Tekst źródłowy strony Cancún

{{Miejscowość infobox
 |nazwa                        = Cancún
 |nazwa oryginalna             = 
 |zdjęcie                      = Cancun aerial photo by safa.jpg
 |opis zdjęcia                 = 
 |herb                         = Coat of arms of Benito Juarez, Quintana Roo.svg
 |flaga                        = 
 |dopełniacz nazwy             = Cancún
 |państwo                      = MEX
 |1. jednostka administracyjna = [[Plik:Coat of arms of Quintana Roo.svg|20px]] [[Quintana Roo]]
 |stanowisko zarządzającego    = burmistrz
 |zarządzający                 = Mara Lezama Espinosa
 |data założenia               = 1970{{r|PWN}}
 |powierzchnia                 = 
 |wysokość                     = 0-10
 |rok                          = 2010
 |liczba ludności              = 628 306<ref>{{cytuj stronę| url= http://www3.inegi.org.mx/sistemas/iter/default.aspx?ev=4| tytuł= Instituto Nacional de Estadística, Geografía e Informática. Principales resultados por localidad 2005 (ITER)}}</ref>
 |gęstość zaludnienia          = 
 |numer kierunkowy             = 998
 |kod pocztowy                 = 77500 – 77530
 |tablice rejestracyjne        = 
 |kod mapy                     = MX-ROO
 |współrzędne                  = 21°9′38″N 86°50′51″W
 |commons                      = Category:Cancún
 |www                          = https://cancun.gob.mx/
}}
'''Cancún''' – miasto położone w północnej części stanu [[Quintana Roo]], w [[Meksyk]]u, na wybrzeżu [[Morze Karaibskie|Morza Karaibskiego]]. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od ''Kaan kuum'', co w języku [[język maya|Majów]] oznacza „gniazdo węży“. Dzisiejsza pisownia, to fonetyczny zapis tego słowa po [[Język hiszpański|hiszpańsku]]. Cancún jest siedzibą władz [[gminy Meksyku|gminy]] [[Benito Juárez (Quintana Roo)|Benito Juárez]]<ref name=eg>{{cytuj stronę|url=http://www.inafed.gob.mx/work/enciclopedia/EMM23quintanaroo/index.html|tytuł=Encyklopedia Gmin Meksyku – Benito Juárez |data dostępu=2010-11-11|język=es}}</ref>. W mieście rozwinął się przemysł spożywczy<ref name=PWN>{{encyklopedia PWN|id = 3882989|tytuł= Cancún|data dostępu=2021-10-16}}</ref>.

== Historia ==
Historia miasta Cancún jest krótka, gdyż rozpoczęła się w latach sześćdziesiątych [[XX wiek|XX w.]], gdy zapadła decyzja o budowie miejscowości wypoczynkowej, mogącej konkurować z [[Acapulco]]. W [[1969]] roku zdecydowano, że inwestycja będzie zlokalizowana w Cancún. Postawiono sobie trzy główna cele:
* zbudowanie miasta, będącego zapleczem usługowym miejscowości wypoczynkowych,
* zbudowanie oddzielnej strefy wypoczynkowej z hotelami,
* budowę [[port lotniczy Cancún|międzynarodowego lotniska]] mogącego obsługiwać ruch turystyczny.
Pierwszy hotel otwarto w [[1974]] roku. Od tamtego czasu obserwowany jest ciągły wzrost zainteresowania tym miejscem, zwłaszcza wśród amerykańskich turystów. Spowodowane jest to tym, że obsługa mówi płynnie po [[Język angielski|angielsku]], rachunki płacić można w [[dolar amerykański|dolarach]], a restauracje serwują znane turystom potrawy.

== Turystyka ==
Rozwój turystyki był bardzo dynamiczny. Podczas gdy w [[1976]] roku hotele oferowały 1500 pokoi hotelowych, w [[1982]] roku 5700, w [[1988]] roku 12000, to obecnie jest ich już 24000 w ponad 140 hotelach. Oprócz wypoczynku na plaży oferuje się turystom wypoczynek aktywny, czyli przede wszystkim nurkowanie. Jest to jedna z najbardziej luksusowych miejscowości wypoczynkowych w Meksyku.

Na terenie Cancún można znaleźć również miejsca cenne historycznie, takie jak:

* strefa archeologiczna El Rey
* strefa archeologiczna El Meco
* Muzeum Archeologiczne z artefaktami kultury majańskiej<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Merwiński |tytuł = Cancún to nie tylko hotele {{!}} Tomasz Merwiński |data = 2021-07-08 |data dostępu = 2023-11-21 |url = https://merwinski.pl/cancun-to-nie-tylko-hotele/ |język = pl-PL}}</ref>

== Przestępczość ==
W XXI wieku Cancún w dużej mierze uniknęło rozlewu krwi związanego z handlem narkotykami, ale jest znane z detalicznej sprzedaży narkotyków turystom, a także z tego, że jest ośrodkiem prania pieniędzy<ref>{{Cytuj |tytuł = Mayor of Cancun, Mexico, charged with drug trafficking, money laundering |data = 2017-09-26 |data dostępu = 2023-11-21 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20170926095744/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/05/26/AR2010052604854.html?hpid=sec-world}}</ref>. Powiązania zorganizowanych grup przestępczych z Cancún sięgają lat 90. i początku XXI wieku, kiedy obszar ten był kontrolowany przez kartele narkotykowe z Juárez i Gulf. Według amerykańskiej Agencji ds. Walki z Narkotykami do 2010 roku Los Zetas, grupa, która oderwała się od kartelu del Golfo, przejęła kontrolę nad wieloma szlakami przemytu przez Jukatan<ref>{{Cytuj |tytuł = Drugs cast cloud over Mexican paradise - USATODAY.com |data = 2010-05-30 |data dostępu = 2023-11-21 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20100530070344/http://www.usatoday.com/news/world/2010-05-26-cancun-mayor_N.htm}}</ref>.

