Gąsieniczniki (owady)
| Ichneumonoidea[1] | |
| Latreille, 1802 | |
 Megarhyssa greenei z rodziny gąsienicznikowatych | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| (bez rangi) | owadziarki |
| Nadrodzina |
gąsieniczniki |
Gąsieniczniki[2] (Ichneumonoidea) – nadrodzina błonkoskrzydłych z podrzędu Apocrita i grupy owadziarek. Obejmuje około 80-100 tysięcy gatunków, co czyni ją najliczniejszą wśród błonkówek. Parazytoidy owadów i pajęczaków.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Czułki niezgięte kolankowato i z biczykiem prawie zawsze ponad jedenastoczłonowym. Żuwaczki zwykle z dwoma zębami. Przednie skrzydła o żyłce kubitalnej przyległej lub zlanej z radialną tak, że komórka kubitalna jest nieobecna lub wierzchołkowo prawie nieobecna. Występują trochantelli. Pierwsze sternum metasomy podzielone na dwie części, z których wierzchołkowa jest słabo zesklerotyzowana. Na pierwszym tergum często obecne glymma w przedniej połowie[3].
Biologia
[edytuj | edytuj kod]Wszystkie gatunki są parazytoidami stawonogów, głównie niedorosłych stadiów owadów holometabolicznych. Gąsienicznikowate porażają larwy i poczwarki owadów o przeobrażeniu zupełnym, rzadziej pająki lub zaleszczotki, natomiast męczelkowate często porażają stadia młodociane owadów o przeobrażeniu niezupełnym, a także dorosłe chrząszcze i błonkówki. Rzadko zdarza się w tej grupie porażanie jaj, ale niektóre gatunki składają swoje jaja na jajach gospodarza, przy czym wylęgła larwa atakuje już larwę, a nie jajo. Wśród gąsieniczników znajdują się zarówno ektopasożyty jak i endopasożyty, zarówno idiobionty (hamujące rozwój po porażeniu gospodarza) jak i koinobionty (pozwalające na jego dalszy rozwój do pewnego stadium)[3]. Wiele gatunków pasożytuje na szkodnikach przez co uznawane są za pożyteczne dla gospodarki człowieka[2].
Rozprzestrzenienie
[edytuj | edytuj kod]Nadrodzina kosmopolityczna. W Polsce stwierdzono w przybliżeniu występowanie 3200 gatunków gąsienicznikowatych[2][4] i 2040 męczelkowatych[2].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Należy tu około 100 tysięcy[3] (lub 80 tysięcy[5]) gatunków, co czyni tę nadrodzinę najliczniejszą wśród błonkówek[5]. Gąsieniczniki klasyfikowane są w dwóch najliczniejszych w gatunki dzisiejszych rodzinach błonkówek[3] i jednej rodzinie wymarłej[5]. Są to[2][3][5]:
- †Praeichneumonidae Rasnitsyn, 1983
- Braconidae – męczelkowate
- Ichneumonidae Latreile, 1802 – gąsienicznikowate
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ichneumonoidea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Józef Banaszak: Rząd: błonkówki – Hymenoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 324-328.
- ↑ a b c d e David B. Wahl, Michael J. Sharkey: Chapter 10. Superfamily Ichnemonoidea. W: Hymenoptera of the world: An identification guide to famihes. Henri Goulet, John T. Huber (red.). Ottawa: Minister of Supply and Services Canada, 1993, s. 358-359. ISBN 0-660-14933-8.
- ↑ Tadeusz Kaźmierczak. Checklist of Ichneumonidae (Hymenoptera) of Poland. „Electronic Journal of Polixh Agricultural Universities, Forestry”. 7 (2), 2004.
- ↑ a b c d D. S. Kopylov. New Species of Praeichneumonidae (Hymenoptera, Ichneumonoidea) from the Lower Cretaceous of Transbaikalia. „Paleontological Journal”. 46 (1), s. 66-72, 2012. DOI: 10.1134/S0031030112010078.