De Lackner HZ-1 Aerocycle

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pojazd w locie

HZ-1 Aerocycle (YHO-2, oznaczenie wytwórni DH-4 Heli-Vector) – jednoosobowy, "osobisty helikopter" amerykański, zaprojektowany przez firmę de Lackner Helicopters w połowie lat pięćdziesiątych. Projekt zakładał, że maszyną będą mogli sterować niedoświadczeni piloci po przeszkoleniu trwającym co najmniej dwadzieścia minut[1]. HZ-1 miał stać się standardowym wyposażeniem zwiadowczym armii Stanów Zjednoczonych. Choć pierwsze testy ukazały jej potencjał na polu bitwy w erze broni atomowej, dalsze próby udowodniły, że sterowanie maszyną jest zbyt trudne dla nie przeszkolonych piechurów. Projekt zarzucono po dwóch próbach zakończonych rozbiciem się maszyny.

Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]

We wczesnych latach pięćdziesiątych, Charles H. Zimmerman z NACA opracował system kontroli wiropłatu zakładającego zamontowanie śmigła na dolnej części maszyny. Pilot miał sterować maszyną przemieszczając swoją masę[2], i stabilizować ją odruchowo[3]. Ten rodzaj kontroli nazywa się kinestetycznym, i przypomina on w swoich założeniach jazdę rowerem bądź deską surfingową. Celem było umożliwienie pilotom obsługi maszyny latającej po krótkim przeszkoleniu, a nawet bez szkolenia[4]. Testy przeprowadzone przez NASA wykazały, że pomysł ten ma pewien potencjał. Kilka firm, w tym Bensen Aircraft, Hiller Aircraft i de Lackner Helicopters, zaczęły prace nad wiropłatem opartym na tej koncepcji[2].

De Lackner Helicopters zaproponował koncepcję jednoosobowej platformy latającej, oznaczonej jako DH-4. Projekt zakładał, że oprócz pilota będzie ona w stanie unieść 54 kilogramy ładunku[4], bądź też dodatkowe 19 litry paliwa, co pozwoliłoby wydłużyć jej zasięg do 80 kilometrów[5]. Planowano również zamontowanie liny zwieszonej z wału śmigła, co umożliwiałoby przenoszenie podwieszonego ładunku.

Maszyna miała prosty, krzyżowy kształt. Pilot był umocowany na platformie pasami bezpieczeństwa. Pasy mocowały też silnik maszyny, wyprodukowany przez Mercury Marine[5]. Kontrolowany był przez sprzęgło motocyklowe[6], i przenosił moc do śmigła o średnicy 4,6 metra poprzez napęd pasowy[2] wyposażony w reduktor łańcuchowy[7]. Osprzęt do lądowania składał się z poduszek powietrznych na każdym ramieniu obudowy, oraz gumowego pływaka na środku, co pozwalało lądować na wodzie. Później zastąpiono to jednak płozami helikopterowymi[8].

Próby[edytuj | edytuj kod]

Maszynę oznaczono początkowo jako YHO-2 a następnie HZ-1 i dodano nazwę "Aerocycle". Prototyp wykonał pierwszy asekurowany linami lot 22 listopada roku 1954[9]. Pierwszy swobodny lot wykonano w 1955 roku, w bazie wojskowej na Brooklynie[2]. Wykonano ponad sto sześćdziesiąt lotów, trwających ponad piętnaście godzin[9]. Rezultaty tych wstępnych testów uznano za wystarczająco obiecujące aby zamówić dwanaście egzemplarzy (numery seryjne od 56-6928 do 56-6939)[10]. Przewidywano, że maszyna mogłaby służyć jako nowoczesny odpowiednik kawalerii, prowadząc powietrzny rekonesans dla armii[11].

