Owocnik

1 – kapeluszowy blaszkowaty, 2 – kapeluszowy rurkowaty, 3 – polyporoidalny, 4 – kapeluszowy kolczasty, 5 – zamknięty, 6,7 – hubiasty blaszkowy, 8 – hubiasty polyporoidalny, 9 – hubiasty kolczasty, 10 – cyfelloidalny, 11 – klawarioidalny, 12 – kantarelloidalny, 13 – rozpostarty, 14 – rozpostarto-odgięty
Owocnik, karpofor, sporofor, sporokarp[1] – zbita część grzybni, w której na zewnątrz lub wewnątrz powstają zarodniki płciowe (mejospory). Owocniki występują głównie u grzybów wyższych; workowców i podstawczaków. Ich budowa jest charakterystyczna dla różnych grup grzybów. Wyróżnia się w nich dwa rodzaje grzybni: płonną – hamatecjum, stanowiącą rusztowanie – i zarodnionośną – hymenium (obłocznię), w której wytwarzane są zarodniki[2].
- Typy owocników
Owocniki grzybów workowych noszą nazwę askokarpu. Wyróżnia się następujące ich typy:
- apotecjum (miseczka)
- chasmotecjum
- gymnotecjum
- klejstotecjum
- perytecjum (otocznia)
- pseudotecjum
Owocniki grzybów podstawkowych to bazydiokarpy. Istnieje ogromna różnorodność ich kształtów. Ważniejsze typy budowy bazydiokarpów to[3][4]:
- rozpostarty, zwany też kortycjoidalnym, skorupiastym lub resupinowatym – całą powierzchnią przylegający do podłoża,
- rozpostarto-odgięty – częściowo przylegający, częściowo odstający od podłoża,
- klawarioidalny – pałeczkowaty, maczugowaty lub krzaczasto rozgałęziony,
- cyfelloidalny – tarczkowaty, rurkowaty, kubkowaty lub miseczkowaty,
- owocnik hubiasty – występuje np. u grzybów nadrzewnych, zwanych popularnie hubami. Są to owocniki półeczkowate, konsolowate i kopytkowate, do podłoża przylegające bokiem,
- grzyb kapeluszowy – zbudowany z kapelusza lub główki z hymenoforem i trzonu (na ogół bez hymenoforu)[5]. Wyróżnia się wśród nich:
- owocniki rurkowate,
- owocniki blaszkowate,
- owocniki kantarelloidalne
- owocniki kolczaste (hydnoidalne),
- owocnik zamknięty (angiokarpiczny) – płodna gleba, w której powstają zarodniki znajduje się wewnątrz zamkniętego owocnika. U niektórych gatunków (np. u kurzawek) gleba i włośnia wypełnia całe wnętrze owocnika, u niektórych (np. u purchawek) oprócz płodnej gleby znajduje się jeszcze w dolnej części owocnika płonne podglebie. Podglebie jest gąbczaste i ma liczne komory powietrzne, u niektórych gatunków od gleby oddzielone jest błoniastą diafragmą. Cały owocnik otoczony jest okrywą – perydium[6].
- Czas życia owocników
Niektóre są bardzo krótkotrwałe, ich czas życia nie przekracza jednej doby, niektóre mogą istnieć i wytwarzać zarodniki przez wiele lat. Pod względem trwałości owocniki dzieli się na dwie grupy[3]:
- owocniki jednoroczne, których czas życia wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przed zimą giną, niektóre jednak mogą przetrwać zimę (gdy jest łagodna) i rosnąć w następnym sezonie wegetacyjnym,
- owocniki wieloletnie, które na tym samym podłożu rozwijają się przez wiele lat.
Owocniki grzyba kapeluszowego (podgrzybek złotopory)
Owocniki hubiaste (żagiew łuskowata)
Owocniki zamknięte (purchawka chropowata)
Owocniki klawarioidalne goździeńczyka grzebieniastego
Owocniki cyffeloidalne fałdówki kędzierzawej
Owocnik kortycjoidalny powłocznicy wierzbowej
Twory grzybniowe, w których powstają zarodniki bezpłciowe (mitospory) to konidiomy[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Słowniczek mykologiczny [dostęp 2020-12-24] (ang.).
- ↑ a b red: Selim Kryczyński, Zbigniew Weber, Fitopatologia. Tom 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: PWRiL, 2010, ISBN 978-83-09-01-063-0.
- ↑ a b Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna, Atlas hub, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa, 2006, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie: Warszawa, PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Wanda Rudnicka-Jezierska, Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales), Kraków: Instytut Botaniki PAN,1991, ISBN 83-85444-01-7.