Nurag „Su Nuraxi” w Barumini

Nurag „Su Nuraxi” w Barumini

Nuraghe „Su Nuraxi” di Barumini

Widok ogólny
Państwo	Włochy
Miejscowość	Barumini
Typ budynku	Budowla megalityczna
Architekt	Kultura Nuragijska
Rozpoczęcie budowy	XVI w. p.n.e.
Ukończenie budowy	VI w. p.n.e.
Położenie na mapie Włoch Nurag „Su Nuraxi” w Barumini
39,7028565°N 8,9998843°E
Strona internetowa

Nurag „Su Nuraxi” w Barumini – osiedle ludzkie z kręgu Cywilizacji Nuragijskiej, które swoimi początkami sięga epoki brązu (prawdopodobnie w XVI w. p.n.e.). Znajduje się na Sardynii w Gminie Barumini. Największy okres rozkwitu osiedla miał miejsce w wiekach od VII do VI p. n. e. Jest to największy nurag znajdujący się na Sardynii i ze względu na swoją unikatowość wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Fazy rozwojowe

A. XVI-XIV p.n.e. – potwierdzone istnienie pierwszej wieży, która stała się zalążkiem kompleksu. Nie ma dowodów na istnienie innych budynków.

B. XIII-XI w. p.n.e. – rozbudowa o kolejne cztery wieże.

C. X-VIII p.n.e. – budowa muru okalającego dotychczasowe, czterowieżowe założenie obronne. Potwierdzone istnienie małej osady.

D. VII-VI w. p.n.e. – największy okres rozkwitu. Cały kompleks liczył być może nawet 1000 mieszkańców i składał się z ponad 200 różnych budynków.

E. V w. p.n.e. – III w. n.e. – okres punicki i rzymski charakteryzuje się powolnym upadkiem osady.

F. IV-VI w. n.e. – osada nie pełni już funkcji mieszkalnych, służy jednak okolicznym pasterzom za tymczasowe miejsce schronienia. W VI wieku traci nawet tę funkcję i zostaje kompletnie opuszczona i zapomniana.

Historia i opis kompleksu

Tablica prezentująca historię i plan kompleksu w okresie świetności

Nurag

Najstarszą część całego kompleksu stanowi nurag, czyli stożkowata wieża wybudowana z bloków bazaltowych, ok. XVI-XVI w. p.n.e., wysoka na 18,6 m., z trzema pomieszczeniami. W kolejnych wiekach pierwotny, pojedynczy nurag, był rozbudowywany. Do pierwszej wieży dobudowano kolejne cztery połączone wąskim, zadaszonym korytarzem. Wykopano studnię na placyku centralnym, a w następnym etapie wszystko otoczono murem z małymi wieżyczkami. Jako że Cywilizacjaa Nuragijska nie zostawiła źródeł pisanych, nie jest znane dokładnie przeznaczenie pierwotnego nuraga. Jedna z teorii mówi, że pierwsza wieża, oprócz właściwości mieszkalnych, służyła do obserwacji uprawianych przez plemię (ród) pól. Inna hipoteza podaje, że od samego początku było to ośrodek zarządzania całą okolicą. Z kolei inna jeszcze teoria sugeruje, że było to zwykłe miejsce schronienia dla ludności i jej dobytku, i dopiero z czasem stało się miejscem związanym z lokalną władzą.

