rzymskie prawo prywatne, Kraków: „Zakamycze”, 1999, ISBN 83-7211-089-1, OCLC 830208116 .
Władysław Rozwadowski "Prawo rzymskie" Wydanie II. Poznań 1992 ISBN 83-01-10031-1

Przypisy

↑ Gaius Instytucje IV, 6: Procesujemy się czasem, aby jedynie otrzymać rzecz, czasem jedynie o grzywnę, innym razem zarówno o rzecz, jak i o grzywnę.
Gaius Institutiones IV, 6: Agimus autem interdum, ut rem tantum consequamur, interdum, ut penam tantum, alias, ut rem ut poenam.
↑ Gaius Instytucje IV, 9: Rzeczy, jak i kary dochodzimy dla przykładu z takich przyczyn, na podstawie których tego, kto zaprzeczył, pozywamy o wartość podwójną. Ma to miejsce przy powództwie egzekucyjnym, z zapłaty (cudzego długu), powództwie o uszkodzenie cudzej rzeczy albo powództwie z tytułu legatów (zapisów) w określonej wysokości pozostawionych przez danie tytułu do zasądzenia.
Gaius Instiutiones IV, 9: Rem vero et poenam persequimur velut ex his causis, ex quibus adversus infitiantem in duplum agimus. Quod accidit per actionem iudicati, depensi, damni iniuriae legis Aquiliae, aut legatorum nomine, quae per damnationem certa relicta sunt.
↑ Digesta 44,7,37,1: Ulpian Domitius: Mieszanymi są te powództwa, w których każda ze stron jest powodem, dla przykładu powództwo o rozgraniczenie gruntów, o dział spadku, o podział współwłasności (...)
Digesta 44,7,37,1: Ulpianus: Mixtae sunt actiones in quibus uterque actor est, ut puta fininum regundorum, familiae erciscundae, communi dividundo (...)
↑ Tak Marek Kuryłowicz, Adam Wiliński: Rzymskie prawo prywatne. Kraków: 1999, s. 199. ISBN 83-7211-089-1.
oraz Władysław Rozwadowski: Prawo rzymskie. Wyd. 2. Poznań: 1992, s. 65. ISBN 83-01-10031-1.

[1] Gaius Instytucje IV, 6: Procesujemy się czasem, aby jedynie otrzymać rzecz, czasem jedynie o grzywnę, innym razem zarówno o rzecz, jak i o grzywnę.
Gaius Institutiones IV, 6: Agimus autem interdum, ut rem tantum consequamur, interdum, ut penam tantum, alias, ut rem ut poenam.

[2] Gaius Instytucje IV, 9: Rzeczy, jak i kary dochodzimy dla przykładu z takich przyczyn, na podstawie których tego, kto zaprzeczył, pozywamy o wartość podwójną. Ma to miejsce przy powództwie egzekucyjnym, z zapłaty (cudzego długu), powództwie o uszkodzenie cudzej rzeczy albo powództwie z tytułu legatów (zapisów) w określonej wysokości pozostawionych przez danie tytułu do zasądzenia.
Gaius Instiutiones IV, 9: Rem vero et poenam persequimur velut ex his causis, ex quibus adversus infitiantem in duplum agimus. Quod accidit per actionem iudicati, depensi, damni iniuriae legis Aquiliae, aut legatorum nomine, quae per damnationem certa relicta sunt.

[3] Digesta 44,7,37,1: Ulpian Domitius: Mieszanymi są te powództwa, w których każda ze stron jest powodem, dla przykładu powództwo o rozgraniczenie gruntów, o dział spadku, o podział współwłasności (...)
Digesta 44,7,37,1: Ulpianus: Mixtae sunt actiones in quibus uterque actor est, ut puta fininum regundorum, familiae erciscundae, communi dividundo (...)

[4] Tak Marek Kuryłowicz, Adam Wiliński: Rzymskie prawo prywatne. Kraków: 1999, s. 199. ISBN 83-7211-089-1.
oraz Władysław Rozwadowski: Prawo rzymskie. Wyd. 2. Poznań: 1992, s. 65. ISBN 83-01-10031-1.

[1]

[2]

[3]

[4]