Kaplica św. Anny w Królowym Moście
 nr rej. A-382 z 8.10.1986
| |
 zdjęcie z 2011 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Wyznanie |
rzymskokatolickie |
| Rodzaj |
kaplica |
| Wezwanie | |
| Historia | |
| Data budowy |
1857 |
| Data poświęcenia |
1858 |
| Data likwidacji |
1864 |
| Data reaktywacji |
1915 |
Położenie na mapie gminy Gródek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego  | |
 53°08′48,7″N 23°28′05,5″E/53,146861 23,468194
| |
Kaplica św. Anny w Królowym Moście – kaplica rzymskokatolicka w stylu neoklasycystycznym z 1857 roku w Królowym Mieście.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Fundatorem kaplicy był Jakub Sakowicz, właściciel wsi Janopol (obecnie Królowy Most). Jeśli okoliczni mieszkańcy byli w większości wyznania prawosławnego, władze carskie nie wydawały zgody na budowę kościołów katolickich. Występując 7 lipca 1856 z prośbą o pozwolenie Sakowicz jako powód podał chorobę swojej żony Wiktorii, która nie mogła jeździć do kościoła w Białymstoku. 8 stycznia 1857 roku wydano zezwolenie w którym pozwolono tylko na czasowe funkcjonowanie kaplicy i zakazano utrzymywania stałego kapłana. W marcu zostały zatwierdzone plany budowy, którą ukończono i oddano do użytku w tym samym roku[1] .
Poświęcenie kaplicy dokonał metropolita wileński,biskup Wacław Żyliński 12. sierpnia 1858 roku. Powołał równocześnie ks.Teofila Hryniewickiego na stałego kapłana. W 1860 roku kaplica stała się filią kościoła w Białymstoku i liczyła około 400 wiernych z okolicznych wsi[1].
Podczas powstania styczniowego w majątku należącym do Sakowicza wyznaczono punkt zborny powstańców. Jedną z represji po upadku powstania styczniowego było zamknięcie kościoła 29 listopada 1864 roku. Jednym z argumentów był fakt śmierci żony Sakowicza - Wiktorii, kolejnym utrzymywanie stałego kapłana i stałych nabożeństw, a także założenie bez zezwolenia cmentarza obok kościoła[1].
W 1865 wyznawcy prawosławia z okolicznych wsi wystąpili z prośbą o otwarcie w kaplicy cerkwi prawosławnej. Otrzymali zgodę i w 1870 roku w kaplicy otwarto cerkiew św. Aleksandra Newskiego. Cerkiew funkcjonowała w budynku do 1915 roku, kiedy większość prawosławnych wraz z proboszczem ewakuowano w głąb Rosji[1].
Kaplica ponownie wraca pod zarząd kościoła katolickiego, a w 1925 roku staje się filią kościoła farnego w Białymstoku. 4 lipca 1952 roku przeszła pod zarząd parafii gródeckiej[1].
Budynek został wpisany do rejestru zabytków w 1986 roku pod nr rej.: A-382 z 8.10.1986[2].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kaplica zbudowano na planie prostokąta. Ściany wybudowane są z kamienia, natomiast szczyty są ceglane. W ścianach bocznych znajdują się symetrycznie po 3 szerokie półkoliste okna. We wnętrzu, nad wejściem, znajduje się drewniany chór oparty na drewnianych podporach[1].