Tekst źródłowy strony Lockheed L-188 Electra

{{Samolot infobox
 |nazwa                               = Lockheed L-188 Electra
 |grafika                             = Lockheed 188 Electra PH-LLD KLM 07.65.jpg
 |podpis grafiki                      = Lockheed 188 Electra [[Holandia|holenderskich]] linii [[KLM]] w 1965 roku
 |państwo                             = {{Państwo|USA}}
 |producent                           = [[Lockheed Corporation]]
 |konstruktor                         =
 |typ                                 = samolot pasażerski
 |konstrukcja                         =
 |załoga                              = 3 osoby
 |data oblotu                         = 6 grudnia 1957
 |lata produkcji                      = 1957–1961
 |wycofany                            =
 |egzemplarze                         = 170
 |liczba wypadków                     = 65
 |liczba katastrof                    = 58
 |napęd                               = a) 4x [[Allison T56|Allison 501-D13]]<br />b) 4x [[Allison T56|Allison 501-D15]]
 |moc silnika                         = a) 3800 [[Koń mechaniczny|KM]] (2800 kW) każdy <br />b) 4110 KM (3022 kW) każdy
 |ciąg silnika                        =
 |rozpiętość                          = 30,18 [[metr|m]]
 |wydłużenie                          =
 |średnica wirnika                    =
 |długość                             = 31,81 m
 |długość kadłuba                     =
 |szerokość kadłuba                   =
 |wysokość                            = 10,00 m
 |powierzchnia nośna                  =
 |profil skrzydła                     =
 |masa własna                         = 26 036 [[kilogram|kg]]
 |masa użyteczna                      =
 |masa startowa                       = max. 52 665 kg
 |masa do lądowania                   =
 |masa uzbrojenia                     =
 |masa paliwa                         =
 |zapas paliwa                        =
 |prędkość maksymalna                 = 721 km/h
 |prędkość przelotowa                 = 650 km/h
 |prędkość minimalna                  =
 |prędkość ekonomiczna                =
 |prędkość optymalna                  =
 |prędkość patrolowa                  =
 |prędkość dopuszczalna               =
 |prędkość holowania                  =
 |prędkość wznoszenia                 =
 |wznoszenie w locie poziomym         =
 |wznoszenie w locie pionowym         =
 |prędkość minimalna opadania         =
 |pułap                               = 8650 m
 |pułap praktyczny                    =
 |pułap zawisu z wpływem ziemi        =
 |pułap zawisu bez wpływu ziemi       =
 |zasięg                              = 4450 km
 |promień działania                   =
 |długotrwałość lotu                  =
 |rozbieg                             =
 |dobieg                              =
 |doskonałość                         =
 |współczynnik obciążenia konstrukcji =
 |uzbrojenie                          =
 |liczba miejsc                       = 67-85
 |przestrzeń ładunkowa                =
 |wyposażenie dodatkowe               =
 |użytkownicy                         =
 |rzuty                               =
 |commons                             = Category:Lockheed L-188 Electra
}}
'''Lockheed L-188 Electra''' – czterosilnikowy samolot pasażerski produkowany przez [[Stany Zjednoczone|amerykańską]] wytwórnię [[Lockheed Corporation|Lockheed]] na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Jest to pierwszy duży samolot pasażerski z napędem [[Silnik turbośmigłowy|turbośmigłowym]] produkowany w Stanach Zjednoczonych. Na jego bazie skonstruowano morski samolot rozpoznawczy i patrolowy [[Lockheed P-3 Orion]].

Początkowo sprzedaż maszyny była dobra, jednak po dwóch katastrofach, które wymusiły na producencie wprowadzenie kosztownego programu, mającego na celu usunięcie wad konstrukcyjnych, nie zamówiono już ani jednego egzemplarza. Wkrótce samolot został wyparty z rynku przez samoloty [[Silnik turboodrzutowy|odrzutowe]], mimo to wiele maszyn zostało przebudowanych na transportowe i wciąż pełniły różne funkcje w liniach lotniczych.

