Historia Birmy
| |
| |
| Brytyjski okres kolonialny (1824–1948) |
|
|---|---|
| Okres współczesny (od 1948) |
|
Historia Birmy (znanej również jako Birma; Szablon:Lang-my)
obejmuje okres od czasów pierwszego znanego osadnictwa ludzkiego 13 000 lat temu do czasów współczesnych. Najwcześniejszymi mieszkańcami zapisanej historii byli ludzie mówiący po tybeto-birmańsku, którzy założyli państwa-miasta Pyu rozciągające się aż do Pyay i przyjęli buddyzm Theravada .
Inna grupa, lud Bamar, wkroczył do górnej doliny Irrawaddy na początku IX wieku. Następnie założyli Królestwo Pagańskie (1044–1297), co było pierwszym w historii zjednoczeniem doliny Irrawaddy i jej peryferii. W tym okresie język i kultura birmańska powoli zastępowały normy Pyu. Po pierwszej inwazji Mongołów na Birmę w 1287 r. kilka małych królestw, w tym Królestwo Ava, Królestwo Hanthawaddy, Królestwo Mrauk U i Państwa Szanów były głównymi potęgami, zdominowały krajobraz, pełen ciągle zmieniających się sojuszy i ciągłe wojny.
W drugiej połowie XVI wieku dynastia Toungoo (1510–1752) ponownie zjednoczyła kraj i na krótki okres założyła największe imperium w historii Azji Południowo-Wschodniej. Później królowie Taungoo wprowadzili kilka kluczowych reform administracyjnych i gospodarczych, które w XVII i na początku XVIII wieku dały początek mniejszemu, spokojniejszemu i zamożnemu królestwu. W drugiej połowie XVIII wieku dynastia Konbaung (1752–1885) przywróciła królestwo i kontynuowała reformy Taungoo, które wzmocniły władzę centralną w regionach peryferyjnych i stworzyły jedno z najbardziej wykształconych państw w Azji. Dynastia również poszła na wojnę ze wszystkimi swoimi sąsiadami. Wojny anglo-birmańskie (1824–1885) ostatecznie doprowadziły do brytyjskich rządów kolonialnych.
Rządy brytyjskie przyniosły kilka trwałych zmian społecznych, gospodarczych, kulturowych i administracyjnych, które całkowicie zmieniły niegdyś agrarne społeczeństwo. Rządy brytyjskie uwydatniły różnice między grupami zewnętrznymi wśród niezliczonych grup etnicznych w kraju. Od czasu uzyskania niepodległości w 1948 roku kraj jest pogrążony w jednej z najdłużej trwających wojen domowych, w których biorą udział grupy powstańcze reprezentujące mniejszości polityczne i etniczne oraz kolejne rządy centralne. Kraj znajdował się pod różnymi postaciami pod władzą wojskową od 1962 do 2010 r. i ponownie od 2021 r. do chwili obecnej i w pozornie cyklicznym procesie stał się jednym z najsłabiej rozwiniętych narodów świata.