Model HERMIN
Model HERMIN – jeden z modeli makroekonomicznych służących w szczególności do modelowania efektu wywieranego przez fundusze strukturalne na podstawowe wskaźniki makroekonomiczne w krajach akcesyjnych.
O modelu
[edytuj | edytuj kod]Głównym celem makroekonomicznych modeli HERMIN jest kwantyfikacja efektów gospodarczych osiąganych poprzez wdrażanie do systemu gospodarczego środków finansowych (tzw. „szoki finansowe”) m.in. w formie transferów z Unii Europejskiej. Metodologia HERMIN może być także wykorzystywana w celu konstrukcji prognoz o charakterze forecast, jak i foresight pozwalających na stworzenie wariantowych scenariuszy rozwoju kraju/regionu.
Makroekonomiczne modele HERMIN stanowią ważne narzędzie badawcze stosowane w Unii Europejskiej. Obok takich modeli jak QUEST, czy REMI metodologia HERMIN spełnia wymogi Komisji Europejskiej i jest stosowana przez tę instytucję jako narzędzie pozwalające oszacować wpływ polityki spójności na rozwój społeczno-gospodarczy rozpatrywany poprzez pryzmat szeregu wskaźników makroekonomicznych. Badania przy zastosowaniu metodologii HERMIN prowadzone są zarówno na poziomie krajowym (modele dla wszystkich państw UE funkcjonują w ramach systemu CSHM – Cohesion System of HERMIN Models), jak i wybranych regionów (m.in. Mezzogiorno, polskie województwa).
W Polsce modele HERMIN (www.hermin.pl) znalazły szerokie zastosowanie w badaniach ewaluacyjnych poświęconych wpływowi środków unijnych (m.in. w ramach NPR, NSRO, w tym RPO) na rozwój społeczno-gospodarczy kraju jako całości[1][2] jak i poszczególnych województw[3][4]. Efekty w zakresie oddziaływania polityki spójności na polskie regiony oszacowane przez Wrocławską Agencję Rozwoju Regionalnego (WARR) przy użyciu modeli HERMIN zostały zaprezentowane m.in. w V Raporcie Kohezyjnym Unii Europejskiej[5] stanowiącym istotne źródło informacji o unijnej polityce regionalnej. Interesującym badaniem przeprowadzonym przy zastosowaniu modeli HERMIN było określenie oddziaływania funduszy unijnych przekazywanych do państw Europy Środkowowschodniej na rozwój gospodarczy państw członkowskich UE będących płatnikami netto[6].
Historia polskiej adaptacji modelu HERMIN
[edytuj | edytuj kod]Metodologia HERMIN powstała na bazie wielosektorowego modelu HERMES, opracowywanego dla Komisji Europejskiej we wczesnych latach 80. Model HERMIN został pierwotnie zbudowany przez dr Johna Bradleya z Instytutu Badań Społeczno-Ekonomicznych i zaimplementowany w Irlandii w 1989 roku w celu analizy gospodarki tego kraju. W związku z faktem, iż konstrukcja modelu umożliwia ewaluację wpływu funduszy pomocowych UE na procesy gospodarcze, metodologia HERMIN[7][8][9][10] została wykorzystana w kolejnych krajach,zarówno członkowskich, jak i kandydujących do UE, w tym m.in. w Polsce.
Pierwsza wersja modelu dla Polski została stworzona w 2002 r. przez zespół Wrocławskiej Agencji Rozwoju Regionalnego pod kierunkiem prof. dra hab. J. Zaleskiego przy współpracy z dr. J. Bradleyem. Dokonanie adaptacji modelu HERMIN dla polskiej gospodarki jako całości, stanowiło punkt wyjścia do prac nad doskonaleniem i rozbudowywaniem tego narzędzia badawczego[11] W latach 2004–2005, zespół pracowników Wrocławskiej Agencji Rozwoju Regionalnego wraz z dr. J. Bradleyem, przy współpracy ekspertów Akademii Ekonomicznej w Krakowie i Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu, przygotował 16 niezależnych regionalnych modeli HERMIN dla polskich województw.
