Omeka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Omeka – darmowy, otwarty system zarządzania treścią dla kolekcji cyfrowych online[1]. Jako aplikacja internetowa pozwala użytkownikom na publikowanie[2] i eksponowanie obiektów dziedzictwa kulturowego, a także rozszerza funkcjonalność systemu o tematy i wtyczki. Jest to innowacyjne i prostsze w obsłudze rozwiązanie[3] w porównaniu z tradycyjnym instytucjonalnym oprogramowaniem repozytorium, takim jak DSpace i Fedora, w Omeka wyświetlany i używany jest standard metadanych Dublin Core[4][5].

Oprogramowanie systemu w Polsce wykorzystuje się przy: bibliotekach cyfrowych, wycieczkach historycznych, Otwartej Nauce, informacjach o regionie, przewodnikach geolokalizacyjnych, repozytoriach dyscyplinarnych, repozytoriach OZE, repozytoriach materiałów sieciowych czy wiedzy, wirtualnych wystawach i archiwach, a także przy udostępnianiu dziedzictwa kulturalnego oraz tworzenia kolekcji historycznych[6].

Nazwa i logo Omeki są zastrzeżonymi znakami towarowymi Corporation for Digital Scholarship.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Omeka to słowo z języka suahili, oznaczające wyświetlanie lub układanie wyrobów, mówienie, rozkładanie, rozpakowywanie. Zespół wybrał tę nazwę, ponieważ oznacza ona działanie, jakim Omeka umożliwia swoim użytkownikom: pracę z treściami cyfrowymi oraz budowanie cyfrowych projektów dla społeczności internetowych[7].

Funkcje systemu[edytuj | edytuj kod]

System zarządzania Omeka może być stosowany przez pracowników instytucji publicznych i prywatnych, które gromadzą dobra kultury (GLAM) oraz przez osoby prywatne w celu stworzenia cyfrowej wystawy, repozytorium, archiwum czy przewodnika opartego na koordynatach GPS. Posiada następujące funkcje:

  • zarządzanie wirtualnymi wystawami
  • system wtyczek
  • zarządzanie różnorodnymi plikami
  • obsługa metadanych
  • obsługa tematów graficznych
  • zarządzanie użytkownikami[8].

W listopadzie 2017 roku Centrum Historii i Nowych Mediów Roya Rosenzweiga wydało Omekę S – nową wersję systemu, przeznaczoną do użytku instytucjonalnego. Daje ona możliwość hostowania wielu stron internetowych, które korzystają ze wspólnej puli zasobów[9][10], takich jak Wikidane. Omeka Classic obsługuje indywidualne projekty i edukatorów, działając obok nowej wersji – Omeki S[10].

Historia[edytuj | edytuj kod]

W 2007 roku Centrum Historii i Nowych Mediów Roya Rosenzweiga (ang. Roy Rosenzweig Center for History and New Media – RRCHNM) po raz pierwszy wystąpiło o dofinansowanie rozwoju Omeki. Większość muzeów posiadała strony internetowe, ale instytucjom różnej wielkości brakowało zawartości o bardziej szczegółowych informacjach. Koordynatorzy stron wystaw muzealnych nie miały możliwości dodawania podstron; mieli również problem z samym udostępnianiem zawartości. Uznano, że publikowanie dostępnych kolekcji i wystaw ze standardem metadanych, można by osiągnąć poprzez zbudowanie darmowej, otwartej platformy, która, podobnie jak oprogramowanie do blogowania, oferowałaby łatwy w użyciu interfejs administracyjny, zapewniałaby udostępnianie treści, rozszerzałaby podstawowe funkcje publikowania kolekcji i archiwów o elastyczną architekturę wtyczek i bogate API tematyczne[11].

Omeka została uruchomiona w lutym 2008 roku[12] i stała się wiodącą platformą publikacji internetowych typu open source dla kolekcji cyfrowych. Początkowo finansowana przez Instytut Usług Muzealnych i Bibliotecznych (ang. Institute Museum Library Services) w latach 2007–2010, była skierowana do małych muzeów i towarzystw historycznych. Dla muzeów, bibliotek i archiwów pragnących publikować w sieci kolekcje i narracyjne eksponaty w najprostszy możliwy sposób, istniało wtedy niewiele bezpłatnych opcji open source[11].

Od momentu uruchomienia, Omeka została pobrana ponad 150 000 razy i jest systemem zarządzania treścią dla tysięcy stron internetowych opracowanych przez biblioteki, archiwa, muzea, naukowców i entuzjastów. Omeka jest bezpłatną i otwartą odpowiedzią na potrzebę stworzenia internetowej platformy wydawniczej, która uhonoruje znaczenie metadanych opartych na standardach i pozwoli ekspertom w dziedzinie treści zaprezentować wiedzę o swoich kolekcjach, a także pozwoli lepiej wykorzystać dane materiały w swojej pracy[12].

Fundacja Alfreda P. Sloana ufundowała najwcześniejsze wersje wtyczek Geolokalizacji i Datków w ramach tworzenia Hurricane Digital Memory Bank, uruchomionego w 2006 roku. Fundacja Samuela H. Kressa[13] sfinansowała najwcześniejszą integrację słowników metadanych służących do opisu zasobów wizualnych oraz zbierania materiałów z obiektów Omeki.

RRCHNM zaoferował hostowane rozwiązanie o nazwie Omeka.net w 2010 r.[14] Było to spowodowane brakiem możliwości pobrania i uruchomienia systemu na własnych serwerach przez każdą organizację czy osobę fizyczną. Od momentu uruchomienia Omeka.net liczył ponad 45 000 użytkowników i prawie 30 000 witryn[11].