== Projekt i rozwój ==
W latach 50. XX wieku wytwórnia Lockheed Corporation miała ugruntowaną pozycję na rynku po sukcesie [[Lockheed Constellation]], czterosilnikowego samolotu wyprodukowanego w 856 egzemplarzach, popularnego zarówno w lotnictwie cywilnym jak i wojskowym. W tamtym czasie przedstawiciele linii [[Capital Airlines]] (w 1961 roku połączone z [[United Airlines]]) wystosowali prośbę do producenta, o opracowanie projektu samolotu z napędem turbośmigłowym<ref name="story">{{cytuj stronę|url=http://www.aussieairliners.org/scrapbook/l188/l188story.html|tytuł=Electra! The Lockheed L-188|autor=Peter J. Gates|opublikowany=www.aussieairliners.org|język=en|data dostępu=2011-08-11|archiwum=https://web.archive.org/web/20131113013007/http://www.aussieairliners.org/scrapbook/l188/l188story.html|zarchiwizowano=2013-11-13}}</ref>. Wobec braku zainteresowania ze strony innych amerykańskich przewoźników inżynierowie Lockheed nie podjęli wyzwania, a Capital Airlines zamówiły 60 [[Wielka Brytania|brytyjskich]] maszyn [[Vickers Viscount]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.century-of-flight.net/Aviation%20history/coming%20of%20age/usairlines/Capital%20Airlines.htm|tytuł=Capital Airlines - History|opublikowany=www.century-of-flight.net|język=en|data dostępu=2011-08-11|archiwum=https://web.archive.org/web/20111027194813/http://www.century-of-flight.net/Aviation%20history/coming%20of%20age/usairlines/Capital%20Airlines.htm|zarchiwizowano=2011-10-27}}</ref>.

Przedstawiciele American Airlines ponowili swoje zapytanie w nieco zmienionej formie - specyfikacja obejmowała czterosilnikowy samolot o zasięgu 3220 kilometrów zdolny przewozić 75 pasażerów. Inżynierowie Lockheed, wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniom amerykańskiego przewoźnika, przedstawili projekt CL-310, napędzanego czterema silnikami [[Rolls-Royce Dart]] lub [[Napier Eland]]. Spotkał się on z aprobatą American Airlines, z kolei [[Eastern Airlines]] zgłosiły zapotrzebowanie na samolot o większym zasięgu i zdolnego przewozić większą liczbę pasażerów (85-90). Wytwórnia Lockheed zmodyfikowała projekt powiększając maszynę na tyle by można było zamontować silniki [[Allison T56|Allison 501-D13]] (cywilna wersja silników skonstruowanych dla wojskowego [[Lockheed C-130 Hercules]])<ref name="story" />.

Projekt wszedł na rynek jako '''Model 188''' wraz z zamówieniem przez American Airlines 35 egzemplarzy 8 czerwca 1955. 27 września tego samego roku Eastern Airlines zamówiły 40 maszyn Lockheed L-188 Electra. Zbudowanie pierwszego egzemplarza zajęło producentowi ponad 2 lata, w tym czasie zamówiono już 129 maszyn tego typu. Prototyp, oznaczony jako 188A, wykonał swój pierwszy lot 6 grudnia 1957 roku. Pierwsza dostawa miała miejsce 8 października 1958 roku (Eastern Airlines), jednak samolot rozpoczął loty dopiero w styczniu 1959 roku<ref>{{cytuj stronę|url=http://archive.is/20120711115615/http://www.centennialofflight.gov/essay/Aerospace/Lockheed_in_Mid-Century/Aero15.htm|tytuł=Lockheed in Mid-Century|autor=Judy Rumerman|opublikowany=www.centennialofflight.gov|język=en|data dostępu=2011-08-11}}</ref>.

W 1957 roku [[United States Navy|marynarka Stanów Zjednoczonych]] zgłosiła zapotrzebowanie na zaawansowany morski samolot zwiadowczy. Przedstawiciele Lockheed zaproponowali wersję bazującą na pasażerskim L-188, który wszedł na linię produkcyjną pod nazwą P-3 Orion. Osiągnął on znacznie większy sukces niż Electra, pozostając w służbie prawie 50 kolejnych lat<ref>{{cytuj stronę|url=https://www.globalsecurity.org/military/systems/aircraft/p-3-history.htm|tytuł=P-3 History|opublikowany=www.globalsecurity.org|język=en|data dostępu=2011-08-11}}</ref>.

== Warianty ==
» '''L-188A''' - Pierwotna wersja produkcyjna;<br />
» '''L-188AF''' - (''ang. All Freight'') wersja towarowa;<br />
» '''L-188PF''' - (''ang. Passenger-Freight'') wersja pasażersko-towarowa;<br />
» '''L-188C''' - wersja o przedłużonym zasięgu, zwiększonej pojemności zbiorników paliwa i zwiększonej maksymalnej masie startowej;<br />
» '''L-188CF''' - towarowa wersja L-188C;<br />
» '''YP-3A Orion''' - przedprodukcyjna, testowa wersja Oriona P-3.

