Kirkuk: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
ilustracja |
||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:Gok Kunbet.JPG|thumb|Gok Kunbet]] |
|||
'''Kirkuk''' (كركوك) – [[miasto]] w północnym [[Irak]]u, w [[Kurdystan]]ie, na zachodnim pogórzu [[Góry Kurdystańskie|Gór Kurdystańskich]], ośrodek administracyjny muhafazy [[Kirkuk (prowincja Iraku)|At-Tamim]]. Około 755,7 tys. mieszkańców. |
'''Kirkuk''' (كركوك) – [[miasto]] w północnym [[Irak]]u, w [[Kurdystan]]ie, na zachodnim pogórzu [[Góry Kurdystańskie|Gór Kurdystańskich]], ośrodek administracyjny muhafazy [[Kirkuk (prowincja Iraku)|At-Tamim]]. Około 755,7 tys. mieszkańców. |
||
Miasto Kirkuk i otaczające je roponośne obszary stanowią od dziesięcioleci przedmiot kurdyjskich roszczeń terytorialnych. W latach 30. XX wieku rozpoczęła się stymulowana przez władze centralne migracja ludności arabskiej na zamieszkane przez Kurdów i chrześcijan tereny wokół miasta. Napływ Arabów związany był przede wszystkim z odkryciem ropy naftowej w Kirkuku w 1927 roku i realizacją rządowego projektu irygacji równiny Hawidża. Spośród potomków pierwszych arabskich osadników sprowadzonych w tamtym czasie do Kirkuku (wielu z nich należało do koczowniczego plemienia al-Obeid) reżim partii BAAS rekrutował w latach 60. członków prorządowych, paramilitarnych grup zwanych „Rycerzami Chalida ben Ualida”, których głównych zajęciem było terroryzowanie okolicznych wsi kurdyjskich<ref>L. Dzięgiel, ''Kirkuk. Pokusy naftowego diabła'', „Arcana” nr 54, czerwiec 2003, s. 170.</ref>. |
Miasto Kirkuk i otaczające je roponośne obszary stanowią od dziesięcioleci przedmiot kurdyjskich roszczeń terytorialnych. W latach 30. XX wieku rozpoczęła się stymulowana przez władze centralne migracja ludności arabskiej na zamieszkane przez Kurdów i chrześcijan tereny wokół miasta. Napływ Arabów związany był przede wszystkim z odkryciem ropy naftowej w Kirkuku w 1927 roku i realizacją rządowego projektu irygacji równiny Hawidża. Spośród potomków pierwszych arabskich osadników sprowadzonych w tamtym czasie do Kirkuku (wielu z nich należało do koczowniczego plemienia al-Obeid) reżim partii BAAS rekrutował w latach 60. członków prorządowych, paramilitarnych grup zwanych „Rycerzami Chalida ben Ualida”, których głównych zajęciem było terroryzowanie okolicznych wsi kurdyjskich<ref>L. Dzięgiel, ''Kirkuk. Pokusy naftowego diabła'', „Arcana” nr 54, czerwiec 2003, s. 170.</ref>. |
||
Wersja z 13:24, 30 cze 2014
 Cytadela w Kirkuku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Muhafaza | |
| Wysokość |
354 m n.p.m. |
| Populacja (2005) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Iraku  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city} | |
Kirkuk (كركوك) – miasto w północnym Iraku, w Kurdystanie, na zachodnim pogórzu Gór Kurdystańskich, ośrodek administracyjny muhafazy At-Tamim. Około 755,7 tys. mieszkańców. Miasto Kirkuk i otaczające je roponośne obszary stanowią od dziesięcioleci przedmiot kurdyjskich roszczeń terytorialnych. W latach 30. XX wieku rozpoczęła się stymulowana przez władze centralne migracja ludności arabskiej na zamieszkane przez Kurdów i chrześcijan tereny wokół miasta. Napływ Arabów związany był przede wszystkim z odkryciem ropy naftowej w Kirkuku w 1927 roku i realizacją rządowego projektu irygacji równiny Hawidża. Spośród potomków pierwszych arabskich osadników sprowadzonych w tamtym czasie do Kirkuku (wielu z nich należało do koczowniczego plemienia al-Obeid) reżim partii BAAS rekrutował w latach 60. członków prorządowych, paramilitarnych grup zwanych „Rycerzami Chalida ben Ualida”, których głównych zajęciem było terroryzowanie okolicznych wsi kurdyjskich[1].
Według spisu mieszkańców z 1957 roku, w którym posłużono się cezurą języka ojczystego, Kurdowie stanowili 48,3% mieszkańców regionu Kirkuku, Arabowie 28,2%, a Turkmeni 21,4%, resztę stanowili Asyryjczycy, Chaldejczycy i inni (m.in. Ormianie i Żydzi)[2]. W latach 60. nowy reżim partii BAAS zainicjował kampanię arabizacji w północnym Iraku, której celem była konsolidacja rządowej kontroli nad cennymi zasobami ropy naftowej i żyznymi ziemiami znajdującymi się wokół Kirkuku. Kampania mająca przyczynić się do zwiększenia udziału ludności arabskiej w populacji Kirkuku została zintensyfikowana w połowie następnej dekady. Na mocy reformy administracyjnej z 1974 roku prowincja (arab. muhafaz) Kirkuk zmieniła dotychczasowe granice i została podzielona na dwie części. Na obszarze wokół miasta stworzono nowy muhafaz, który przemianowano na al-Ta’mim (dosłownie „nacjonalizacja”); pozostałą część włączono natomiast do prowincji Salah al Din. Gubernatorstwo al-Ta’mim, które obejmuje obszar o powierzchni 9,4 tys. km², było w 1976 roku zamieszkane przez 439 tys. osób i posiadało wyższą gęstość zaludnienia (46,6 os./km²) niż każda z trzech muhafaz tworzących Autonomiczny Region Kurdyjski[3].
Nowy rozdział w historii miasta i relacji pomiędzy jego mieszkańcami wyznacza kurdyjska rebelia w 1991 roku, w której następstwie tysiące kurdyjskich rodzin z Kirkuku zostało zmuszonych do ucieczki na północ. Niewielu z nich zdołało wrócić do swych domostw, chroniąc się w obozach dla uchodźców na obszarach kontrolowanych przez oddziały peszmergów. Po wydarzeniach z marca 1991 roku rząd iracki nie tylko nie zezwolił na powrót do Kirkuku uchodźców, ale kontynuował wysiedlanie jego mieszkańców należących do mniejszości kurdyjskiej, turkmeńskiej i asyryjskiej.
Podczas trwającej w czerwcu 2014 roku ofensywy sunnickich dżihadystów z ugrupowania Islamskie Państwo Iraku i Lewantu, miasto zajęli kurdyjscy peszmergowie z Kurdyjskiego Okręgu Autonomicznego[4].
Miasta partnerskie
- ↑ L. Dzięgiel, Kirkuk. Pokusy naftowego diabła, „Arcana” nr 54, czerwiec 2003, s. 170.
- ↑ N. Talabany, Who Owns Kirkuk? The Kurdish Case, „Middle East Quarterly”, Winter 2007.
- ↑ J. Głodek, Irak, Warszawa 1982, s. 24.
- ↑ http://wyborcza.pl/1,91446,16141236,Irak__Po_ucieczce_armii_Kurdowie_kontroluja_miasto.html