Cmentarz żydowski w Třebíču
49°13′13″N 15°52′47″E/49,220278 15,879722| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
II, III |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2003 |
Położenie na mapie Czech  | |
Położenie na mapie kraju Wysoczyna  | |
| 49°13′13″N 15°52′47″E/49,220278 15,879722
| |
Cmentarz żydowski w Třebíčy – jest narodowym zabytkiem kultury w Třebíču, w dzielnicy Podklasztorze. W ramach zespołu bazylika św. Prokopa i dzielnicy żydowskiej, której jest częścią, znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Cmentarz żydowski w Třebíču jest po praskim Nowym Cmentarzu Żydowskim na praskich Olszanach największym kirkutem w Czechach i największym na Morawach. Położony jest po północnej stronie tzw. Gródka i obejmuje obszar 11 678 m². Można na nim znaleźć 2600 grobów, spośród których najstarszy dotąd czytelny datowany jest na rok 1625. Pochowano tu około 11 000 osób.
Cmentarz został założony w 2. połowie XVI wieku. Do około 1468 r. żydzi prawdopodobnie grzebali swoich zmarłych bezpośrednio przy murze klasztornym. Tamtejsza nekropolia została zlikwidowane, a nowa umieszczona na pochylonym terenie po przeciwnej, północnej stronie Gródka. Kiedy w roku 1888 doszło do powodzi, w wyniku której niektóre groby zostały zalane, cmentarz został poszerzony w kierunku południowym (nowa część cmentarza). W tej części stoją pomniki ofiar pierwszej (z roku 1922, upamiętnia 20 osób) i II wojny światowej (z roku 1957, upamiętnia 290 osób).
Na cmentarz wchodzi się od zachodu kutą bramą. Obok niej znajduje się dom przedpogrzebowy (1903) z dobrze zachowanym wnętrzem. Wybudowany został staraniem rabina Samuela Pollaka (1842-1906), a budowę sfinansowała miejscowa gmina żydowska.
Wielką zasługę w tym, w jak dobrym stanie cmentarz przeczekał drugą połowę XX wieku (kiedy po II wojnie światowej był niewykorzystywany i opuszczony), mieli František Veselý, niegdysiejszy ordynator, i Bohumír Pavlík, inspektor szkolny. Ich rola została podkreślona i doceniona podczas uroczystego posiedzenia rady miejskiej na zamku 23 sierpnia 2003 r.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J. Klenovský: Židovské památky Moravy a Slezska. Šlapanice: ERA, 2001, s. 218. ISBN 80-86517-08-X.
- J. Joura: Procházky starou Třebíčí podruhé. Třebíč: Amaprint Kerndl, 2006, s. 202. ISBN 80-239-7412-2.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Cmentarz żydowski na stronie miejskiej. mesto-trebic.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-05)]. (cz.)
- Wirtualny spacer po cmentarzu (cz.)