Altannik lśniący

Altannik lśniący
	Ptilonorhynchus violaceus
	(Vieillot, 1816)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	altanniki
Rodzaj	Ptilonorhynchus; Kuhl, 1820
Gatunek	altannik lśniący
Synonimy
	Pyrrhocorax violaceus Vieillot, 1816;
	Pyrrhocorax violaceus Vieillot, 1816;
Podgatunki
	P. v. violaceus (Vieillot, 1816); P. v. minor A.J. Campbell, 1912;
	P. v. violaceus (Vieillot, 1816); P. v. minor A.J. Campbell, 1912;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Altannik lśniący^[5], altannik fioletowy^[6] (Ptilonorhynchus violaceus) – gatunek ptaka z rodziny altanników (Ptilonorhynchidae) występujący w dżunglach deszczowych i innych lasach w dwóch regionach wschodniej Australii, od północnego Queenslandu na północy po południową Wiktorię na południu. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Ptilonorhynchus^[5]^[7].

Podgatunki i zasięg występowania

Wyróżnia się dwa podgatunki P. violaceus^[3]^[7]:

P. v. violaceus (Vieillot, 1816) – południowo-wschodni Queensland do południowej Wiktorii
P. v. minor A.J. Campbell, 1912 – północno-wschodni Queensland

Średnie wymiary

Długość ciała: 28–32 cm.
Masa ciała: 150 g.

Budowa altanki

Od kwietnia do maja samiec altannika zaczyna budować tzw. altankę. Najpierw wybiera miejsce, na którym później wykonuje fundament z gałęzi. Następnie po bokach wznosi dwie przeciwległe ściany, tworzące przejście. Są one wygięte w łuk i dotykają się na górze. Na koniec samiec ozdabia wejście muszlami, piórami, kamyczkami, kolorowymi owocami i innymi barwnymi i różnokształtnymi przedmiotami. Wyszukuje też połyskliwe kawałki szkła i metali, np. kluczyki samochodowe. Na zakończenie samiec kawałkiem kory, który trzyma w dziobie, maluje ściany altanki mieszaniną soków z owoców i własnej śliny. Najczęstszym, atrakcyjnym dla samic kolorem jest niebieski. Po skończonej pracy samiec rozpoczyna toki przed altanką. Podskakuje wokół swej budowli, przelatuje przez nią i wydaje głośne dźwięki^[8].

Umiejętność budowania altanki samce przyswajają sobie z wiekiem. Młode ptaki budują na początku proste altanki, a kolejne ich konstrukcje są bardziej zaawansowane. Altannik ma słabość do koloru niebieskiego, ptaki hodowane w niewoli wraz z innymi gatunkami, zabijają czasem małe niebieskie ptaszki, by ozdobić nimi altankę. Koło altanek altannika znajdowano już srebrne monety, okulary, zegarek na łańcuszku, kule z broni i puste naboje^[8].

Pożywienie

Swoją owocową dietę altannik lśniący uzupełnia bezkręgowcami. Pokarmu szuka na ziemi oraz w gałęziach drzew. W zimie altanniki lśniące łączą się w stada, gdzie razem przebywa w nich do 50 ptaków, które wspólnie poszukują pożywienia. W stadach opuszczają bezpieczny las i wyruszają na otwarte tereny – na pola, do sadów i ogrodów. Szukają głównie owoców. Większe stado altanników potrafi „zebrać” wszystkie owoce ze średniej wielkości sadu w ciągu tygodnia. Z tego powodu altanniki nie są lubiane przez ogrodników i rolników, którzy do nich strzelają. W niektórych regionach w okolicy Melbourne ptaki te zostały już całkowicie wytępione^[8].

Rozmnażanie

Samica, zwabiona śpiewem samca pozostaje w okolicy nawet kilka tygodni. Samica decyduje, czy przyjmuje zaloty, zanim po raz pierwszy wejdzie do altanki. Kiedy jest gotowa do parzenia, pochyla się do przodu. Po parzeniu samica opuszcza ozdobioną altankę, zaczyna budować gniazdo i tam znosi jajka. Samiec w tym czasie rozbudowuje swą budowlę, nadal ozdabia teren przed altanką, kontynuuje taniec godowy w nadziei zwabienia następnych partnerek. Na drzewie lub na pnącej roślinie, kilkaset metrów od altanki, samiczka splata z gałązek miskowate gniazdo. Samica znosi 2–3 białe, nakrapiane brązowe jaja, które wysiaduje sama przez trzy tygodnie. Kiedy wyklują się pisklęta, karmi je na początku owadami i kawałkami owoców, co wykonuje samodzielnie. Sama też broni gniazda przed intruzami. Po trzech tygodniach pisklęta usamodzielniają się i opuszczają gniazdo^[8].

Tryb życia

Altannik lśniący występuje w dżunglach deszczowych, wilgotnych lasach eukaliptusowych i innych lesistych obszarach wschodniej Australii. Tereny te podzielone są na dwie części. Ptaki żyjące na północy są mniejsze niż ptaki z południa. Altannik lśniący często opuszcza kryjówki leśne i szuka pożywienia, latając na terenach otwartych. Żyje samotnie, a samce mają swoje terytoria. Rewiry tokowe poszczególnych samców, bronione przez nie, rozmieszczone są w lasach w regularnych odstępach. W miesiącach zimowych, kiedy minie pora lęgowa, altanniki łączą się w większe stada, które wspólnie poszukują pożywienia. W zimie ptaki opuszczają lasy i wyruszają na żer na otwarte tereny. W tym też okresie zapuszczają się do sadów i ogrodów^[8].

Altannik potrafi naśladować głosy niektórych ptaków. Osobniki żyjące w miastach naśladują np. miauczenie kota czy dźwięk gwizdka^[8].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje altannika lśniącego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy^[4]. Choć altannik lśniący na razie na wszystkich terenach występuje licznie, jego populacje zmniejszyły się w ciągu ostatnich stu lat w następstwie niszczenia jego naturalnego środowiska i polowań^[8].

Galeria

Altanka
Samica
Samica
Samiec

Przypisy

↑ Ptilonorhynchus violaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Ptilonorhynchus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-02-26] (ang.).
↑ ^a ^b Satin Bowerbird (Ptilonorhynchus violaceus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2012-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
↑ ^a ^b Ptilonorhynchus violaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ptilonorhynchidae Gray,GR, 1841 – altanniki - Bowerbirds (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-28].
↑ Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 218. ISBN 83-09-01320-5.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Lyrebirds, scrubbirds, bowerbirds, Australasian wrens. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Praca zbiorowa, Encyklopedia zwierząt od A do Z, Warszawa 1999 .

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Ptilonorhynchus violaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] Ptilonorhynchus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-02-26] (ang.).

[ibc-3] Satin Bowerbird (Ptilonorhynchus violaceus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2012-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).

[iucn-4] Ptilonorhynchus violaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[eko-5] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ptilonorhynchidae Gray,GR, 1841 – altanniki - Bowerbirds (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-28].

[6] Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 218. ISBN 83-09-01320-5.

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Lyrebirds, scrubbirds, bowerbirds, Australasian wrens. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-28]. (ang.).

[:0-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Praca zbiorowa, Encyklopedia zwierząt od A do Z, Warszawa 1999 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]