Były to pierwsze modele analizy rozwoju gospodarczego wszystkich polskich województw. Miały one pionierski i w dużej mierze eksperymentalny charakter.
Słabość regionalnych modeli HERMIN pierwszej generacji
[edytuj | edytuj kod]Ze względu na stricte prototypowy charakter, regionalne modele HERMIN pierwszej generacji[12] można określać jako „pre-herminowskie”. Są to modele dużym poziomie uproszczeń nie uwzględniające wielu istotnych aspektów specyfiki poszczególnych regionów, przez co nie dające miarodajnych wyników. Do ich największych wad należy m.in.:
- uwzględnianie tylko 4 sektorów gospodarczych bez wyodrębnienia budownictwa, co wydatnie zniekształca wyniki symulacji;
- kwalifikowanie górnictwa i kopalnictwa oraz wytwarzania energii elektrycznej, gazu, pary wodnej czy dostawy wody do sektora usług rynkowych;
- brak uwzględniania głównych partnerów handlowych województw;
- brak uwzględnienia oddziaływania nakładów w zakresie B+R na gospodarki regionalne.
W związku z powyższym wspomniane modele stanowiły bazę wyjściową do dalszych prac nad doskonaleniem metodologii HERMIN wdrażanej na poziomie regionalnym. W wyniku prac prowadzonych przez Wrocławską Agencję Rozwoju Regionalnego przy współpracy z dr J. Bradleyem, w 2010 r. powstały regionalne modele HERMIN II generacji.
Regionalne modele HERMIN drugiej generacji
[edytuj | edytuj kod]Stworzone przez Wrocławską Agencję Rozwoju Regionalnego modele HERMIN drugiej generacji[13], w stosunku do uproszczonych modeli z 2005 roku, są narzędziami 5 – sektorowymi (przemysł, usługi rynkowe i nierynkowe, budownictwo i rolnictwo). Ponadto, w zmodyfikowanej wersji zostały wprowadzone m.in. następujące zmiany:
- górnictwo i kopalnictwo jest obecnie traktowane jako część przemysłu a nie jak pierwotnie w modelach typu HERMIN sektor ten był częścią usług rynkowych;
- submodel demograficzny;
- uwzględnienie specyfiki regionalnej w obliczeniach deflatorów WDB[14]
- uwzględnienie odrębnego oddziaływania na gospodarkę regionu wydatków w ramach B+R;
- uwzględnienie rzeczywistego koszyka krajów-głównych partnerów handlowych województwa;
- modyfikacja mechanizmu wyliczania dochodów pierwotnych brutto oraz dochodów do dyspozycji brutto sektora gospodarstw domowych w celu ich zgodności z rachunkami regionalnymi;
- uwzględnienie efektu przekładania się zmian czynników zewnętrznych na krajowe indeksy cen;
- modyfikacja modułu modelu związanego z zasobami środków trwałych w sektorze usług nierynkowych i ich amortyzacją w celu uwzględnienia specyfiki poszczególnych regionów.
