Tekst źródłowy strony José Sarney

{{Dopracować|źródła=2014-01}}
{{Polityk infobox
 |polityk = José Sarney
 |data urodzenia = [[24 kwietnia]] [[1930]]
 |miejsce urodzenia = Pinheiro ([[Maranhão]])
 |grafika = Brazil.JoseSarney.01.jpg
 |funkcja = 31. [[Prezydenci Brazylii|prezydent Brazylii]]
 |partia = Brazylijski Ruch Demokratyczny
 |od = 21 kwietnia 1985
 |do = 15 marca 1990<br /><small>(p.o. od 15 marca)</small>
 |wiceprezydent = wakat
 |poprzednik = [[Tancredo Neves]]
 |następca = [[Fernando Collor de Mello]]
 |2 funkcja = 22. [[Wiceprezydent|wiceprezydent Brazylii]]
 |2 od = 15 marca 1985
 |2 do = 21 kwietnia 1985
 |2 poprzednik = [[Aureliano Chaves]]
 |2 następca = [[Itamar Franco]]
 |odznaczenia = {{order|BR-OZ|KW}} {{order|BR-OZSZ|KW}} {{order|BR-OZMW|KW}} {{order|BR-OZW|KW}} {{order|BR-OZL|KW}} {{order|BR-ORB|KW}} {{order|BR-OZSW|KW}} {{order|BR-MZM}} [[Plik:Medalha da Inconfidência - GC (Minas Gerais).png|40px|Wielki Łańcuch Medalu Konspiracji (Minas Gerais-Brazylia)]] {{order|BR-OZP}} {{order|BR-OZSP|WŁ}} {{order|BR-OZKom|KW}} {{order|BR-OKN|WŁ}} {{order|BR-OZE|KW}} {{order|BR-OZK|KW}} [[Plik:BRA Ordem do Mérito de Brasília.png|40px]] {{order|LH|KW}} {{order|ODB|KOLL}} {{order|OOA|KOLL}} {{order|OMRI|KWW}} {{order|OSPE|KW}} {{order|NOKA|KOLL}} {{order|OCh|KW}} {{order|OSE|KOLL}} {{order|OIH|KW}} {{order|NOZF|KW}} {{order|NOZ|KW}} {{order|ŚKOWŚJ|2}}
 |commons = Category:José Sarney
}}
'''José Ribamar Ferreira Sarney de Araujo Costa''' (ur. [[24 kwietnia]] [[1930]] w Pinheiro w stanie [[Maranhão]]) – [[Brazylia|brazylijski]] polityk, prawnik, malarz, poeta, [[Prezydenci Brazylii|prezydent kraju]] w latach 1985–1990.

== Życiorys ==
Z wykształcenia prawnik, [[Adwokatura w Polsce|adwokat]]; autor książek beletrystycznych, jest członkiem Brazylijskiej Akademii Literatury (od 1980). W latach 1956–1966 deputowany do Kongresu Narodowego, 1965–1970 pełnił funkcję gubernatora rodzinnego stanu Maranhão. Zasiadł następnie (1970) w Senacie. W latach 1980–1984 kierował rządzącą Partią Demokratyczno-Społeczną (PDS). Opuścił PDS w lipcu 1984 i utworzył nowe ugrupowanie – Partię Frontu Liberalnego (PFL). 15 stycznia 1985 został wybrany na wiceprezydenta Brazylii; w związku z ciężką chorobą prezydenta elekta [[Tancredo Neves]]a objął w jego imieniu władzę 15 marca 1985. Po śmierci Nevesa w kwietniu tego roku został zaprzysiężony jako pełnoprawny prezydent (do końca czteroletniej kadencji Nevesa). Był pierwszym cywilnym szefem państwa od 21 lat.

Za jego kadencji wprowadzono początkowo poprawkę do konstytucji, ustanawiającą bezpośrednie wybory prezydenckie (wcześniej było to zadaniem kolegium elektorskiego), a w 1988 nową konstytucję. Złą sytuację gospodarczą prezydent (będący jednocześnie szefem rządu) próbował zwalczyć planem stabilizacyjnym (''Plano Cruzado''), ale bez powodzenia. W czerwcu 1988 Kongres wydłużył kadencję Sarneya o dodatkowy rok; jego następcą został wybrany w grudniu 1989 [[Fernando Collor de Mello]], zaprzysiężony w marcu 1990.

Po odejściu z funkcji prezydenta ponownie zasiadł w Senacie, w latach 2003–2005 był przewodniczącym tej izby. Jego syn José Sarney Filho został ministrem środowiska w administracji prezydenta [[Luiz Inácio Lula da Silva|Lula da Silva]].

