Przejdź do zawartości

Ksawery Bojanowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ksawery Bojanowski (1795–1866)

Ksawery Franciszek Bojanowski (ur. 1 grudnia 1795[1], zm. 24 sierpnia 1866 w Pluskowęsach[2]) – polski właściciel ziemski, powstaniec listopadowy, brat Konstancji Łubieńskiej.

Urodził się jako syn Bogusława Michała Bojanowskiego i Magdaleny z Kęszyckich Bojanowskiej[3]. Miał troje młodszego rodzeństwa, w tym Konstancję Łubieńską – literatkę i sawantkę, znaną z romansu z Adamem Mickiewiczem w 1831 r.[4] W dniu 21 lipca 1824 roku Ksawery Bojanowski ożenił się z Kordulą Sczaniecką i osiadł z nią w majątku Konarzewo pod Rawiczem[5].

Dwór w Konarzewie k. Rawicza, własność Ksawerego Bojanowskiego w latach 1824–1838.

Był zaangażowany w konspiracyjną działalność niepodległościową, m.in. jako członek Towarzystwa Patriotycznego prowincji poznańskiej[6]. W raportach urzędowych przedkładanych naczelnemu prezesowi Wielkiego Księstwa Poznańskiego Edwardowi Flotwellowi opisywany był jako zdecydowany przeciwnik reżimu pruskiego[7]. W 1829 r. uczęszczał w Berlinie na wykłady Hegla, gdzie poznał m.in. Adama Mickiewicza[8]. Brał udział w Powstaniu Listopadowym (służył w Pułku Jazdy Poznańskiej, przywoził z Królestwa instrukcje dla spiskowców wielkopolskich). Na początku powstania dopomógł gen. Janowi Nepomucenowi Umińskiemu w jego słynnej, brawurowej ucieczce z twierdzy Głogów[9]. W kwietniu 1831 r. groził mu sąd wojenny za próbę pojedynkowania się[10].

Po upadku powstania powrócił do Konarzewa. Jeszcze w listopadzie i grudniu 1831 r. gościł tam Adama Mickiewicza (w muzeum Mickiewicza w Paryżu znajduje się m.in. list Mickiewicza do brata Franciszka, pisany z Konarzewa w dniu 28 listopada 1831 r.[11]). Na pamiątkę tego wydarzenia w roku 1963 otwarto w Konarzewie Izbę Adama Mickiewicza (obecnie nieczynna).

W 1838 r. Bojanowscy sprzedali majątek konarzewski. Mieli dwanaścioro dzieci – zachowały się opisy zabaw Adama Mickiewicza z 5-letnią córką Bojanowskiego, Bogusią, którą poeta brał na barana i galopował dookoła stołu[12].

Oficyna dworu w Konarzewie, w której mieszkał Adam Mickiewicz w listopadzie i grudniu 1831 r.

Ksawery Bojanowski zmarł 24 sierpnia 1866 r. w Pluskowęsach k. Chełmży.

W kronice rodowej został opisany jako wzorowy gospodarz i organizator, zapalony myśliwy. Według tradycji, mickiewiczowski opis sporu Asesora i Rejenta o charty myśliwskie w „Panu Tadeuszu” był inspirowany podobnymi sporami pomiędzy Ksawerym Bojanowskim a jego bratem – Kalikstem Bojanowskim[13]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972, s. 263.
  2. Nekrolog, „Dziennik Poznański”, 26 sierpnia 1866, s. 4.
  3. Na południu Wielkopolski, [w:] Na tropach Adama Mickiewicza w Wielkopolsce, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2013, s. 42.
  4. Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972.
  5. Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972, s. 265.
  6. Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972, s. 30.
  7. Jarosław Maciejewski, Mickiewicza wielkopolskie drogi, 1972, s. 466.
  8. Ewa Kostołowska, Miniatury śmiełowskie, 1998, s. 23.
  9. Bronisław Józef Umiński, Generał Jan Nepomucen Umiński w twierdzy głogowskiej, 1994, s. 13.
  10. Emil Świnarski, Wspomnienia z wyprawy na Litwę w r. 1831, 1911, s. 38.
  11. Na południu wielkopolski, [w:] Na tropach Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2013, s. 43.
  12. Strona główna | Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu [online], regiolit.amu.edu.pl [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-20] (pol.).
  13. http://lsr2009-2015.goscinnawielkopolska.pl/db/con_zal/bielewo.pdf