== Odbiorcy ==
=== Cywilni ===
{{układ wielokolumnowy|szerokość=300px|
;{{Państwo|AUS}}
* [[Ansett Australia|Ansett Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Trans Australia Airlines]]
;{{Państwo|AUT}}
* [[Amerer Air]]
;{{Państwo|BOL}}
* [[Lloyd Aéreo Boliviano]]
;{{Państwo|BRA}}
* [[VARIG]]
;{{Państwo|CAN}}
* [[Air Spray]]
* [[Buffalo Airways]]
* [[Conair Group]]
* [[Northwest Territorial Airways]]
* [[Nordair]]
* [[SAM Colombia]]
* [[AeroCóndor]]
;{{Państwo|COG}}
* [[Trans Service Airlift]]
;{{Państwo|CRI}}
* [[Lacsa]]
;{{Państwo|ECU}}
* [[Ecuatoriana de Aviación]]
;{{Państwo|SLV}}
* [[TACA Airlines]]
;{{Państwo|GUY}}
* [[Guyana Airways]]
;{{Państwo|HND}}
* [[SAHSA]]
;{{Państwo|HKG}}
* [[Cathay Pacific]]
;{{Państwo|IDN}}
* [[Garuda Indonesia|Garuda Indonesia Airlines]]
* [[Mandala Airlines]]
;{{Państwo|IRL}}
* [[Air Contractors|Hunting Cargo Airlines]]
;{{Państwo|LAO}}
* [[Royal Air Lao]]
;{{Państwo|MEX}}
* [[Bank of Mexico|Banco de México]]
;{{Państwo|NLD}}
* [[KLM]]
;{{Państwo|ANT}}
* [[Air ALM]]
;{{Państwo|NOR}}
* [[Fred Olsen Air Transport]]
;{{Państwo|NZL}}
* [[Air New Zealand]]
* [[TEAL]]
;{{Państwo|PAN}}
* [[Copa Airlines]]
;{{Państwo|PRY}}
* [[Líneas Aéreas Paraguayas]]
;{{Państwo|PER}}
* [[Líneas Aéreas Nacionales S. A. (Peru)|Líneas Aéreas Nacionales SA]]
;{{Państwo|PHL}}
* [[Air Manila International]]
;{{Państwo|SWE}}
* [[Falcon Air]]
;{{Państwo|TWN}}
* [[Winner Airways]]
;{{Państwo|GBR}}
* [[Air Contractors|Air Bridge Carriers]]
* [[Atlantic Airlines (Wielka Brytania)|Atlantic Airlines]]
* [[Channel Express]]
;{{Państwo|USA}}
* [[Air California]]
* [[Air Florida]]
* [[Air Holiday]]
* [[American Airlines]]
* [[Braniff Airways]]
* [[Denver Ports of Call]]
* [[Eastern Air Lines]]
* [[Evergreen International Airlines]]
* [[Federal Aviation Administration]]
* [[Fairbanks Air Service]]
* [[Reeve Aleutian Airways]]
* [[Great Northern Airlines]]
* [[Hawaiian Airlines]]
* [[Intermountain Airlines]]
* [[Johnson International Airlines]]
* [[McCulloch International Airlines]]
* [[NASA]]
* [[National Airlines (NA)|National Airlines]]
* [[Northwest Orient]]
* [[Overseas National Airways]]
* [[Pacific Southwest Airlines]]
* [[Saturn Airways]]
* [[Shillelagh Travel Club]]
* [[Southeast Airlines]]
* [[TPI International Airways]]
* [[Western Air Lines]]
* [[Zantop International Airlines]]
;{{Państwo|ZAR}}
* [[Karibu Airways]]
* [[Trans Service Airlift]]
}}

=== Wojskowi ===
Siły zbrojne następujących krajów weszły w posiadanie samolotów Lockheed L-188 Electra:
* {{Państwo|ARG}}
* {{Państwo|BOL}}
* {{Państwo|ECU}}
* {{Państwo|HND}}
* {{Państwo|MEX}}
* {{Państwo|PAN}}

== Wypadki ==
* [[Katastrofa lotu LANSA 508]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Lockheed i Lockheed Martin}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Samoloty Lockheed|L-188]]
[[Kategoria:Samoloty pasażerskie]]