Organy znajdujące się w bazylice Zwiastowania NMP oo. bernardynów w Leżajsku należą do najcenniejszych zabytków tego typu nie tylko w Polsce, lecz także w Europie.
Pochodzenie organów datuje się na drugą połowę XVII wieku, a sfinansowanie ich powstania zawdzięcza się rodzinie Potockich. Pierwszym ich twórcą był Stanisław Studziński z Przeworska, który rozpoczął pracę nad instrumentem w 1680 roku i przerwał ją w 1682 r. Dalsze prace i udoskonalenia wykonał Jan Głowiński z Krakowa w latach 1686-1693. W latach 1903-1905 organy zostały przebudowane w stylu romantycznym przez Aleksandra Żebrowskiego. Kolejnym etapem powstawania tego dzieła instrumentalnego były prace Roberta Polcyna z Poznania w zakresie poprawy brzmienia barokowego organów w latach 1965-1968. Renowacja instrumentu została wykonana w latach 2000-2003 przez francuską firmę Manufacture Provençale d'Orgues oraz Adama Wolańskiego[1][2].
Główne organy bazyliki mają trakturę mechaniczną i 40 głosów. Małe organy w nawach bocznych mają 21 głosów (organy południowe) i 13 głosów (organy północne). Wyposażone są ponadto w urządzenia dodatkowe jak: kukułka, bęben (tympan), ptaszki, horribile. Piszczałki efektu horribile, naśladującego dźwięk kilku bębnów, znajdują się na filarach bocznych nawy głównej[2]. Organy główne posiadają też pełny głos 32', co oznacza, że największa piszczałka ma ponad 10 m długości. 4 szafy organów głównych, połączone z dekoracją chóru, stanowią monumentalną fasadę wypełniającą zachodnią ścianę bazyliki aż po sklepienie. Organy główne mają w ten sposób 15 m wysokości i 7,5 m szerokości, jednak kompozycja architektoniczna prospektu łączy je nierozerwalnie również z dwoma sąsiednimi instrumentami w nawach bocznych, tworząc jeden monumentalny zespół organowy, na którym – jedynym w świecie – może grać 3 organistów równocześnie[1].
Nadzwyczaj bogata dekoracja snycerska prospektu organowego wykonana została przez samych braci zakonnych. Dzięki nim wartości muzyczne zostały zespolone ze wspaniałą strukturą architektoniczną[1].
