Böyük Kənizdağ (wulkan błotny)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Böyük Kənizdağ
Państwo

 Azerbejdżan

Wysokość

ok. 400 m n.p.m.

Położenie na mapie Azerbejdżanu
Mapa konturowa Azerbejdżanu, po prawej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Böyük Kənizdağ”
Ziemia40°08′29,0″N 49°22′55,9″E/40,141389 49,382194

Böyük Kənizdağ – jeden z największych wulkanów błotnych w Azerbejdżanie. Znajduje się w rejonie Qobustanu.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Azerbejdżanu zostało zarejestrowanych ponad 320 wulkanów, z których 70% jest aktywnych[1]. Wulkan Böyük Kənizdağ należy do największych, mających do 400 m wysokości względnej[2][3][4]. Wulkan ma kształt stożka[5] i góruje nad okolicą. 12 maja 1950 roku o 6 rano miała miejsce erupcja wulkanu[6]. Nastąpił wybuch gazu, a potem przez godzinę obserwowano płomień dochodzący do 200 m, zmieniający kolor na ciemnoszary[4]. Ogień był widoczny w promieniu 5 kilometrów[6]. Erupcja miała kilka faz: emisje brekcji, wybuchy gazu na wysokość 70–80m, osiadanie krateru[4].

Kolejna erupcja miała miejsce w październiku 1996 roku. Rozpoczął ją podziemny huk, wyrzut brekcji o kubaturze ok. 300 tys.m³ . Pokryła ona warstwa dochodzącą do 2 m grubości cały krater i zajęła powierzchnię 12,5 ha[4].

Ochrona[edytuj | edytuj kod]

Uchwałą Rady Ministrów Republiki Azerbejdżanu w 1982 roku czterem wulkanom nadano status pomnika przyrody. Były to: Böyük Kənizdağ, Ayrantökən, Daşgil i Lökbatan. Potem, biorąc pod uwagę wygląd i cechy geologiczne, status pomnika przyrody otrzymały 23 wulkany, a przy Ministerstwie Ekologii i Zasobów Naturalnych powstała Palçıq vulkanları üzrə Elmi Koordinasiya Şurası (Rada ds. Wulkanów Błotnych)[7].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Dekretem z dnia 20 lipca 2011 roku prezydent Azerbejdżanu zobowiązywał Ministerstwo Kultury i Turystyki, Ministerstwo Ekologii i Zasobów Naturalnych oraz Narodową Akademię Nauk Azerbejdżanu do utworzenia trasy turystycznej Wulkany błotne[8]. W 2020 roku udostępniono turystom Palçıq Vulkanları Turizm Kompleksinin (Kompleks turystyczny wulkanów błotnych)[9] w pobliżu wioski Qobustan. Ma on powierzchnię 12 ha. Przygotowano warsztaty dla dzieci, trasy dla quadów, tyrolkę, wieżę widokową, parking, sklep z pamiątkami. Odwiedzający mogą też skorzystać z kąpieli leczniczych. Otwarcie, z udziałem prezydenta İlhama Əliyeva, odbyło się 22 kwietnia 2022 roku. Wmurował on kamień węgielny pod budynek kompleksu[10]. Budowana jest 20 km droga, która pomoże w dotarciu do okolicznych wulkanów i do Baku[11][12].

W 2008 roku ukazała się w języku azerbejdżańskim, angielskim i rosyjskim praca Adila Əliyeva Azərbaycanın palçıq vulkanları (Wulkany błotne Azerbejdżanu), w której opisano 25 wulkanów[13]. W 2015 roku został wydany ilustrowany atlas wulkanów błotnych (w języku azerskim, angielskim i rosyjskim)[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Azərbaycanda palçıq vulkanları [online], www.anl.az [dostęp 2023-04-12].
  2. ↑ Azərbaycan palçıq vulkanlarının fəaliyyətində geoekoloji riskinqiymətləndirilməsi [online] [dostęp 2023-04-12].
  3. ↑ Palçıq vulkanları - Azerbaijan.az [online], azerbaijan.az [dostęp 2023-04-12].
  4. ↑ a b c d Ад.А.Алиев, И.С.Гулиев, Р.Р.Рахманов, КАТАЛОГ ИЗВЕРЖЕНИЙ ГРЯЗЕВЫХ ВУЛКАНОВ АЗЕРБАЙДЖАНА (1810 – 2007 г.г.), Баку 2009 [dostęp 2023-04-12].
  5. ↑ СОВРЕМЕННЫЕ ПРОБЛЕМЫГЕОЛОГИЧЕСКИХ НАУК [online] [dostęp 2023-04-12].
  6. ↑ a b W.A. Gorin, ГРЯЗЕВЫЕ ВУЛКАНЫ АЗЕРБАЙДЖАНА [online], s. 83-87 [dostęp 2023-04-12].
  7. ↑ Bakı və Abşeron yarımadasının Palçıq vulkanları qrupu Dövlət Təbiət Qoruğu [online], Təbiətimiz, 17 listopada 2013 [dostęp 2023-04-12] (ang.).
  8. ↑ Azərbaycanda palçıq vulkanları [online], www.anl.az [dostęp 2022-04-12].
  9. ↑ Azərbaycanda turizm sənayesinin 2021-ci ildə nailiyyətləri [online], www.tourismboard.az [dostęp 2023-04-12] (azer.).
  10. ↑ İlham Əliyev Palçıq Vulkanları Turizm Kompleksinin təməlqoyma mərasimində iştirak edib » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi [online], president.az [dostęp 2023-04-17] (azer.).
  11. ↑ Abşeronda Palçıq Vulkanları Turizm Kompleksinin təməli qoyulub [online], aztv.az [dostęp 2023-04-12].
  12. ↑ Palçıq Vulkanları Turizm Kompleksinin Baş Planında nəzərdə tutulan işlər başa çatmaq üzrədir [online], azertag.az [dostęp 2023-04-12] (azer.).
  13. ↑ Professor Adil Əliyev: Palçıq vulkanları milli sərvətimizdir [online], ikisahil.az [dostęp 2022-05-02] (azer.).
  14. ↑ GİA [online], www.gia.az [dostęp 2023-04-12].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Böyük_Kənizdağ_(wulkan_błotny)&oldid=72081308”