Osada

Wokół rozwiniętego, pięciowieżowego nuraga, zaczęła się rozwijać osada. Dokładna liczba chat, szałasów i stajen zbudowanych z drobnego kamienia nie jest możliwa do dokładnego oszacowania. Przypuszcza się, że w wiekach VII i VI p.n.e., w okresie swojego szczytowego rozwoju, mogła osiągnąć liczbę około 200, a nawet 250 budynków, co hipotetycznie umożliwiłoby mieszkanie nawet dla 1000 osób. Wśród zabudowań mieszkalnych, dwa budynki zasługują na szczególną uwagę ze względu na wielkość i solidność wykonania. Pierwszy, prawdopodobnie był salą spotkań z przywódcą osady, swoistą salą tronową. Drugi z kolei prawdopodobnie był sala zgromadzeń starszych rodu (osady). W obu obiektach w czasie wykopalisk znaleziono symbole religijne i przedstawienia bóstw. Schyłek osady rozpoczął się około VI w. p. n. e. Osada zaczęła zamierać i popadać w ruinę. W okresie kartagińskim i rzymskim była schronieniem dla okolicznych pasterzy i ich zwierząt. Definitywnie została opuszczona w VI-VII w. n.e.

Zabudowania osady

Wykopaliska archeologiczne

Po raz pierwszy w profesjonalny sposób obiekt został opisany w 1937 r. i wtedy po raz pierwszy pojawiły się propozycje badań archeologicznych. Rozpoczęto je w lipcu 1940 r. od uporządkowania przyszłego obszaru wykopalisk i sondażowych wkopów na głębokość 1,7 m. W trakcie tych pierwszych prac odkopano wejście do głównej wieży i odnaleziono fragmenty ceramiki z czasów rzymskich. Ze względu na trwającą II Wojnę Światową prace wykopaliskowe zostały przerwane. Podjęto je ponownie w 1949 r., przy czym najważniejsze prace wykonano w latach 1950–1957. Pozwoliły one na odkrycie ruin i rekonstrukcję kolejnych faz rozwoju kompleksu. Odkopano ponad 200 budynków różnego typu, potwierdzając skomplikowaną strukturę społeczną mieszkańców, udowadniając jednocześnie ciągłość osadniczą w tym miejscu przez około dwa tysiące lat. Prace archeologiczne trwały do połowy lat 70. W latach 1981–1987 dokonano szerokich prac zabezpieczających i rekonstrukcyjnych, które umożliwiły stworzenie muzeum.

Wpisanie na Listę UNESCO

Propozycja wpisania kompleksu „Su Nuraxi” na listę światowego dziedzictwa UNESCO pojawiła się w pierwszej połowie lat 90. W zredagowanym w 1996 r. dokumencie zabytek został opisany jako: najbardziej kompletny przykład budowli tego typu na Sardynii. Prezentujący zdolność wykorzystania dostępnych materiałów służących do budownictwa obronnego w okresie przed rozwojem cywilizacyjnym ludzkości. Dokument przesłano w czerwcu 1996 r. do Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych (ang. International Council on Monuments and Sites), organu doradczego UNESCO w sprawach kultury. Propozycję wpisania „Su Nuraxi” na listę została przedstawiona we wrześniu 1997 r. a oficjalne ogłoszenie miało to miejsce 6 grudnia tego roku. Argumentami za umieszczenie „Su Nuraxi” na liście dziedzictwa są wyjątkowość kompleksu i spełnienie trzech (I, III i IV) z sześciu kryteriów wpisania na listę. Są to:

I. stanowić wybitne dzieło twórczego geniuszu człowieka; lub

III. nieść unikalne lub co najmniej wyjątkowe świadectwo tradycji kulturowej lub cywilizacji wciąż żywej bądź już nieistniejącej; lub

IV. być wybitnym przykładem typu budowli, zespołu architektonicznego, zespołu obiektów techniki lub krajobrazu, który ilustruje znaczący(e) etap(y) w historii ludzkości.

Dokument końcowy stwierdza że: nuragi na Sardynii, wśród których Su Nuraxi jest najważniejszy, odpowiadały na partykularne konieczności polityczne i socjalne w czasach swojego powstania. Ponadto ilustrują zdolność i innowacyjność wykorzystania materiałów i technik, które były dostępne prehistorycznej wspólnocie ludzkiej.

Wejście do jednej z wież

Wieże nuraga od strony wewnętrznego dziedzińca

Jedna z wewnętrznych komór

Widok z jednej z komór w kierunku nieba

Korytarz wewnętrzny