Konstrukcja modeli
[edytuj | edytuj kod]Metdologia HERMIN została opisana w sposób szczegółowy i zgodny z kanonami debaty akademickiej w piśmiennictwie naukowym[15][16][17][18][19][20][21][22]. Niezmienną cechą metodologii HERMIN jest łączenie elementów modeli neokeynesowskich (zorientowanych na popytową stronę gospodarki) z elementami charakterystycznymi dla szkoły neoklasycznej, uwidaczniającymi się m.in. w uwzględnieniu konkurencyjności jako determinanty rozwoju gospodarczego. Należy podkreślić, iż wspomniane podstawy teoretyczne powiązane są z wykorzystaniem danych empirycznych w postaci szeregów czasowych, co pozwala na uzyskanie korzystnego kompromisu pomiędzy nadmiernie uproszczonym podejściem teoretycznym a odzwierciedleniem rzeczywistych procesów gospodarczych i możliwości ich ewoluowania w czasie. Modele typu HERMIN – zarówno o charakterze krajowym, jak i regionalnym – składają się z kilkudziesięciu równań behawioralnych, których parametry podlegają procesowi kalibracji. Pozostałą część stanowią równania o charakterze tożsamościowym. Niezwykle ważną rolę w skutecznym zastosowaniu metodologii HERMIN przesądzającą o wiarygodności wyników przeprowadzanych symulacji jest dogłębna wiedza ekspercka badacza dotycząca analizowanego kraju, czy też regionu (wykorzystywana m.in. w trakcie procesu kalibracji oraz projekcji tendencji społeczno-gospodarczych).Równania modeli HERMIN można pogrupować w trzy główne bloki: (A) blok podażowy, (B) blok absorpcji oraz (C) blok dystrybucji dochodów.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ WARR, Raport końcowy Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników dokumentów strategicznych – NPR 2004–2006 i NSS 2007–2013. Wrocław 2009
- ↑ WARR, Raport końcowy „Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników dokumentów strategicznych – Narodowego Planu Rozwoju 2004–2006 i Narodowej Strategii Spójności 2007–2013 oraz innych wybranych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym za pomocą modelu Hermin", Wrocław, 2010; https://web.archive.org/web/20190207110902/http://hermin.pl/images/stories/Raportykraj/hermin_11_2010.pdf
- ↑ WARR, Raport końcowy Oszacowanie wartości wskaźników odzwierciedlających cele Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013 przy użyciu modelu makroekonomicznego HERMIN. Wrocław, 2010; WARR
- ↑ WARR, raport końcowy pn. Ocena postępów realizacji celów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego do roku 2009 za pomocą modelu HERMIN. Wrocław 2010 r.
- ↑ V Raport Kohezyjny
- ↑ Bradley J., Untiedt G., Zaleski J.: The Economic Return of Cohesion Expenditure for Member States. Directorate General For Internal Policies Policy Department B: Structural And Cohesion Policies, the European Parliament's Committee on Regional Development, Brussels 2009.
- ↑ Bradley J., Untiedt G. „The COHESION system of HERMIN country and regional models: Description and operating manual”, Muenster 2007
- ↑ Bradley J., Zaleski J., 2003, Modelling EU Accession and Structural Fund Impacts Using the New Polish HERMIN Model, [w]: Welfe W. (red.), 2003, Modelling Economies in Transition. Proceedings of the 7th Conference of the International Association, AMFET, Łódź
- ↑ Bradley, J., Zaleski, J. , Modelling EU accession and Structural Fund impacts using the new Polish HERMIN model, Macromodels' 2002 & Modelling Economies in Transition, AMFET,Cedzyna 2002
- ↑ Bradley J., Zaleski J., Tomaszewski P., Zembaty M., Raport końcowy pn. “Ocena wpływu Wstępnego Projektu Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (Narodowej Strategii Spójności) na lata 2007 – 2013 na polską gospodarkę za pomocą modelu makroekonomicznego HERMIN
- ↑ Przykład zastosowania: WARR, Raport końcowy Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników dokumentów strategicznych – NPR 2004–2006 i NSS 2007–2013 ... Wrocław 2009
- ↑ Nie można wyświetlić żądanej strony – Ministerstwo Rozwoju [online], www.ewaluacja.gov.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Kudełko J., Malara M., Mogiła Z., Tomaszewski P., Zaleski J., Zembaty M.: Raport pn. „Wpływ działań i środków publicznych wydatkowanych w ramach realizacji Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego (SRWP) w okresie 2005–2009 na gospodarkę województwa pomorskiego przy użyciu zaktualizowanego regionalnego modelu HERMIN„ Wrocław 2010
- ↑ Mogiła Z., Zaleski J., Zembaty M. (2010) Porównanie deflatorów wartości dodanej brutto w regionalnym modelu HERMIN dla województwa dolnośląskiego, Barometr Regionalny, Nr 3(17) 2009, Zamość.
