Afrykanka zielonorzytna
| Poicephalus robustus[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1788) | |||
 Afrykanka zielonorzytna w KwaZulu-Natal | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
afrykanka zielonorzytna | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Afrykanka zielonorzytna[4] (Poicephalus robustus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Występuje w Południowej Afryce, głównie w lasach. Jest narażony na wyginięcie.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1788 roku niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Psittacus robustus. Nie wskazał miejsca typowego, ale przyjmuje się, że była to Południowa Afryka[5][6][7]. Gmelin opisał gatunek w oparciu o wcześniejszy (1781) opis Johna Lathama, który nazwał tego ptaka zwyczajową angielską nazwą Robust Parrot[5][8].
Obecnie afrykanka zielonorzytna zaliczana jest do rodzaju Poicephalus[4][6][9]. Jest to gatunek monotypowy[3][4][6][9]. Dawniej włączano do niego także dwa podgatunki wydzielane obecnie do osobnego gatunku Poicephalus fuscicollis (afrykanka brązowogłowa) – takie ujęcie systematyczne przyjęli m.in. autorzy Handbook of the Birds of the World[2].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Afrykanka zielonorzytna występuje we wschodniej części Południowej Afryki (RPA), w prowincji KwaZulu-Natal i Prowincji Przylądkowej Wschodniej; niewielka izolowana populacja zamieszkuje prowincję Limpopo w północno-wschodniej części kraju[3].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Jej długość ciała wynosi 30–36 cm, a masa 295–401 g. Samice są podobne do samców, ale zazwyczaj mają czerwono ubarwione czoło[6].
Dieta
[edytuj | edytuj kod]Żywi się głównie pestkami z owoców różnych gatunków drzew. Są wstanie rozłupać twarde pestki dzięki silnemu dziobowi[10].
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Zakładają gniazda na wysokich drzewach. Osiąga dojrzałość płciową w wieku 4-5 lat. Może rozmnażać się co 2 lata. Sezon lęgowy trwa przez cały rok, ale szczyt osiąga od sierpnia do lutego. Zwykle składane są 4 jaja, jednak wykluwają się najczęściej 1 lub 2 młode. Inkubacja jaj trwa około 1 miesiąca. Po około 2 miesiącach pisklęta stają się opierzone[10].
Styl życia
[edytuj | edytuj kod]W niewoli mogą dożyć nawet 30 lat. Latają zwykle w grupach liczących do 10 osobników[10].
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje afrykankę zielonorzytną jako gatunek narażony na wyginięcie (VU – Vulnerable). Liczebność populacji szacuje się na około 730–1200 dorosłych osobników, a jej trend oceniany jest jako stabilny[3]. Gatunek ten jest ujęty w II załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Poicephalus robustus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Brown-necked Parrot (Poicephalus robustus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)]. (ang.).
- ↑ a b c d Poicephalus robustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Psittacinae Rafinesque, 1815 - papugi afrykańskie (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-26].
- ↑ a b J.F. Gmelin: Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. T. 1. Cz. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1788, s. 344. (łac.).
- ↑ a b c d N. Collar, P.F.D. Boesman & G.M. Kirwan: Cape Parrot (Poicephalus robustus), version 1.0. W: P.G. Rodewald (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.bnnpar2.01. [dostęp 2023-04-25]. (ang.).
- ↑ D. Lepage: Cape Parrot Poicephalus robustus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ J. Latham, A general synopsis of birds, t. 1 cz. 1, Londyn 1781, s. 296 (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
- ↑ a b c Cape Parrot - SANBI [online], 20 maja 2018 [dostęp 2024-10-11] (ang.).
- ↑ Poicephalus robustus. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Cape Parrot (Poicephalus robustus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. (ang.).
- Cape Parrot - Pet Bird Health, Colors, Care and Feeding [online], PetGuide, 8 lipca 2018.