W 2010 roku Biblioteka Kongresu uznała Omekę za centralne miejsce w społeczności bibliotecznej, służące jako otwarte oprogramowanie, sfinansowała działanie systemu na dwa lata wsparcia bieżących prac nad podstawowym oprogramowaniem i wzmocnieniem społeczności programistów. Partnerstwo pomiędzy RRCHNM(inne języki) i University of Virginia Libraries’ Scholar Lab wspierało budowę i testowanie zestawu wtyczek Neatline do tworzenia stypendiów geoprzestrzennych, co było świetnym przykładem międzyinstytucjonalnej współpracy deweloperskiej. Dzięki temu partnerstwu zespół Omeka poprawił dokumentację deweloperską i projektową oraz opracował łatwiejsze sposoby dzielenia się wtyczkami i tematami, które stworzył dla własnych projektów, z całą bazą użytkowników Omeki[14].

Począwszy od 2012 roku – udostępniono możliwość tłumaczenia rdzenia Omeki i jej wtyczek[14].

W październiku 2012 roku, przy wsparciu Fundacji Andrew W. Mellona,(inne języki) zespół programistów Omeki rozpoczął prace nad nową wersją internetowej platformy wydawniczej typu open source w celu zaspokojenia potrzeb większych użytkowników instytucjonalnych, czego rezultatem jest Omeka S[7].

Prace nad wersją Omeki Classic są kontynuowane dzięki funduszom rozwojowym, które zwiększają funkcjonalność systemu, służąc różnym odbiorcom. IMLS Museums National Leadership Grant sfinansował partnerstwo z Ideum i Uniwersytetem Connecticut w celu połączenia kolekcji online z tablicami interaktywnymi galerii muzealnych i instalacją tabletów jako Omeka Everywhere. Fundacja Getty(inne języki) sfinansowała w latach 2016–2017 prace projektowe i rozwojowe mające na celu stworzenie dodatkowych tematów i wtyczek, atrakcyjnych dla historyków sztuki[11].

Dotacja IMLS Libraries National Leadership Grant sfinansowała badania i rozwój wtyczek, które umożliwiają dokładne odczytanie przedmiotów poprzez adnotacje tekstowe i obrazkowe, a także odczytanie przedmiotów z rozrosłej kolekcji Omeki poprzez wtyczki do analizy tekstu[14].

Omeka S[edytuj | edytuj kod]

Oferuje instytucjom jeden punkt administracyjny do instalacji, aktualizacji oprogramowania oraz rozszerzenie funkcjonalności i wyglądu wszystkich stron tworzonych w sieci. Omeka S używa JavaScript Open Notation-Linked Data(inne języki) (JSON-LD) jako natywnego formatu danych, co umożliwia zaplątanie w sieci Linked Open Data. Każdy zasób Omeka S posiada URI, a podstawowe oprogramowanie zawiera słowniki Resource Description Framework (RDF), które maksymalizują jego interoperacyjność z innymi wydawcami danych. Omeka S oferuje użytkownikom możliwość wykorzystania URI dla innych zasobów jako wartości opisowych w polach metadanych łącząc jeden zasób z innym. Umożliwia też dołączanie nośników na trzy sposoby: wgranie pliku, użycie osadzonego kodu z zewnętrznego zasobu lub użycie URI dla już istniejącego.

Finansowanie[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dan Cohen, Introducing Omeka [online], 20 lutego 2008 [dostęp 2021-01-02] (ang.).
  2. ↑ Miriam Posner, Megan R. Brett, Creating an Omeka Exhibit, „Programming Historian”, 24 lutego 2016 [dostęp 2021-01-02] (ang.).
  3. ↑ Tomás Saorín Pérez, Exposiciones digitales y reutilización: aplicación del software libre Omeka para la publicación estructurada, „Métodos de información”, 2 (2), 2011, s. 29–46, DOI: 10.5557/IIMEI2-N2-029046, ISSN 2173-1241 [dostęp 2021-01-02] (hiszp.).
  4. ↑ Miriam Posner, Up and Running with Omeka.net, „Programming Historian”, 17 lutego 2016 [dostęp 2021-01-02] (ang.).
  5. ↑ Juliet L. Hardesty, Exhibiting library collections online: Omeka in context, „New Library World”, 115 (3/4), 2014, s. 75–86, DOI: 10.1108/NLW-01-2014-0013, ISSN 0307-4803 [dostęp 2021-01-02].
  6. ↑ Omeka: CMS w bibliotekach [online], www.cmswbibliotekach.umk.pl [dostęp 2021-01-25].
  7. ↑ a b c Omeka – Project [online], omeka.org [dostęp 2021-01-02].
  8. ↑ Omeka: CMS w bibliotekach [online], www.cmswbibliotekach.umk.pl [dostęp 2021-01-02].
  9. ↑ omeka/omeka-s, Omeka, 27 grudnia 2020 [dostęp 2021-01-02].
  10. ↑ a b Omeka [online], omeka.org [dostęp 2021-01-02].
  11. ↑ a b c d Omeka – Project [online], omeka.org [dostęp 2021-01-25].
  12. ↑ a b Omeka – „Omeka Now Public” for 10 Years [online], omeka.org [dostęp 2021-01-02].
  13. ↑ a b Kress Home | Samuel H. Kress Foundation [online], www.kressfoundation.org [dostęp 2021-01-02].
  14. ↑ a b c d Omeka.net Beta Launches [online], info.omeka.net [dostęp 2021-01-02].
  15. ↑ Digital Scholar [online], digitalscholar.org [dostęp 2021-01-02].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Omeka&oldid=70317609”