- ↑ Bradley J., Untiedt G.: „The COHESION system of HERMIN country and regional models: Description and operating manual”, Muenster 2007
- ↑ Gáková Z., Grigonytė D., Monfort P., 2009, A Cross-Country Impact Assessment of EU Cohesion Policy. Applying the Cohesion System of HERMIN Models. A series of short papers on regional research and indicators produced by the Directorate-General for Regional Policy, N° 01/2009, Brussels
- ↑ Gács, J. (2004) HERMIN: A Macro Model Framework for the Study of Cohesion and Transition (Coauthors:John Bradley, Alvar Kangur and Natalie Lubenets), in: Bradley J., Petrakos, G. and Traistaru, I. (Eds.) Integration, Growth and Cohesion in an Enlarged European Union, ZEI Studies in European Economics and Law, New York: Springer
- ↑ Hallet, M., Untiedt, G. (2001): “The potential and limitations of macroeconomic modelling for the evaluation of the EU Structural Funds illustrated by the HERMIN model for East Germany”, in: Informationen zur Raumentwicklung
- ↑ Kejak, M., Vavra, D. 1999a. “Modelling the macroeconomic impact of the CSF on the Czech Republic using the HERMIN model: some preliminary results”, CERGE-EI Discussion Paper no1999-27
- ↑ Kejak, M., Vavra, D. 1999b. “HERMIN CR”, Report to the EU Commision on the project P96-6242R: Macroeconomics and structural change: common themes between CEE and EU periphery countries
- ↑ Simoncic et al. 1999. ”The HERMIN Macromodel of Slovenia”, Working Paper submitted to the Commission of the EU under the project P96-6242R.
- ↑ Sosvilla Rivero, S. (2005): “EU Structural Funds and Spain's Objective 1 Regions: An Analysis Basedon the Hermin Model”, Working Paper 2005-23, FEDEA, October 2005
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- WARR, Raport końcowy Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników dokumentów strategicznych – NPR 2004–2006 i NSS 2007–2013. Wrocław 2009
- WARR, Raport końcowy „Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników dokumentów strategicznych – Narodowego Planu Rozwoju 2004–2006 i Narodowej Strategii Spójności 2007–2013 oraz innych wybranych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym za pomocą modelu Hermin", Wrocław, 2010; https://web.archive.org/web/20190207110902/http://hermin.pl/images/stories/Raportykraj/hermin_11_2010.pdf
- WARR, Raport końcowy „Oszacowanie wartości wskaźników odzwierciedlających cele Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013 przy użyciu modelu makroekonomicznego HERMIN. Wrocław, 2010;
- WARR, raport końcowy pn. Ocena postępów realizacji celów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego do roku 2009 za pomocą modelu HERMIN. Wrocław 2010
- V Raport Kohezyjny
- Bradley J., Untiedt G., Zaleski J., 2009, The Economic Return of Cohesion Expenditure for Member States. Directorate General For Internal Policies Policy Department B: Structural And Cohesion Policies, the European Parliament's Committee on Regional Development, Brussels.
- Bradley J., Untiedt G. „The COHESION system of HERMIN country and regional models: Description and operating manual”, Muenster 2007;
- Przykład zastosowania: WARR, Raport końcowy Wrocław 2009 Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników dokumentów strategicznych – NPR 2004–2006 i NSS 2007–2013 ...
