Owocnik
1 - kapeluszowy blaszkowaty, 2 - kapeluszowy rurkowaty, 3 - polyporoidalny, 4 - kapeluszowy kolczasty, 5 - zamknięty, 6,7 - hubiasty blaszkowy, 8 - hubiasty polyporoidalny, 9 - hubiasty kolczasty, 10 - cyfelloidalny, 11 - klawarioidalny, 12 - kantarelloidalny, 13 - rozpostarty, 14 - rozpostarto-odgięty
Owocnik, twór grzybniowy – zbita część grzybni, wytwarzana przez nią w formie charakterystycznej dla każdego gatunku, tworząca na zewnątrz lub wewnątrz zarodniki. Owocniki występują u grzybów wyższych; workowców i podstawczaków. Zbudowane są z dwóch rodzajów grzybni: płonnej – plektenchymy, stanowiącej rusztowanie – i zarodnionośnej – obłoczni, w której wytwarzane są zarodniki. Otoczone są podwójną osłoną[1].
- Typy owocników
Owocniki grzybów workowych noszą nazwę askokarpu. Wyróżnia się następujące ich typy:
- apotecjum (miseczka)
- chasmotecjum
- gymnotecjum
- klejstotecjum
- perytecjum (otocznia)
- pseudotecjum
Owocniki grzybów podstawkowych to bazydiokarpy. Istnieje ogromna różnorodność ich kształtów. Ważniejsze typy budowy bazydiokarpów to[2][3]:
- rozpostarty, zwany też kortycjoidalnym, skorupiastym lub resupinowatym – całą powierzchnią przylegający do podłoża,
- rozpostarto-odgięty – częściowo przylegający, częściowo odstający od podłoża,
- klawarioidalny – pałeczkowaty, maczugowaty lub krzaczasto rozgałęziony,
- cyfelloidalny – tarczkowaty, rurkowaty, kubkowaty lub miseczkowaty,
- owocnik hubiasty – występuje np. u grzybów nadrzewnych, zwanych popularnie hubami. Są to owocniki półeczkowate, konsolowate i kopytkowate, do podłoża przylegające bokiem,
- grzyb kapeluszowy – zbudowany z kapelusza lub główki z hymenoforem i trzonu (na ogół bez hymenoforu)[4]. Wyróżnia się wśród nich:
- owocniki rurkowate,
- owocniki blaszkowate,
- owocniki kantarelloidalne
- owocniki kolczaste (hydnoidalne),
- owocnik zamknięty (angiokarpiczny) – płodna gleba, w której powstają zarodniki znajduje się wewnątrz zamkniętego owocnika. U niektórych gatunków (np. u kurzawek) gleba i włośnia wypełnia całe wnętrze owocnika, u niektórych (np. u purchawek) oprócz płodnej gleby znajduje się jeszcze w dolnej części owocnika płonne podglebie. Podglebie jest gąbczaste i ma liczne komory powietrzne, u niektórych gatunków od gleby oddzielone jest błoniastą diafragmą. Cały owocnik otoczony jest okrywą – perydium[5].
- Czas życia owocników
Niektóre są bardzo krótkotrwałe, ich czas życia nie przekracza jednej doby, niektóre mogą istnieć i wytwarzać zarodniki przez wiele lat. Pod względem trwałości owocniki dzieli się na dwie grupy[2]:
- owocniki jednoroczne, których czas życia wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przed zimą giną, niektóre jednak mogą przetrwać zimę (gdy jest łagodna) i rosnąć w następnym sezonie wegetacyjnym,
- owocniki wieloletnie, które na tym samym podłożu rozwijają się przez wiele lat.
 Owocniki grzyba kapeluszowego (podgrzybek złotopory) |
 Owocniki hubiaste (żagiew łuskowata) |
 Owocniki zamknięte (purchawka chropowata) |
.JPG) Owocniki klawarioidalne goździeńczyka grzebieniastego |
 Owocniki cyffeloidalne fałdówki kędzierzawej |
.JPG) Owocnik kortycjoidalny powłocznicy wierzbowej |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Grzyby – królestwo organizmów eukariotycznych
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Edmund Malinowski: Anatomia roślin. Warszawa: PWN, 1966.
- ↑ a b Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Wanda Rudnicka-Jezierska: Grzyby (Mycota), podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales). Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991. ISBN 83-85444-01-7.