Diagnoza społeczna (podręcznik)

Diagnoza społeczna (ang. Social diagnosis) – podręcznik pracy socjalnej z 1917 autorstwa Mary Richmond, uznawany za pierwszy w dziejach podręcznik profesjonalnej pracy socjalnej ustalający kanon podstaw zawodu. Do czasów obecnych należy do klasyki tej dyscypliny naukowej. Był rozwinięciem wcześniejszej pracy autorki What is social diagnosis, która powstała w początkach XX wieku.

Zawartość

Naukowe podejście autorki do zagadnień pracy socjalnej sytuowało tę dyscyplinę tak wysoko, że żadne czynniki zewnętrzne nie mogły zignorować publikacji, osoby autorki ani zaprezentowanych weń treści. Mary Richmond sformułowała w swym dziele pierwszą definicję pracy z indywidualnym przypadkiem (casework), pisząc, że jest to sztuka rozwiązywania różnych problemów poszczególnych ludzi przez zgodną współpracę z nimi, celem osiągnięcia ich wspólnego dobra, będącego dobrem jednostki. Używając słowa sztuka zdefiniowała pracę socjalną jako profesjonalne, mistrzowskie działanie na rzecz dobra człowieka, które jest jednocześnie dobrem wspólnym, a w centrum postawiła nie problemy, ale osobę. Obecnie casework jest podstawową metodą działania pracowników socjalnych na całym świecie. Richmond zwróciła uwagę na istotną rolę powiązań istniejących pomiędzy człowiekiem, a jego środowiskiem społecznym i wpływ tych relacji na sytuację życiową oraz status człowieka. Łączyła narzędzia używane w naukach medycznych, psychologii i psychiatrii do rozpoznawania sytuacji jednostek w perspektywie socjologicznej.

Charakter

Dzieło zostało wydane przez Russel Sage Foundation, w której pracowała autorka. Składa się z trzech części. W pierwszej autorka wyjaśnia podstawowe elementy diagnozy społecznej. W drugiej (czternaście rozdziałów) wskazuje podstawowe źródła pozyskiwania informacji do postawienia diagnozy społecznej. W trzeciej przedstawia szczególne sytuacje, będące czynnikami interferującymi w proces diagnostyczny i które należy brać pod uwagę w trakcie pracy z indywidualnym przypadkiem. Poszczególne rozdziały składają się z podpunktów i podsumowań. Było to podsumowanie badań, które przeprowadzała przez całe życie – pierwsze wydanie ukazało się, gdy miała 56 lat. Podręcznikiem tym ukoronowała swoje długoletnie starania o to, by dobroczynność stała się rzetelną dyscypliną praktyczną opartą na solidnych podstawach diagnostycznych.