W mieście doszło do wielu aktów przemocy związanych z handlem narkotykami. W latach 2013–2016 doszło do 76 morderstw: 31 w 2016 roku<ref>{{Cytuj |tytuł = Se disparan 162% los homicidios en Cancún - Grupo Milenio |data = 2018-02-06 |data dostępu = 2023-11-21 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20180206224456/http://www.milenio.com/policia/disparan-homicidios-cancun-arma_fuego-snsp-seguridad-quintana_roo-asesinatos-milenio_0_1059494058.html}}</ref> i co najmniej 193 w 2017 r., przy czym zdecydowana większość miała związek z handlem narkotykami<ref>{{Cytuj |tytuł = En 2017, crimen organizado mató a 111 en Cancún - Grupo Milenio |data = 2018-01-31 |data dostępu = 2023-11-21 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20180131200619/http://www.milenio.com/policia/asesinatos-cancun-violencia-narcotrafico-quintana_roo-milenio-noticias_0_1018698318.html}}</ref>. Większość z nich miała miejsce w centrum miast, a różne przypadki przemocy z użyciem broni palnej miały miejsce w tak zwanej „Zona Hotelera”. Począwszy od 2018 r., kiedy nastąpiła wysoka fala przemocy, liczba zabójstw w Cancún przekroczyła średnią krajową<ref>{{Cytuj |tytuł = Quintana Roo, por arriba de la media nacional en homicidios – Noticaribe |data = 2018-02-03 |data dostępu = 2023-11-21 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20180203064059/http://noticaribe.com.mx/2018/01/08/quintana-roo-por-arriba-de-la-media-nacional-en-homicidios/}}</ref>. Tylko w styczniu 2018 r. miały miejsce 33 zabójstwa, czyli trzykrotnie więcej niż w styczniu 2017 r.<ref>{{Cytuj |tytuł = Se disparan 300% los homicidios en Cancún {{!}} La Palabra del Caribe - Periodismo con ética {{!}} Noticias de Quintana Roo |data = 2018-02-03 |data dostępu = 2023-11-21 |opublikowany = web.archive.org |url = https://web.archive.org/web/20180203005908/http://www.lapalabradelcaribe.com/se-disparan-300-los-homicidios-en-cancun/95266/}}</ref>

Akty przemocy zaczęły wywierać presję na branżę turystyczną, gdzie w styczniu 2019 r. w Cancún odnotowano pierwszy od siedmiu lat spadek liczby turystów międzynarodowych<ref>{{Cytuj |tytuł = Baja por primera vez en 7 años llegada de turistas internacionales a Cancún |data dostępu = 2023-11-21 |opublikowany = El Universal |url = https://www.eluniversal.com.mx/cartera/baja-en-7-anos-llegada-de-turistas-internacionales-cancun/ |język = es}}</ref>.

== Inne informacje ==
W tym mieście 25 lutego 2014 roku zmarł na atak serca wybitny hiszpański gitarzysta flamenco [[Paco de Lucía]].

== Galeria ==
<gallery>
Plik:Cancun Strand Luftbild (22179809191).jpg|Lotnicze zdjęcie Cancun
Plik:Palaciomun08.jpg|Ratusz miejski
Plik:Playacancun1.JPG|Zabudowa hotelowa nad plażami Cancun
Plik:MMUN008.jpg|Lotnisko w Cancun
Plik:Erosioncancun1.JPG|Wybrzeże Cancun po huraganie Wilma w 2005 roku
Plik:Parquekabah01.JPG|Park miejski Kabah
Plik:Cancun 2.JPG|Plaża Delfines w Cancun
Plik:Cancun beach aerial - Luftbild (19853282239).jpg|Laguna Nichupté
</gallery>

== Miasta partnerskie ==
* {{Flaga|ITA}} [[Ceccano]], [[Włochy]]
* {{Flaga|GTM}} [[Antigua Guatemala]], [[Gwatemala]]
* {{Flaga|URY}} [[Punta del Este]], [[Urugwaj]]
* {{Flaga|ARG}} [[Mar del Plata]], [[Argentyna]]
* {{Flaga|MEX}} [[Mérida (Meksyk)|Mérida]], [[Meksyk]]
* {{Flaga|MEX}} [[Oaxaca (miasto)|Oaxaca]], [[Meksyk]]
* {{Flaga|MEX}} [[Puebla (miasto)|Puebla]], [[Meksyk]]
* {{Flaga|ROU}} [[Timișoara]], [[Rumunia]]
* {{Flaga|MEX}} [[Taxco de Alarcón]], [[Meksyk]]
* {{Flaga|MEX}} [[Tijuana]], [[Meksyk]]
* {{Flaga|HND}} [[Tela]], [[Honduras]]
* {{Flaga|MEX}} [[Tlaquepaque]], [[Meksyk]]
* {{Flaga|CUB}} [[Varadero]], [[Kuba]]
* {{Flaga|USA}} [[Wichita]], [[Stany Zjednoczone]]
* {{Flaga|ESP}} [[Granadilla de Abona]], [[Hiszpania]]
* {{Flaga|MEX}} [[Tuxtla Gutiérrez]], [[Meksyk]]
* {{Flaga|URY}} [[Maldonado (miasto)|Maldonado]], [[Urugwaj]]
* {{Flaga|MEX}} [[Jalapa Enriques]], [[Meksyk]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Stan Quintana Roo}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Cancún| ]]
[[Kategoria:Miasta w stanie Quintana Roo]]