Główny zbiornik wód podziemnych

Główny zbiornik wód podziemnych, GZWP – naturalny zbiornik wodny znajdujący się pod powierzchnią ziemi, gromadzący wody podziemne i spełniający szczególne kryteria ilościowe i jakościowe. Główne zbiorniki wód podziemnych mają strategiczne znaczenie w gospodarce wodnej kraju.

Parametry, które musi spełniać GZWP:

• wydajność studni: > 70 m³/h
• wydajność ujęcia: > 10 000 m³/dobę
• liczba zaopatrywanej ludności: > 66 000
• czystość wody niewymagająca uzdatniania (lub wymagająca tylko prostego uzdatniania).

Na terenie Polski wytypowano 180 głównych zbiorników wód podziemnych, a spośród nich wyodrębniono 53 najzasobniejsze. Rozpoznawanie i dokumentowanie GZWP należy do zadań państwowej służby hydrogeologicznej, której funkcję pełni Państwowy Instytut Geologiczny.

Spis głównych zbiorników wód podziemnych w Polsce

Numer zbiornika	Nazwa zbiornika	Wiek utworów	Szacunkowe zasoby dyspozycyjne [tys. m³/dobę]	Średnia głębokość ujęć [m]
101		QDM	15	40
102	Zbiornik wyspy Wolin	QDM	25	35
103		QM	36	40
104	Zbiornik Sianów	QM	36	30
105	Zbornik międzymorenowy Słupsk	QM	15	40
106	Dolina kopalna Machowino	QK	10	100
107	Pradolina rzeki Łeba	Qp	125	5–50
108	Zbiornik międzymorenowy Salino	QM	45	10–40
109	Dolina kopalna Żarnowiec	QK	14	5–50
110	Pradolina Kaszuby i rzeka Reda	QP	194	5–10
111	Subniecka Gdańska	Cr	110	150
112	Zbiornik Żuławy Gdańskie	QDK	116	5–10
113	Zbiornik międzymorenowy Żukowo	QM	33
114	Zbiornik międzymorenowy Maszewo	QM	43	10–50
115	Zbiornik międzymorenowy Łupawa	QM	30	50
116	Zbiornik międzymorenowy Gołębiewo	QM	30	100
117	Zbiornik międzymorenowy Bytów	QDM	150	10–50
118	Zbiornik międzymorenowy Polanów	QM, Tr	40	10–50
119		QPM	100	10–50
120	Zbiornik międzymorenowy Bobolice	QM	113	40
121	Zbiornik międzymorenowy Czersk	QM	50	10–50
122	Dolina kopalna Szczecin	QK	37,4	60
123	Zbiornik międzymorenowy Stargard-Goleniów	QM	83	45
125	Zbiornik międzymorenowy Wałcz-Piła	QM	169	65
126	Zbiornik Szczecinek	QM, Tr	99	90
127	Subzbiornik Złotów-Piła-Strzelce Krajeńskie	Tr	186	100
128	Zbiornik międzymorenowy Ogorzeliny	QM	20	50
129	Dolina rzeki dolna Osa	QD	80	50–60
130	Zbiornik rzeki dolna Wda	QDM	25	5
131	Zbiornik międzymorenowy Chełmno	QM	31	10–60
132	Zbiornik międzymorenowy Byszewo	QM	12,5	60
133	Zbiornik międzymorenowy Młotkowo	QM	12	40
134	Zbiornik Dębno	QM, Tr	29	55
135	Zbiornik Barlinek	QSM	51,5	50
136	Zbiornik międzymorenowy Dobiegniewo	QM	52	50
137	Pradolina Toruń-Eberswalde (Warta)	QP	369	40
138	Pradolina Toruń-Eberswalde (Noteć)	QP	400	30
139	Dolina kopalna Smogulec-Margonin	QPK	30	50
140	Subzbiornik Bydgoszcz	Tr	25	65
141	Zbiornik rzeki dolna Wisła	QPM	84	40
142	Zbiornik międzymorenowy Inowrocław-Dąbrowa	QM
143	Subzbiornik Inowrocław-Gniezno	Tr	96	120
144	Dolina kopalna Wielkopolska	QK	480	60
145	Dolina kopalna Szamotuły-Duszniki	QK	36	40
146	Subzbiornik Jezioro Bytyńskie-Wronki-Trzciel	Tr
147	Dolina rzeki Warta (Sieraków-Międzychód)	QD
148	Sandr rzeki Pliszka	QS	243	35
149	Sandr Krosno-Gubin	QSK	187	25
150	Pradolina Warszawa-Berlin (Koło-Odra)	QP	456	25–30
151	Zbiornik Turek-Konin-Koło	Cr3	240	90
201		QM	10	40
202	Sandr Gołdap	QS	17	10
203	Dolina Letniki	QD	10	15
204	Zbiornik Żuławy Elbląskie	QM	70	80–100
205	Subzbiornik Warmia	Tr, Ct	60	150–200
206	Wielkie Jeziora Mazurskie	QSM	120	60
207	Zbiornik międzymorenowy Morąg	QM	36	60
208	Zbiornik międzymorenowy Biskupiec	QM	75	20–30
210	Zbiornik międzymorenowy Iława	QM	180
212	Zbiornik międzymorenowy Olsztynek	QM	24	30
213	Zbiornik międzymorenowy Olsztyn	QM	290	20–50
214	Zbiornik Działdowo	QMK	300	100
215	Subniecka Warszawska	Tr	250	160
215A	Subniecka Warszawska – część centralna	Tr	145	180
216	Sandr Kurpie	QS
217	Pradolina rzeki Biebrza	QP	200	45
218	Pradolina rzeki Supraśl (Jurowce-Wasilków)	QP
219	Zbiornik międzymorenowy rzeki Górna Łydynia	QM	30	50
220	Pradolina rzeki Środkowa Wisła (Włocławek-Płock)	QP
221	Dolina kopalna Wyszków	QK	80	100
222	Dolina środkowej Wisły (Warszawa-Puławy)	QD
223	Zbiornik międzymorenowy rzeki górny Liwiec	QM
224	Subzbiornik Podlasie	Tr	15	90
225	Zbiornik międzymorenowy Chotcza-Łanięta	QM	60	60
