Tęgoskór cebulowaty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
tęgoskór cebulowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Scleroderma cepa Pers. Syn. meth. fung. (Göttingen) 1: 155 (1801) | |
.jpg)
Tęgoskór cebulowaty (Scleroderma cepa Pers.) – gatunek grzybów z rodziny tęgoskórowatych (Sclerodermataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Scleroderma, Sclerodermataceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten w 1801 roku opisał Christiaan Hendrik Persoon[1]. Synonimy[2]:
- Scleroderma cepa var. erythraeum Sacc. 1916
- Scleroderma cepioides Gray 1821
- Scleroderma verrucosum var. cepa (Pers.) Maire 1933
- Scleroderma vulgare var. cepa (Pers.) W.G. Sm. 1908
Nazwę polską nadała Wanda Rudnicka-Jezierska w 1991 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
W przybliżeniu kulisty, o średnicy do 4 cm, ze zwężoną, nawet gruszkowatą podstawą. Perydium grube, o barwie od żółtawej przez ciemnobrązową do brązowoczarnej, gładkie, lub drobnołuseczkowate. Po dojrzeniu pęka nieregularnymi szczelinkami na 5–11 płatów o różnej długości, prostych, lub na grzbiecie nieco odgiętych. Z takimi odgiętymi płatami jego średnica dochodzi do 14 cm. Gleba o barwie od ciemnoochrowej do brązowoczarnej[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki kuliste o średnicy 7–15 µm, pokryte kolcami o długości 1,3–1,5 µm, bez powierzchniowej siateczki. strzępkach brak sprzążek, lub są bardzo nieliczne[4].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Znane jest występowanie tęgoskóra cebulowatego na wszystkich kontynentach poza Antarktydą oraz na Nowej Zelandii[5]. W Polsce i w Europie Północnej gatunek rzadki[4]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano dwa stanowiska (1939, 1989)[3]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Holandii i Szwecji[3].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje głównie w piaszczystych lasach, lub na trawiastych terenach piaszczystych z dużą ilością próchnicy[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-12-09].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-12-09].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Wanda Rudnicka-Jezierska, Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales), Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991, ISBN 83-85444-01-7.
- ↑ Mapa występowania tęgoskóra cebulowatego na świecie [online] [dostęp 2021-12-09].
- ↑ Aktualne stanowiska tęgoskóra cebulowatego w Polsce [online] [dostęp 2021-12-09].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.