Krzyż z Gosforth
Krzyż z Gosforth – datowany na połowę X wieku kamienny krzyż, znajdujący się w miejscowości Gosforth w angielskim hrabstwie Kumbria. Jego powierzchnia pokryta jest bogatą, oryginalną treściowo ornamentyką.
Smukły, wykonany z piaskowca i wysoki na 4,42 m krzyż stoi do dziś w miejscu jego pierwotnego wystawienia, na cmentarzu przy południowej stronie kościoła parafialnego w Gosforth[1][2]. Przypuszcza się, że oryginalnie pełnił on rolę ołtarza, jako że w okresie chrystianizacji Anglosasów powszechną praktyką wśród misjonarzy było odprawianie mszy pod gołym niebem[3]. Podstawa krzyża, o cylindrycznym kształcie, ozdobiona została płaskorzeźbionym motywem plecionki. Ściany górnej, prostopadłościennej części zdobią panele reliefowe, na których połączono w oryginalny sposób motywy zaczerpnięte z mitologii nordyckiej z symboliką chrześcijańską[1][3].
Na zdobiących krzyż płaskorzeźbach przedstawiono sceny z Ragnaröku, nadając im jednak taką wymowę, by ich treść stanowiła swego rodzaju przewodnik po zasadach nowej wiary i stanowiła paralelę do opowieści o śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa[3]. Jedyną sceną, która daje się jednoznacznie zinterpretować w kategoriach chrześcijańskich, jest wizerunek na wschodniej ścianie krzyża, przedstawiający najprawdopodobniej ukrzyżowanego Jezusa w towarzystwie Marii Magdaleny i Longinusa, choć można ją interpretować także na sposób pogański, jako wizerunek Baldura z żoną i towarzyszem[1][3]. Na pozostałych panelach widoczne są sceny Ragnaröku, użyte tu w chrześcijańskim kontekście jako alegorie triumfu dobra nad złem: pojmanie Lokiego, Hajmdal dmący w róg Gjallarhorn, Widar walczący z wilkiem Fenrirem[1][2][3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d The Wiley Blackwell Encyclopedia of Anglo-Saxon England. edited by Michael Lapidge, John Blair, Simon Keynes & Donald Scragg. Chichester: John Wiley & Sons, 2014. ISBN 978-0-470-65632-7.
- ↑ a b David Griffiths: A Brief History and Archaeology of Viking Activity in North-West England. W: In Search of Vikings: Interdisciplinary Approaches to the Scandinavian Heritage in North-West England. edited by Stephen E. Harding, David Griffiths, Elizabeth Royles. Boca Raton: CRC Press, 2015, s. 39. ISBN 978-1-4822-0759-0.
- ↑ a b c d e Przemysław Kulesza: Normanowie a chrześcijaństwo. Recepcja nowej wiary w Skandynawii w IX i X wieku. Wrocław-Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2007, s. 250-251. ISBN 978-83-89802-35-4.