Parkietnik
| Amblyornis papuensis | |||
| (Rand, 1940) | |||
 Samiec – okaz muzealny | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
parkietnik | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 | |||
Parkietnik[2], altannik Archbolda[3] (Amblyornis papuensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny altanników (Ptilonorhynchidae). Jest rzadkim ptakiem endemicznym, charakterystycznym tylko dla wewnętrznych, wyżej położonych obszarów Nowej Gwinei. Jako jedyny przedstawiciel altanników tworzy w okresie godowym zamiast altanek ozdobne dywany mające na celu przywabić samice[3]. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Takson ten został po raz pierwszy opisany przez kanadyjskiego ornitologa Austina L. Randa w 1940 roku. Holotyp pochodził znad rzeki Bele River w Górach Śnieżnych (zachodnio-środkowa Nowa Gwinea)[4][5]. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Archboldia papuensis i utworzył dla niego rodzaj Archboldia[5]. Nazwa rodzajowa została nadana na cześć amerykańskiego zoologa i badacza Nowej Gwinei, Richarda Archbolda. Przez niektórych autorów gatunek nadal zaliczany jest do tego monotypowego rodzaju[4][6][7], inni umieszczają go w rodzaju Amblyornis[2][8].
Wyróżnia się dwa podgatunki, czasem podnoszone do rangi osobnych gatunków[2][6]:
- Amblyornis papuensis papuensis (Rand, 1940) – parkietnik czarny
- Amblyornis papuensis sanfordi (Mayr & Gilliard, 1950) – parkietnik złotoczuby.
Parkietnik czarny zamieszkuje zachodnie, a złotoczuby wschodnie regiony Nowej Gwinei[4][6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Wygląd
- Ciemnoszary ptak średniej wielkości o brązowej tęczówce, szarych nogach i złotych piórkach na wierzchu głowy i szyi tworzących jakby czapeczkę. Ogon nieco rozwidlony i trochę ciemniejszy od reszty ciała. Samice są podobne do samców, ale nieco mniejsze i bez złotych piór na głowie.
- Średnie wymiary
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Biologia tego gatunku jest wciąż mało poznana.
- Biotop
- Gęste, wyżynne i górskie lasy tropikalne.
- Pożywienie
- Głównie owoce, choć młode karmione są bezkręgowcami.
- Rozmnażanie
- Samce są poligamiczne. W celu zwabienia jak największej liczby partnerek wyściełają upatrzoną polankę ozdobnymi liśćmi, piórami i kawałkami owoców. Samica sama buduje gniazdo oraz opiekuje się jajami i pisklętami.
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2022 roku uznaje parkietnika za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); wcześniej, od 2004 roku klasyfikowała go jako gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened), zaś w 1996 roku otrzymał status gatunku narażonego na wyginięcie (VU – vulnerable). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale prawdopodobnie przekracza 10 tysięcy dorosłych osobników. Generalnie jest to ptak rzadki, lokalnie może być pospolity. Trend liczebności populacji oceniany jest jako stabilny[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b BirdLife International, Archboldia papuensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-2 [dostęp 2023-01-07] (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ptilonorhynchidae Gray,GR, 1841 - altanniki - Bowerbirds (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-07].
- ↑ a b Altanniki i edenki. W: Clifford B. Frith: Encyklopedia. Zwierzęta. Warszawa: Elipsa, 1999, s. 451. ISBN 83-85152-34-2.
- ↑ a b c Archbold's Bowerbird (Archboldia papuensis). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).
- ↑ a b A.L. Rand. New birds from the 1938–1939 expedition. „American Museum novitates”. 1072, s. 9–10, 1940. (ang.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-07]. (ang.).
- ↑ Archboldia papuensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2023-01-07] (ang.).
- ↑ Paul Berton Zwiers. Use of molecular techniques to address the evolution of display traits in the Ptilonorhynchidae and other passeriform species. „Praca doktorska”. University of Maryland. (ang.).
- ↑ a b Frith, C. & D. Frith: Archbold's Bowerbird (Archboldia papuensis), version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-01-17]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).