Nasale (anatomia)
.png)
Nasale − przednio-środkowy wyrostek czoła u niektórych stawonogów[1] w formie jednolitej płytki[2].
Tworzony jest przez zlanie się czoła, nadustka i wargi górnej, czoła i nadustka[1] lub nadustka i wargi górnej[2][1].
Struktura ta jest obecna zwłaszcza u larw niektórych chrząszczy[2][1], szczególnie z podrzędu drapieżnych u których płynnie przechodzi w frontoclypeus[2].
U biegaczowatych nasale zajmuje środkowy odcinek krawędzi czołowej części głowy i zwykle opatrzone jest czterema ząbkami. Pierwotnie każdy z ząbków wyposażony jest w niewielki, wierzchołkowy organ zmysłowy (np. u Nebriini). Ząbki nasale mogą być silnie wydłużone (np. Leistus), zredukowane do guzków, całkiem spłaszczone (np. większość szykoni), zastąpione drobnymi ząbkami (np. u skorobieżków) lub zlane w jeden spiczasty (niektóre biegacze) albo trójkątny (Elaphrus) ząb[3]. Czasem na brzusznej powierzchni nasale wyrasta ząbkowany hypodon[3][4]. Po bokach nasale znajdują się adnasalia[3].
Wśród Hydrophiloidea wyraźne nasale uznaje się za synapomorfie Helophoridae, Epimetopidae, Georissidae i kałużnicowatych. Struktura ta pojawia się też niezależnie u pokrewnych Histeroidea[5].
U sprężykowatych nasale wyposażone jest w jeden do kilku ząbków i może być krótsze niż adnasalia. U Aspidytidae nasale pozbawione jest ząbków i oddzielone od adnasaliów przez głębokie rowki[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Armand R. Maggenti, Scott Lyell Gardner: Online Dictionary of Invertebrate Zoology. 2005.
- ↑ a b c d Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 281, 479.
- ↑ a b c Martin L. Luff, Sven Gisle Larsson: The Carabidae (Coleoptera) Larvae of of Fennoscandia and Denmark. E. J. Brill, 1993, s. 8-11, seria: Fauna Entomologica Scandinavica.
- ↑ Kirill V. Makarow. A key to the genera of the Ground-beetle larvae (Coleoptera, Carabidae) of the Palearctic region. „Boll. mus. reg. Sci. Nat. Torino”. 12 (1), s. 221-254, 1994.
- ↑ R. G. Beutel. Phylogenetic analysis of Hydrophiloide a based on characters of the head of adults and larvae (Coleoptera: Staphyliniformia). „Koleopterologische Rundschau”. 64, s. 103-131, 1994.
- ↑ Richard A.B. Leschen, Rolf G. Beutel, John F. Lawrence: Coleoptera, Beetles. Vol. 2: Morphology and Systematics (Elateroidea, Bostrichiformia, Cucujiformia partim). Berlin, Nowy Jork: Walter de Gruyter & Co., 2010, s. 26, 90, seria: Handbook of Zoology.