- http://www.ewaluacja.gov.pl/Wyniki/Strony/Hermin.aspx
- Gáková Z., Grigonytė D., Monfort P., 2009, A Cross-Country Impact Assessment of EU Cohesion Policy. Applying the Cohesion System of HERMIN Models. A series of short papers on regional research and indicators produced by the Directorate-General for Regional Policy, N° 01/2009, Brussels
- Bradley J., Zaleski J., 2003, Modelling EU Accession and Structural Fund Impacts Using the New Polish HERMIN Model, [w]: Welfe W. (red.), 2003, Modelling Economies in Transition. Proceedings of the 7th Conference of the International Association, AMFET, Łódź.
- Bradley, J., E. Morgenroth and G. Untiedt (2000). HERMIN HGE4: A macro-sectoral model of East Germany – structure and properties, report submitted to the Commission of the European Communiuties, DG REGIO, EFRE No. 98.02.17002, February.
- Ciupagea, C., Manda, A. 1999. “The HERMIN macromodel of Romania”, Working Paper 2, Ace-Phare project P96-6242-R, March.
- Gács, J. (2004) HERMIN: A Macro Model Framework for the Study of Cohesion and Transition (Coauthors:John Bradley, Alvar Kangur and Natalie Lubenets), in: Bradley J., Petrakos, G. and Traistaru, I. (Eds.) Integration, Growth and Cohesion in an Enlarged European Union, ZEI Studies in European Economics and Law, New York: Springer
- Hallet, M., Untiedt, G. (2001), “The potential and limitations of macroeconomic modelling for the evaluation of the EU Structural Funds illustrated by the HERMIN model for East Germany”, in: Informationen zur Raumentwicklung.
- Kejak, M., Vavra, D. 1999a. “Modelling the macroeconomic impact of the CSF on the Czech Republic using the HERMIN model: some preliminary results”, CERGE-EI Discussion Paper no1999-27.
- Kejak, M., Vavra, D. 1999b. “HERMIN CR”, Report to the EU Commision on the project P96-6242R: Macroeconomics and structural change: common themes between CEE and EU periphery countries.
- Simoncic et al. 1999. ”The HERMIN Macromodel of Slovenia”, Working Paper submitted to the Commission of the EU under the project P96-6242R.
- Sosvilla Rivero, S. (2005): “EU Structural Funds and Spain's Objective 1 Regions: An Analysis Basedon the Hermin Model”, Working Paper 2005-23, FEDEA, October 2005.
- Oszacowanie wpływu realizacji Narodowego Planu Rozwoju 2004–2006 i Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia/Narodowej Strategii Spójności 2007–2013 na wybrane wskaźniki makroekonomiczne na poziomie regionalnym do roku 2020 przy użyciu modelu HERMIN.. hermin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-07)]. Wrocław, 2011;
- Mogiła Z., Zaleski J., Zembaty M. (2010) Porównanie deflatorów wartości dodanej brutto w regionalnym modelu HERMIN dla województwa dolnośląskiego, Barometr Regionalny, Nr 3(17) 2009, Zamość.
- Bradley, J., Zaleski, J., Modelling EU accession and Structural Fund impacts using the new Polish HERMIN model, Macromodels' 2002 & Modelling Economies in Transition, AMFET,Cedzyna 2002
- Bradley J., Zaleski J., Tomaszewski P., Zembaty M., Raport końcowy pn. “Ocena wpływu Wstępnego Projektu Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (Narodowej Strategii Spójności) na lata 2007 – 2013 na polską gospodarkę za pomocą modelu makroekonomicznego HERMIN”
- Kudełko J., Malara M., Mogiła Z., Tomaszewski P., Zaleski J., Zembaty M., Raport pn. „Wpływ działań i środków publicznych wydatkowanych w ramach realizacji Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego (SRWP) w okresie 2005 – 2009 na gospodarkę województwa pomorskiego przy użyciu zaktualizowanego regionalnego modelu HERMIN„ Wrocław 2010
- Zaleski J., Modelowanie makroekonomiczne gospodarek regionalnych – użyteczne narzędzie czy nieprzydatna zabawa intelektualna, Zarządzanie Publiczne Nr 4(14)/2010, ISSN 1898-3529;