Owocnik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Typy askokarpów: Od lewej: apotecjum, perytecjum, klejstotecjum, gymnotecjum
Typy bazydiokarpów
1 – kapeluszowy blaszkowaty, 2 – kapeluszowy rurkowaty, 3 – polyporoidalny, 4 – kapeluszowy kolczasty, 5 – zamknięty, 6,7 – hubiasty blaszkowy, 8 – hubiasty polyporoidalny, 9 – hubiasty kolczasty, 10 – cyfelloidalny, 11 – klawarioidalny, 12 – kantarelloidalny, 13 – rozpostarty, 14 – rozpostarto-odgięty

Owocnik, karpofor, sporofor, sporokarp[1] – zbita część grzybni, w której na zewnątrz lub wewnątrz powstają zarodniki płciowe (mejospory). Owocniki występują głównie u grzybów wyższych; workowców i podstawczaków. Ich budowa jest charakterystyczna dla różnych grup grzybów. Wyróżnia się w nich dwa rodzaje grzybni: płonną – hamatecjum, stanowiącą rusztowanie – i zarodnionośną – hymenium (obłocznię), w której wytwarzane są zarodniki[2].

Funkcje owocników[edytuj | edytuj kod]

  • wytwarzanie zarodników,
  • odstraszanie mykofagów poprzez tworzenie substancji odstraszających, odstraszającą barwę, występujące na ich powierzchni twarde włoski, łuski, cystydy, szczecinki,
  • u gatunków rozsiewanych przez mykofagów zwabianie ich zapachem, barwą (np. u trufli),
  • różnego rodzaju inne przystosowania ułatwiające rozprzestrzenianie się zarodników (np. geotropizm, mechaniczne wyrzucanie zarodników i inne)[3]

Typy owocników[edytuj | edytuj kod]

Owocniki grzybów workowych noszą nazwę askokarpu. Wyróżnia się następujące ich typy:

Owocniki grzybów podstawkowych to bazydiokarpy. Istnieje ogromna różnorodność ich kształtów. Ważniejsze typy budowy bazydiokarpów to[4][5]:

  • rozpostarty, zwany też kortycjoidalnym, skorupiastym lub resupinowatym – całą powierzchnią przylegający do podłoża,
  • rozpostarto-odgięty – częściowo przylegający, częściowo odstający od podłoża,
  • klawarioidalny – pałeczkowaty, maczugowaty lub krzaczasto rozgałęziony,
  • cyfelloidalny – tarczkowaty, rurkowaty, kubkowaty lub miseczkowaty,
  • owocnik hubiasty – występuje np. u grzybów nadrzewnych, zwanych popularnie hubami. Są to owocniki półeczkowate, konsolowate i kopytkowate, do podłoża przylegające bokiem,
  • grzyb kapeluszowy – zbudowany z kapelusza lub główki z hymenoforem i trzonu (na ogół bez hymenoforu)[6]. Wyróżnia się wśród nich:
  • owocnik zamknięty (angiokarpiczny) – płodna gleba, w której powstają zarodniki znajduje się wewnątrz zamkniętego owocnika. U niektórych gatunków (np. u kurzawek) gleba i włośnia wypełnia całe wnętrze owocnika, u niektórych (np. u purchawek) oprócz płodnej gleby znajduje się jeszcze w dolnej części owocnika płonne podglebie. Podglebie jest gąbczaste i ma liczne komory powietrzne, u niektórych gatunków od gleby oddzielone jest błoniastą diafragmą. Cały owocnik otoczony jest okrywą – perydium[7].

Twory grzybniowe, w których powstają zarodniki bezpłciowe (mitospory) to konidiomy[2].

Czas życia owocników[edytuj | edytuj kod]

Niektóre są bardzo krótkotrwałe, ich czas życia nie przekracza jednej doby, niektóre mogą istnieć i wytwarzać zarodniki przez wiele lat. Pod względem trwałości owocniki dzieli się na dwie grupy[4]:

  • owocniki jednoroczne, których czas życia wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przed zimą giną, niektóre jednak mogą przetrwać zimę (gdy jest łagodna) i rosnąć w następnym sezonie wegetacyjnym,
  • owocniki wieloletnie, które na tym samym podłożu rozwijają się przez wiele lat.


Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Słowniczek mykologiczny [dostęp 2020-12-24].
  2. ↑ a b Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia. Tom 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: PWRiL, 2010, ISBN 978-83-09-01-063-0.
  3. ↑ Hans Halbwachs, Claus Bässler, Gone with the wind – a review on basidiospores of lamellate agarics, „Mycosphere”, 6 (1), 2015, s. 78–112, DOI: 0.5943/mycosphere/6/1/10, ISSN 7019 2077 7019 [dostęp 2022-03-25].
  4. ↑ a b Piotr Łakomy, Atlas hub, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, ISBN 978-83-7073-650-7.
  5. ↑ Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3.
  6. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  7. ↑ Wanda Rudnicka-Jezierska, Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales), Kraków 1991, ISBN 83-85444-01-7.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Owocnik&oldid=67539476”