Leśnictwo (królewszczyzna)
 |
Ten artykuł należy dopracować |
Leśnictwo – rodzaj królewszczyzny występujący na Podlasiu i w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI i XVII wieku. Obejmowało kompleksy leśne i znajdujące się w nich wsie. W drugiej połowie XVI w. w Polsce było ich 4: bielskie, goniądzkie, knyszyńskie i tykocińskie. W XVII w. pozostały tylko leśnictwa bielskie i knyszyńskie. Na Litwie istniały leśnictwa: nowodworskie, perstuńskie, przełomskie, sokólskie. Pierwsze były zlokalizowane w obrębie ekonomii grodzieńskiej. Leśnictwo białowieskie istniało obok ekonomii brzeskiej, a leśnictwo szawelskie funkcjonowało w ramach ekonomii szawelskiej[1]. Ordynacja królewskich puszcz Wielkiego Księstwa Litewskiego”, z lat 1636–1640 wymienia następujące leśnictwa: rudnickie; olkiennickie; orańskie, przełajskie i mereckie; jezierskie, sałackie i stryjowskie; sokólskie; nowodworskie; persztuńskie; przełomskie; białowieskie i kamienieckie; bersztańskie i zabłockie; koniawskie i dubickie[2].
Kompleksy dóbr zamieszkiwała specyficzna ludność: osocznicy, bartnicy, pasiecznicy, strzelcy i strażnicy puszczy.
- Leśnictwo bielskie – w 1673 r. składało się z dwudziestu wsi i folwarku zajmujących 556 włók ziemi. Zamieszkiwało je 1357 poddanych stanu plebejskiego. Dzierżawcą leśnictwa była starościna bielska Elżbieta Kazanowska[3]. Siedziba leśniczego mieściła się w folwarku Lady – stąd nazwa kompleksu leśnego Puszcza Lacka (Ladzka)[4].
- Leśnictwo goniądzkie – w 1576 r. nie posiadło osad, a leśniczym był Florian Łobeski. W latach trzydziestych XVII w. obejmowało jedną wieś, w której mieszkało kilku chłopów. Leśniczym był wówczas Jan Szorc. W końcu lat sześćdziesiątych XVII w. leśniczym goniądzkim został Jakub Talipski.
- Leśnictwo knyszyńskie – w 1673 r. obejmowało 4 wsie i folwark Borsukówka; zajmowało ok. 31 włóki ziemi oraz lasy knyszyńskie. Zamieszkiwało je 210 poddanych. Dzierżawcą był starosta rajgrodzki Jan Berk, który 24.01.1652 r. scedował tę funkcję na swojego syna Władysława Franciszka[5].
- Leśnictwo tykocińskie – w latach trzydziestych XVII w. obejmowało 2 wsie, a leśniczym był marszałek litewski Krzysztof Wiesiołowski.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Zawadzki, Grzegorz Zawadzki, Puszcze w ekonomiach królewskich Wielkiego Księstwa Litewskiego w drugiej połowie XVII wieku – zarządzanie i eksploatacja, „Rocznik Lituanistyczny”, 7, 2021, s. 155–184, DOI: 10.12775/rl.2021.7.07, ISSN 2450-8454 [dostęp 2023-06-17].
- ↑ Stanisław Zawadzki, Grzegorz Zawadzki, Puszcze w ekonomiach królewskich Wielkiego Księstwa Litewskiego w drugiej połowie XVII wieku – zarządzanie i eksploatacja, „Rocznik Lituanistyczny”, 7, 2021, s. 155–184, DOI: 10.12775/rl.2021.7.07, ISSN 2450-8454 [dostęp 2023-06-17].
- ↑ [1] Karol de Perthées , Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795: W 1795 roku leśnictwo bielskie liczy 40 wsi zgrupowanych w tzw. kluczach: ladzkim, trzewickim i mochackim.
- ↑ Historia lasów bielskich [online], bielsk.bialystok.lasy.gov.pl [dostęp 2022-04-07] (pol.).
- ↑ [2] Karol de Perthées , Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795: W 1795 roku leśnictwo knyszyńskie powiększyło się do 16 wsi
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Anna Laszuk: Zaścianki i królewszczyzny : struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, 1998, s. 48, seria: Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego nr 38. ISBN 83-907455-5-0. (wersja elektroniczna: [1])
- Karol de Perthées, Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795 (wersja elektroniczna: [2])
![[2]](http://www.rokmapy.pl/upload/images/(10)%20PL_1_403_AK%2098.jpg){kind=link}