Gulden duński
Gulden duński (duń. Gylden) – złota lub srebrna moneta duńska, używana od końca XV wieku.
Pierwsze guldeny pojawiły się w Danii za panowania króla Jana II, który ulegając wpływom niemieckim postanowił w 1490 roku wprowadzić na rynek swojej monarchii monetę podobną do powszechnego w Cesarstwie guldena reńskiego. Ponieważ duński gulden był bity ze złota gorszej próby, zawierał początkowo 2.4 gramów czystego złota. We wprowadzonym przez króla Jana systemie gulden stanowił 1/6 duńskiego nobla. W stosunku do monet srebrnych starano się zachować relację, według której gulden wart był 24 szylingi (czyli 1 i 1/2 marki).
Ordynacja Chrystiana II z 1514 roku obniżyła zawartość czystego złota w guldenie do 2.35 gramów. Wprowadzono jednocześnie srebrne guldeny, zawierające 23.68 gramów czystego srebra, równe co do wartości złotym guldenom. Utworzony został teraz następujący system monetarny, obejmujący monety złote i srebrne:
| moneta | Gulden | Marka | Szyling | Witen | Blafert | Fenig |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nobel | 6 | 9 | 144 | 432 | 864 | 1728 |
| Gulden | 3/2 | 24 | 72 | 144 | 288 | |
| Marka | 16 | 48 | 96 | 192 | ||
| Szyling | 3 | 6 | 12 | |||
| Witen | 2 | 4 | ||||
| Blafert | 2 |
W 1523 roku system uległ znacznym zmianom – wobec dużej dewaluacji marki gulden równy był teraz 2 i 1/2 marki oraz zawierał 22.876 gramów czystego srebra. Ponieważ złoty gulden nie uległ zmianie, oznaczało to niewielki wzrost wartości srebra w stosunku do wartości złota. Obowiązujący odtąd system przedstawiony został w poniższej tabelce:
| moneta | Gulden | Marka | Szyling | Witen | Blafert | Fenig |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nobel | 6 | 15 | 240 | 720 | 1440 | 2880 |
| Gulden | 5/2 | 40 | 120 | 240 | 480 | |
| Marka | 16 | 48 | 96 | 192 | ||
| Szyling | 3 | 6 | 12 | |||
| Witen | 2 | 4 | ||||
| Blafert | 2 |
Dalsza dewaluacja srebrnych monet duńskich doprowadziła do reformy monetarnej w 1541 roku, która stworzyła w Danii nowy system oparty na talarze duńskim (rigsdaler). Spowodowało to, że srebrne guldeny z biegiem czasu były coraz rzadziej spotykane, by w końcu całkowicie zniknąć z duńskiego systemu walutowego. Pozostały już tylko guldeny złote, których zawartość złota w 1584 roku podniesiona została do 2,44 grama. Złoty gulden równy był wtedy średnio 1 i 1/5 talara, jednak ścisła relacja między monetami złotymi i srebrnymi ulegała w handlu ciągłym wahaniom.
Ostatnie złote guldeny wybite w latach 1625-1632 ważyły 3,249 grama i zawierały 2,47 grama czystego złota. Jeszcze przed końcem XVII wieku złote guldeny duńskie zastąpione zostały przez dukaty i inne monety bite ze złota.
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Zbigniew Żabiński, Rozwój systemów pieniężnych w Europie zachodniej i północnej, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1989, ISBN 83-04-02992-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Złoty gulden (gladsaxegymnasium). gladsaxegymnasium.dk. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-07)].
- Srebrny gulden (gladsaxegymnasium). gladsaxegymnasium.dk. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-07)].