226	Zbiornik Krośniewice-Kutno	J3	350	200
301	Pradolina Zasiek-Nowa Sól	QPK	91	30
302	Pradolina Barycz-Głogów (W)	QP	59	30
303	Pradolina Barycz-Głogów (E)	QP	199	60
304	Zbiornik międzymorenowy Zbąszyń	QM	19	25
305	Zbiornik międzymorenowy Leszno	QM	15	40
306	Zbiornik Wschowa	QSM	22	35
307	Sandr Leszno	QS	23	25
308	Zbiornik międzymorenowy rzeki Kania	QM	14	35
309	Zbiornik międzymorenowy Smoszew-Chwaliszew-Sulmierzyce	QM	18	80
310	Dolina kopalna rzeki Ołobok	QK	21	60
311	Zbiornik rzeki Prosna	QDK	128	30
312	Zbiornik Sieradz	Cr3	10	150
314	Pradolina rzeki Odra (Głogów)	QPD	80	50–80
315	Zbiornik Chocianów-Gozdnica	QSK	292	60
316	Subzbiornik Lubin	Tr	50	130
317	Niecka zewnętrznosudecka Bolesławiec	Cr3	80	100–200
318	Zbiornik Słup-Legnica	QDM	15	15
319	Subzbiornik Prochowice-Środa Śląska	Tr	25	65
320	Pradolina rzeki Odra (S Wrocław)	QP	250	12
321	Subzbiornik Kąty Wrocławskie-Oława–Brzeg	Tr	80	100
322	Zbiornik Oleśnica	QMK	60	30–160
323	Subzbiornik rzeki Stobrawa	Tr
324	Dolina kopalna Kluczbork	QK	20	20
325	Zbiornik Częstochowa (W)	J2	120	80
326	Zbiornik Częstochowa (E)	J3	1020	160
327	Zbiornik Lubliniec-Myszków	T1, 2	312	135
328	Dolina kopalna rzeki Mała Panew	QK	156	60
329	Zbiornik Bytom	T1, 2	165	60
330	Zbiornik Gliwice	T1, 2	113
331	Dolina Kopalna rzeki Górna Kłodnica	QK	37	60
332	Subniecka kędzierzyńsko-głubczycka	Tr, QK	130	80–120
333	Zbiornik Opole-Zawadzkie	T2	200
334	Dolina kopalna rzeki Mała Panew	QK	100	70
335	Zbiornik Krapkowice-Strzelce Opolskie	T1	50	100–600
336	Niecka opolska	Cr3	25	50–80
337	Dolina kopalna Lasy Niemodlińskie	QK	25	35
338	Subzbiornik Paczków-Niemodlin	Tr	60	80–150
339	Zbiornik Śnieżnik Góry Bialskie	Pz	37	10–30
340	Dolina kopalna rzeki Nysa Kłodzka	QK	25	10–30
341	Zbiornik Niecka wewnętrznosudecka Kudowa Zdrój-Bystrzyca Kłodzka	Cr3	50	80–150
342	Zbiornik Niecka wewnętrznosudecka Krzeszów	Cr3	10	180
343	Dolina rzeki Bóbr (Marciszów)	QK	50	30
344		PZ	50	5–20
345	Zbiornik Rybnik	QDP	8	20–60
346	Zbiornik Pszczyna-Żory	QDP
347	Dolina rzeki Górna Wisła	QD	13	8
348	Zbiornik warstw Godula (Beskid Śląski)	Crf	8,5	60
401	Niecka łódzka	Cr1	90	30–800
402	Zbiornik Stryków	J3	90	200
403	Zbiornik międzymorenowy Brzeziny-Lipce Reymontowskie	QM	2	400
404	Zbiornik Koluszki-Tomaszów	J3	350	200
405	Niecka radomska	Cr3	820	30–70
406	Zbiornik Niecka lubelska (Lublin)	Cr3	1330	85
407	Niecka lubelska (Chełm-Zamość)	Cr3
408	Niecka miechowska (NW)	Cr3
409	Niecka miechowska (SE)	Cr3
410	Zbiornik Opoczno	J3	115	< 100
411	Zbiornik Końskie	J1	41	< 100
412, 413	Zbiornik Goszczewice-Szydłowiec	J1, J2, J3
414	Zbiornik Zagnańsk	T1, 2	48	< 100
415	Zbiornik rzeka Górna Kamienna	T1, 2
416	Zbiornik Małogoszcz	J3	41	< 100
417	Zbiornik Kielce	D2, 3
418	Zbiornik Gałęzice-Bolechowice-Borków	D2, 3	19	< 100
419	Zbiornik Bodzentyn	J3
420	Zbiornik Wierzbica-Ostrowiec	D2, 3
421	Zbiornik Włostów	D2, 3	12	< 100
422	Zbiornik Romanówka	Tr, J3	14	< 100
423	Subzbiornik Staszów	Tr	3	30–70
425	Zbiornik Dębica-Stalowa Wola-Rzeszów	QDK	140	10-30
426	Dolina kopalna Kolbuszowa	QK
428	Dolina kopalna Biłgoraj-Lubaczów	QK
429	Dolina Przemyśl	QD
430	Dolina rzeki San	QD
431	Zbiornik warstw Krosno (Bieszczady)	Trf	25	60
432	Dolina rzeki Wisłok	QD	22	8
433	Dolina rzeki Wisłoka	QD	26	8
434	Dolina rzeki Biała Tarnowska	QD	7	6
435	Dolina rzeki Dunajec (Zakliczyn)	QD	12	10
436	Zbiornik warstw Istebna (Ciężkowice)	Trf, Crf	3,5	60
437	Dolina rzeki Dunajec (Nowy Sącz)	QD	37	10
438	Zbiornik warstw Magura (Nowy Sącz)	Trf	5	80
439	Zbiornik warstw Magura (Gorce)	Trf	23	80
440	Dolina kopalna Nowy Targ	Q	86	35
441	Zbiornik Zakopane	Tr, T2	10	800
442	Dolina rzeki Stradomka	QD	5	6
443	Dolina rzeki Raba	QD	11,5	8
444	Dolina rzeki Skawa	QD	16,5	8
445	Zbiornik warstw Magura (Babia Góra)	Trf	25,5	80
446	Dolina rzeki Soła	QD	15	8
447	Zbiornik warstw Godula (Beskid Mały)	Crf	8	60
448	Dolina rzeki Biała	QD	3	6
450	Dolina rzeki Wisła (Kraków)	QD	20	15–30
451	Subzbiornik Bogucice	Tr	40	60–200
452	Zbiornik Chrzanów	T1, 2	105
453	Zbiornik Biskupi Bór	QDK	108	15–35
454	Zbiornik Olkusz-Zawiercie	T1, 2	391	100
455	Zbiornik Dąbrowa Górnicza	QDK	46	30

