Nitouche

Afisz teatralny

Nitouche (fr. Mam’zelle Nitouche) – komediooperetka Florimonda Rongera (Hervé) w trzech aktach. Libretto zostało napisane przez Henriego Meilhaca i Alberta Millauda. Prapremiera odbyła się w Paryżu w dniu 26 stycznia 1883. Premiera polska odbyła się w Warszawie w dniu 24 kwietnia 1886.

Treść

Akcja rozgrywa się w prowincjonalnym francuskim miasteczku w drugiej połowie XIX w.

Osoby

• Denise de Flavigny zwana Nitouche (pol. Niewiniątko) – wychowanka klasztoru, wkrótce ma wyjść za mąż za Fernanda de Champlatreux
• Celestyn vel Floridor – organista, nauczyciel muzyki w klasztorze. W tajemnicy (posługując się pseudonimem Floridor) napisał operetkę.
• Korynna – śpiewaczka operetkowa.
• Matka Przełożona – wychowawczyni Denise
• Major Château-Gibus – brat Matki Przełożonej, wielbiciel Korynny
• Fernand de Champlatreux – oficer, zaręczony zaocznie z Denise de Flavigny

Akt I

Celestyn wybiera się do klasztoru na poranną lekcję śpiewu z panienkami w klasztorze. Nieoczekiwanie napotyka Majora Château-Gibus, który tej nocy przepędził go z garsoniery śpiewaczki Korynny. Na szczęście przechodzi, nie rozpoznając Celestyna i udaje się do swojej siostry, która jest matką przełożoną w klasztorze. Major Château-Gibus przyprowadził ze sobą Fernanda de Champlatreux, aby przedstawić go narzeczonej. Po skończonej lekcji śpiewu Celestyn zostaje sam na sam z Denise, która oznajmia, że odkryła jego sekret. Znalazła partyturę operetki Celestyna-Floridora i marzy o tym, by wybrać się na nią do teatru. Jest zafascynowana utworem i nauczyła się całych partii na pamięć. Rozmowę przerywa Matka Przełożona wprowadzając Fernanda. Ponieważ reguła zakonna zabrania wizyt oficerów w klasztorze, może on jedynie porozmawiać z Denise poprzez zasłonę, nie widząc jej. W rozmowie przekazuje jej list z informacją od jej rodziców – baronostwa de Flavigny. Rodzice proszą o odesłanie panny Denise do Paryża dzisiejszym pociągiem o ósmej, gdzie odbędą się oficjalne zaręczyny. Matka Przełożona wyznacza Celestyna na opiekuna Denise w czasie podróży. Nie jest mu to na rękę, ponieważ na ten wieczór planowana jest premiera jego operetki. Wynajduje rozwiązanie: wieczorem zamknie Denise w hotelu, sam pójdzie na premierę. Po premierze odwiezie Denise do Paryża ostatnim pociągiem o północy.

Akt II

W teatrze wszyscy oczekują na Floridora. Korynna jest zazdrosna, bo słyszała, że był on dziś widziany z młodą dziewczyną. Tymczasem Major Château-Gibus zamierza zrobić jej scenę zazdrości po wczorajszej nocy,a Floridorowi obciąć uszy. Gdy ten się pojawia, zaczyna się między tą trójką awantura, którą przerywa początek drugiego aktu operetki. Wtem wchodzi Denise, która wymknęła się z hotelu. Tutaj spotyka ją Fernand. Nie rozpoznaje narzeczonej, z którą rozmawiał jedynie przez kotarę, lecz jest nią oczarowany. Denise przedstawia mu się jako panna Nitouche, miłośniczka twórczości Floridora. Scenę podsłuchuje Korynna i wpada w szał w zazdrości. Zorientowała się, że to jest ta dziewczyna, z którą widziano Floridora wieczorem i w gniewie oznajmia, że nie wystąpi w trzecim akcie. Następnie ostentacyjnie opuszcza teatr. Jedynym wyjściem jest obsadzenie w operetce panny Nitouche, która przecież zna tekst na pamięć. Po krótkiej próbie Denise-Nitouche w przebraniu zostaje wypchnięta na scenie i mimo, że jest nieprzygotowana zdobywa wielkie brawa u publiczności. Fernand wyznaje jej miłość. Tymczasem Major ściga Floridora krzycząc, że zaraz obetnie mu uszy.

Akt III

Koszary pułku dragonów. Patrol doprowadza parę przyłapaną w podejrzanych okolicznościach: Denise i Celestyna, którzy uciekali przez okno teatru. Oficerowie rozpoznają w nich śpiewaczkę i kompozytora dzisiejszej operetki, więc zapraszają ich na szampana. Para nie odmawia, ponieważ ostatni pociąg do Paryża dawno odjechał i muszą czekać do rana. Nadchodzi Fernand ze spuszczoną głową. Sądził, że panna Nitouche odjechała ostatnim pociągiem, którego nie udało mu się dogonić. Na nieszczęście nadchodzi także Major Château-Gibus. Mimo że Denise i Celestyn są przebrani w dragońskie mundury, Major rozpoznaje ich i oboje muszą uciekać przed jego gniewem. O świcie docierają... z powrotem do murów klasztornych i muszą wymyślić, jak wytłumaczyć się Matce Przełożonej. Denise opowiada jej następującą wersję wydarzeń: w czasie drogi organista Celestyn powiedział jej, że musi wyjść za mąż za Fernanda, a wówczas ona płaczem wymusiła na nim powrót, ponieważ czuje powołanie do życia klasztornego. Nadchodzi również Major z wiadomością: Fernand nie zamierza poślubić Denise, ponieważ wczoraj zakochał się w jakiejś aktorce operetkowej. Denise orientuje się dopiero teraz, kto był przeznaczonym jej narzeczonym. Pod pretekstem nawrócenia go na drogę cnoty uzyskuje zgodę Matki Przełożonej na rozmowę z Fernandem przez parawan. Para rozpoznaje się i wyznaje sobie wzajemne uczucia. Matka Przełożona zastaje parę całującą się i tulącą do siebie. Denise wyjaśnia jej, że poświęca się, aby ratować Fernanda od mezaliansu z aktorką.

Ekranizacje

• Mam’zelle Nitouche (1931, reż. Marc Allégret)
• Mam’zelle Nitouche (1954, reż. Yves Allégret)

Linki zewnętrzne

• Nitouche, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki). [dostęp 2023-05-18] .