W roku 1956, testy przeniesiono do fortu Eustis w Wirginii, a pilotażem zajął się kapitan Selmer Sundby[2]. HZ-1 został zaprojektowany z myślą o łatwości sterowania, a wczesne próby wykazały, że nieprzeszkoleni żołnierze byli w stanie nauczyć się pilotować go w niecałe dwadzieścia minut[6]. Według niektórych opinii, wystarczyć mogło nawet pięć minut[12]. Ponadto, HZ-1 okazał się być szybszy niż inne platformy latające brane pod uwagę przez armię[2]. Jednakże Sundby szybko udowodnił, że sterowanie maszyną było o wiele trudniejsze, niż się spodziewano[2]. Oddanie jej w ręce niedoświadczonych pilotów nie byłoby więc bezpieczne[2]. Ponadto, nisko zawieszone śmigło często wyrzucało w powietrze małe kamienie i inne przedmioty[4].

Podczas serii testów, zarówno asekurowanych, jak i swobodnych, o długości do czterdziestu trzech minut, HZ-1 rozbił się dwukrotnie. W obu przypadkach okoliczności były podobne – śmigła przeciwbieżne zazębiły się i zderzyły, co doprowadziło do pęknięcia łopat, a w rezultacie rozbicia maszyny[2]. Testy przeprowadzone w tunelu aerodynamicznym w Langley Research Center wykazały, że prędkość Aerocycle ograniczało niekontrolowane kołysanie, jednakże odległość między końcami śmigieł była wystarczająca[13]. Ze względu na niemożność ustalenia przyczyny zazębiania, a także ogólną niezdolność maszyny do sprostania oczekiwaniom armii, projekt zarzucono[2].

Sundby otrzymał Zaszczytny Krzyż Lotniczy za swój wkład w próbne loty HZ-1[2], a w latach późniejszych testował helikoptery H-21 i H-34. Wziął również udział w walkach w Wietnamie, i zakończył służbę wojskową w randze pułkownika[14].

Projekt spadochronu[edytuj | edytuj kod]

W celu testowania platform latających HZ-1 i Hiller VZ-1 zaprojektowano całkowicie nowy typ szybko otwieranego spadochronu XMP-2. Projekt zakładał wykorzystanie spadochronu przy prędkości od 0 do 80 km/h i wysokości przynajmniej 7,6 metrów. XMP-2 okazał się niewystarczająco niezawodny jako osobowy spadochron[15].

Zachowany egzemplarz[edytuj | edytuj kod]

Armia Stanów Zjednoczonych zamówiła dwanaście egzemplarzy HZ-1, z czego jeden przetrwał po dziś dzień. Można go oglądać do dnia dzisiejszego w U.S. Army Transportation Museum w forcie Eustis w mieście Newport News, w stanie Wirginia[2].

Szczegóły techniczne[edytuj | edytuj kod]

Charakterystyka ogólna

  • Załoga: 1 (pilot)
  • Wysokość: 2,1 m od poduszek powietrznych do uchwytów.
  • Waga bez ładunku: 78 kg
  • Waga z maksymalnym ładunkiem: 206 kg
  • Pojemność paliwa: 3,8 l
  • Napęd: Mercury Maine
  • Średnica wirnika: 4,6 m

Osiągi

  • Prędkość maksymalna: 121 km/h
  • Prędkość przelotowa: 89 km/h
  • Zasięg: 24 km
  • Długotrwałość lotu: 45 minut
  • Pułap praktyczny: 1524 m


Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Aerocycle Lifts Soldier. „Popular Mechanics”, s. 88, April 1956. 
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l US. Army Museum
  3. ↑ Hiller Aviation Museum
  4. ↑ a b c Goebel, 2011
  5. ↑ a b Mechanix Illustrated 1955
  6. ↑ a b Flight and Aircraft Engineer. 1956, s. 724.
  7. ↑ Champlin 1953
  8. ↑ Harding 1997, p. 112
  9. ↑ a b The Aeroplane, wol. 88, 1955. d. 443.
  10. ↑ Heyman i Parsch 2004
  11. ↑ Corn i Horrigan 1996, s. 127
  12. ↑ The AOPA Pilot, wol. 15, 1955.
  13. ↑ Coleman 1997, s. 4
  14. ↑ Selmer A. Sundby. strona Army Aviation Museum. [dostęp 2010-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-06)]. (ang.).
  15. ↑ Ultra-fast Opening Personnel Parachute Type XMP-2. Defense Technical Information Center.. [dostęp 2010-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=De_Lackner_HZ-1_Aerocycle&oldid=71227033”