Cuchna nawozowa

Cuchna nawozowa
	Scathophaga stercoraria
	L., 1758
	; Cuchna nawozowa wysysająca ciało muchy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	muchówki
Rodzina	kłośnicowate
Rodzaj	Scathophaga
Gatunek	cuchna nawozowa
Synonimy
	Musca merdaria Fabricius, 1794; Musca stercoraria Linnaeus, 1758;
	Musca merdaria Fabricius, 1794; Musca stercoraria Linnaeus, 1758;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cuchna nawozowa (Scathophaga stercoraria L.) – gatunek owada z rzędu muchówek.

Występowanie

Cuchna nawozowa występuje w całym państwie holarktycznym. Została również sztucznie wprowadzona do Afryki Południowej^[2].

Morfologia

Samce cuchny nawozowej mają owłosienie rude, samice natomiast oliwkowozielone. Różnią się one również wielkością – samce są większe. Mają też silne nogi zaopatrzone w pazury, służące im do walki o samicę^[3].

Ekologia

Cuchna nawozowa występuje na różnych siedliskach, takich jak pastwiska, wysypiska odpadów i gnojowiska. Larwy owada należą do saprofagów. Odżywiają się odchodami ssaków^[2], głównie bydła. Samce żywią się innymi owadami, przede wszystkim muchówkami. Wysysają ich ciało za pomocą zaostrzonego ryjka. Rozmnażanie cuchny nawozowej odbywa się na odchodach bydła. Pierwsze przylatują samce, a następnie mniej liczne samice, które szybko zaczynają być oblegane przez płeć przeciwną. Następuje walka między samcami o samice. Wygrywa ten, który jako pierwszy usadowi się na samicy i rozpocznie kopulację. Nie odstępuje on samicy aż do momentu złożenia jaj. Gdy inny samiec dotknie samicy, następuje zacięta walka, podczas której mogą zostać zgniecione składane jaja, a także sama samica^[3].

Do kopulacji dochodzi na świeżych jeszcze odchodach bydła. Wkrótce po kopulacji samica składa do tych odchodów oskrzydełkowane jaja o długości ok. 1 mm. Rozwój larw o długości ok. 10 mm odbywa się w odchodach.

Populacje Scathophaga stercoraria występujące powyżej 1500 m n.p.m. wyraźnie różnią się od tych zamieszkujących 500 m n.p.m. Te występujące w wyższych partiach cechuje mniejsza wielkość i różnorodność płciowa. Samce są niewiele większe od samic. Ponadto składane jaja są większe od tych znajdujących się w niższych partiach^[4].

Znaczenie

Dzięki swemu krótkiemu cyklowi życiowemu i łatwości manipulacji eksperymentalnej cuchna nawozowa jest często wykorzystywana do badań nad działaniem genów oraz nad tym, jak warunki środowiska wpływają na enzymy i allele genów^[5].

Przez to, że larwy owada są saprofagami odżywiającymi się bydlęcymi odchodami, przyczyniają się one do szybkiego niszczenia obornika^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b Scathophaga stercoraria, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b PrzybyłowiczP. Ł. PrzybyłowiczP., Atlas owadów, „Pascal”, 2008 .
↑ ^a ^b ^c Kozłowski M.K.M. W. Kozłowski M.K.M., Owady Polski Tom I, „Multico Oficyna wydawnicza”, 2008 .
↑ W.U.W.U. Blanckenhorn W.U.W.U., Altitudinal life history variation in the dung flies Scathophaga stercoraria and Sepsis cynipsea, „Oecologia”, 3, 1997, s. 342–352, DOI: 10.1007/s004420050092, ISSN 0029-8549 [dostęp 2016-03-21] (ang.).
↑ Wolf U.W.U. Blanckenhorn Wolf U.W.U. i inni, Temperature-mediated microhabitat choice and development time based on the pgm locus in the yellow dung fly Scathophaga stercoraria, „Biological Journal of the Linnean Society”, 3, 2012, s. 686–696, DOI: 10.1111/j.1095-8312.2012.01955.x, ISSN 1095-8312 [dostęp 2016-03-21] (ang.).

Bibliografia

Heiko Bellmann, Henryk Garbarczyk: Owady. Warszawa: Multico, 2007. ISBN 978-83-7073-418-3.

[itis-1] Scathophaga stercoraria, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[:0-2] PrzybyłowiczP. Ł. PrzybyłowiczP., Atlas owadów, „Pascal”, 2008 .

[:1-3] Kozłowski M.K.M. W. Kozłowski M.K.M., Owady Polski Tom I, „Multico Oficyna wydawnicza”, 2008 .

[4] W.U.W.U. Blanckenhorn W.U.W.U., Altitudinal life history variation in the dung flies Scathophaga stercoraria and Sepsis cynipsea, „Oecologia”, 3, 1997, s. 342–352, DOI: 10.1007/s004420050092, ISSN 0029-8549 [dostęp 2016-03-21] (ang.).

[5] Wolf U.W.U. Blanckenhorn Wolf U.W.U. i inni, Temperature-mediated microhabitat choice and development time based on the pgm locus in the yellow dung fly Scathophaga stercoraria, „Biological Journal of the Linnean Society”, 3, 2012, s. 686–696, DOI: 10.1111/j.1095-8312.2012.01955.x, ISSN 1095-8312 [dostęp 2016-03-21] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]