Kusaczka łuskowana
| Grallaria chthonia[1] | |
| Wetmore & W. H. Phelps Jr, 1956 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kusaczka łuskowana |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Kusaczka łuskowana[3] (Grallaria chthonia) – gatunek małego ptaka z rodziny kusaczek (Myrmotheridae). Występuje endemicznie w zachodniej Wenezueli. Opisany naukowo w 1956, nie był widziany do 2016. Krytycznie zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy gatunek opisali Alexander Wetmore i W.H. Phelps w 1956 na łamach Proceedings of the Biological Society of Washington. Holotyp pochodził z Hacienda La Providencia z okolic Río Chiquito w stanie Táchira w zachodniej Wenezueli (przy granicy z Kolumbią[4]). Był to samiec odłowiony 10 lutego 1955 na wysokości 1800 m n.p.m. Trafił do kolekcji Phelpsa[5]; później przechowywany był w zbiorach w Waszyngtonie[6]. Autorzy nadali nowemu gatunkowi nazwę Grallaria chthonia[5], która jest obecnie (2020) podtrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC). Uznaje on gatunek za monotypowy[7]. Epitet gatunkowy oznacza z greki ziemski (od χθων khthōn – ziemia)[8][9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wynosi około 17–18 cm[9][6]. Wymiary holotypu: długość skrzydła 97,8 mm, długość ogona 38,7 mm, długość górnej krawędzi dzioba 26,8 mm, długość skoku 43,7 mm[5]. Wierzch ciała brązowawy, ciemię i tył szyi szare. W górnej części grzbietu, na gardle i pokrywach usznych występują czarne paski. Widoczny biały pasek przyżuchwowy. Spód ciała brudnobiały, po bokach ciała widoczne jest szare paskowanie, podobnie jak i na piersi. Dziób, nogi i stopy niebieskoszare[6].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Gatunek znany wyłącznie z zachodniej Wenezueli, z siedliska typowego i Parku Narodowego El Tamá[9][10][4][11].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]W miejscu odkrycia gatunku pozyskano 4 okazy na wysokościach 1800–2100 m n.p.m., na terenie gęstego i wysokiego lasu mglistego[9]. Późniejsze obserwacje miały miejsce na wysokości do 2300 m n.p.m.[11]
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje gatunek za krytycznie zagrożony wyginięciem (CR, Critically Endangered) nieprzerwanie od 2008 (stan w 2020). Wcześniej w latach 2004 i 2000 uznano gatunek za zagrożony (EN, Endangered), w 1996 i 1994 za narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable). Poszukiwania we wrześniu 1990 i grudniu 1996 zakończyły się fiaskiem. Las w siedlisku typowym został w całości wycięty pod plantacje kawy; pozostały tylko lasy w jego okolicy[6][10]. W wydanej w 2012 książce Extinct birds gatunek ten opisano jako prawdopodobnie wymarły[6]. 25 czerwca 2017 w serwisie All About Birds prowadzonym przez organizację Cornell Lab of Ornithology ogłoszono ponowne odkrycie tego gatunku w czerwcu 2016 przez Jhonathana Mirandę. Wtedy też po raz pierwszy sfotografowano żyjącego ptaka i nagrano jego głos[4][11]. Liczebność populacji, według szacunków, nie przekracza 50 osobników, a jej trend uznawany jest za spadkowy[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Grallaria chthonia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Grallaria chthonia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Myrmotheridae MacGillivray, 1839 - kusaczki - Antpittas (wersja: 2020-12-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-03].
- ↑ a b c Sarah Gilman: Lost To Science For 60 Years, Táchira Antpitta Is Rediscovered In Venezuelan Andes. [w:] All About Birds [on-line]. The Cornell Lab of Ornithology, 25 czerwca 2017.
- ↑ a b c Wetmore & W. H. Phelps. Further additions to the list of birds of Venezuela. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 69, s. 6, 1956.
- ↑ a b c d e Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 227. ISBN 978-1-4081-5862-3.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Antthrushes, antpittas, gnateaters, tapaculos, crescentchests. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-19]. (ang.).
- ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 106. ISBN 1-4081-2501-3.
- ↑ a b c d Krabbe, N.K., Schulenberg, T.S. & Sharpe, C.J.: Tachira Antpitta (Grallaria chthonia). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-07-27].
- ↑ a b Tachira Antpitta Grallaria chthonia. BirdLife International. [dostęp 2017-07-27].
- ↑ a b c Redécouverte de la Grallaire du Táchira après 60 ans d'absence!. ornithomedia.com, 27 lipca 2017. [dostęp 2017-07-27]. (fr.).