== Odznaczenia ==
; Brazylijskie
* [[Order Zasługi (Brazylia)|Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi]] (1985) – ''ex officio''
* [[Order Zasługi Sił Zbrojnych|Krzyż Wielki Orderu Zasługi Sił Zbrojnych]] (1985) – ''ex officio''
* [[Order Zasługi Marynarki Wojennej (Brazylia)|Krzyż Wielki Orderu Zasługi Marynarskiej]] (1985) – ''ex officio''
* [[Order Zasługi Wojskowej (Brazylia)|Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej]] (1985) – ''ex officio''
* [[Order Zasługi Lotniczej (Brazylia)|Krzyż Wielki Orderu Zasługi Lotniczej]] (1985) – ''ex officio''
* [[Order Rio Branco|Krzyż Wielki Orderu Rio Branco]] (1985) – ''ex officio''
* [[Order Zasługi Sądownictwa Wojskowego|Krzyż Wielki Orderu Zasługi Sądownictwa Wojskowego]] (1985) – ''ex officio''
* [[Medal Zasługi Mauá|Krzyż Złoty Medalu Zasługi Mauá]] (1985) – ''ex officio''
* [[Medal Konspiracji|Wielki Łańcuch Medalu Konspiracji]] [[Minas Gerais]]{{r|condec}}
* [[Order Zasługi Pracy (Brazylia)|Krzyż Wielki Orderu Zasługi Pracy]] (1985) – ''ex officio''
* [[Order Zasługi Sądownictwa Pracy|Wielki Łańcuch Orderu Zasługi Sądownictwa Pracy]] (1985) – ''ex officio''
* [[Order Zasługi Komunikacyjnej|Krzyż Wielki Orderu Zasługi Komunikacyjnej]] (1985) – ''ex officio''
* [[Order Kongresu Narodowego|Wielki Łańcuch Orderu Kongresu Narodowego]] (1986){{r|condec}}
* [[Order Narodowy Zasługi Edukacyjnej|Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi Edukacyjnej]]{{r|condec}}
* [[Order Zasługi Kulturalnej (Brazylia)|Krzyż Wielki Orderu Zasługi Kulturalnej]] (2012){{r|condec}}
* Krzyż Wielki Orderu Zasługi [[Brasília|Brasílii]]{{r|condec}}

; Zagraniczne<ref name=condec>{{Cytuj stronę | url = http://josesarney.org/blog/lista-de-condecoracoes-de-jose-sarney/ | tytuł = Lista de Condecorações de José Sarney | opublikowany = josesarney.org | archiwum = https://web.archive.org/web/20140307085438/http://josesarney.org/blog/lista-de-condecoracoes-de-jose-sarney/ | zarchiwizowano = 2014-03-07}}. josesarney.org {{lang|pt}} [dostęp 2014-02-28]</ref>
* [[Legia Honorowa|Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej]] (Francja)
* [[Order Boyacá|Łańcuch Orderu Boyacá]] (Kolumbia)
* [[Order Orła Azteckiego|Łańcuch Orderu Orła Azteckiego]] (Meksyk)
* [[Order Zasługi Republiki Włoskiej|Łańcuch Orderu Zasługi Republiki]] (Włochy)
* [[Order Słońca Peru|Krzyż Wielki Orderu Słońca]] (Peru)
* [[Order Kondora Andów|Krzyż Wielki Orderu Kondora Andów]] (Boliwia)
* [[Order Chrystusa (Portugalia)|Krzyż Wielki Orderu Chrystusa]] (1997, Portugalia){{r|port}}
* [[Order Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)|Łańcuch Orderu św. Jakuba od Miecza]] (1986, Portugalia){{r|port}}
* [[Order Infanta Henryka|Krzyż Wielki Orderu Infanta Henryka]] (2000, Portugalia)<ref name=port>[https://www.ordens.presidencia.pt/?idc=154&list=1 Estrangeiros com Ordens Portuguesas]. www.ordens.presidencia.pt</ref>

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Prezydenci Brazylii}}
{{Wiceprezydenci Brazylii}}

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Sarney, José}}
[[Kategoria:Prezydenci Brazylii]]
[[Kategoria:Wiceprezydenci Brazylii]]
[[Kategoria:Brazylijscy prawnicy]]
[[Kategoria:Brazylijscy pisarze]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi (Brazylia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Sił Zbrojnych]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Marynarki Wojennej (Brazylia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Wojskowej (Brazylia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Lotniczej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Rio Branco]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Sądownictwa Wojskowego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Zasługi Mauá]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Naukowej (Brazylia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Pracy (Brazylia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Kongresu Narodowego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Edukacyjnej (Brazylia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Kulturalnej (Brazylia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Infanta Henryka (Portugalia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Kondora Andów]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Boyacá]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Chrystusa (Portugalia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Narodowym Zasługi (Francja)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Azteckiego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Słońca Peru]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi (Norwegia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Świętym Konstantyńskim Orderem Wojskowym Świętego Jerzego]]
[[Kategoria:Doktorzy honoris causa]]
[[Kategoria:Członkowie brazylijskiego PEN Clubu]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1930]]