Wiek utworów: Q – czwartorzęd, Q_DP – utwory czwartorzędu w dolinach i pradolinach, Q_K – utwory czwartorzędu w dolinach kopalnych, Q_M – utwory czwartorzędu w utworach międzymorenowych, Q_MK – utwory czwartorzędu w utworach międzymorenowych i w dolinach kopalnych, Q_P – utwory czwartorzędu w pradolinach, Q_PK – utwory czwartorzędu w pradolinach i dolinach kopalnych, Q_S – utwory czwartorzędu w sandrach, Q_SK – utwory czwartorzędu w sandrach i dolinach kopalnych, Q_SM – utwory czwartorzędu w sandrach i w utworach międzymorenowych, Q_D – utwory czwartorzędu w dolinach, Q_DK – utwory czwartorzędu w dolinach i dolinach kopalnych, Q_DM – utwory czwartorzędu w dolinach i utworach międzymorenowych, Tr – trzeciorzęd, Tr_f – trzeciorzęd we fliszu karpackim, J₁ – jura dolna, J₂ – jura środkowa, J₃ – jura górna, T₁ – trias dolny, T₂ – trias środkowy, Cr – kreda, Cr₁ – kreda dolna, Cr₃ – kreda górna, Cr_f – kreda we fliszu karpackim, D_{2, 3} – dewon, P_Z – utwory starsze od dewonu.

Bibliografia

• Antoni Kleczkowski: Główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) w Polsce – własności hydrogeologiczne, jakość wód, badania modelowe. Kraków: 1998. Brak numerów stron w książce
• Antoni Kleczkowski: Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1:500 000. Kraków: 1990. Brak numerów stron w książce
• Słownik hydrogeologiczny. red. Kleczkowski A., Różkowski A.. Warszawa: TRIO, 1997. Brak numerów stron w książce
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów wodnych: Wykaz zbiorników wód podziemnych przyporządkowanych do obszarów dorzeczy, (Dz.U. z 2006 r. nr 126, poz. 878)

Linki zewnętrzne

• Mapa GZWP w Polsce (Państwowy Instytut Geologiczny)