Markery somatyczne

Markery somatyczne – rodzaje uczuć generowanych na podstawie wtórnych emocji. Stanowią one fizjologiczny sygnał dla jednostki o przewidywanych skutkach podjęcia decyzji. To pewnego rodzaju alarm, który wytwarza nasz mózg na podstawie uprzednich doświadczeń. Twórcą tego pojęcia jest António Rosa Damásio.

Hipoteza markerów somatycznych

Codzienne podejmowanie decyzji zazwyczaj zawiera ocenę, zarówno poznawczą jak i emocjonalną wartości bodźca. Niemniej jednak często wymagana jest szybka decyzja na podstawie wielu skomplikowanych i przeciwstawnych przesłanek, co powoduje niepewność i ambiwalencję. Procesy poznawcze ustępują emocjom, gdyż te prowadzą do przeładowania i w rezultacie trudno jest podjąć jakąkolwiek decyzję.

W takiej sytuacji, markery somatyczne mogą pomóc w procesie decyzyjnym. Bodźce wzmacniające w naszym otoczeniu wywołują skojarzenie z fizjologicznym stanem afektywnym. Te typy skojarzeń są przechowywane jako markery somatyczne, najprawdopodobniej w brzuszno-przyśrodkowej korze przedczołowej (VMPFC). Później w podobnych sytuacjach te odpowiednie markery somatyczne są uruchamiane dając sygnały fizjologicznie i poprzez procesy poznawcze. W przypadku skomplikowania i niepewności co do decyzji, którą należy podjąć, markery somatyczne powiązane z doświadczeniami nagradzającymi i karzącymi z przeszłości są kojarzone z odpowiednim bodźcem.

Ten ogólny schemat często jest używany w procesie dokonywania zakupów przez konsumenta. Teoria António Rosa Damásio znalazła szerokie zastosowanie w psychologii zachowań konsumenckich i podejmowania decyzji przez klientów, którzy są przytłoczeni ofertą produktową i często dokonują zakupu na podstawie markerów somatycznych, czyli pozytywnych skojarzeń z marką.

Jądro migdałowate oraz przyśrodkowa kora okołooczodołowa to kluczowe komponenty w hipotezie tego mechanizmu, zatem uszkodzenie którejś z tych struktur zakłóciłoby ich działanie pośredniczące w rozwoju działania markerów somatycznych. Większość źródeł popierających tę teorię dostarczyły eksperymenty przy użyciu tzw. zadania hazardowego (Iowa gambling task).

Eksperymenty

W poszukiwaniu prostego narzędzia neuropsychologicznego, które oceniałoby adekwatnie oczywiste deficyty w procesach emocjonalnych, podejmowaniu decyzji oraz umiejętnościach społecznych spowodowane patologicznymi zmianami w przyśrodkowej korze okołooczodołowej, Bechara i współpracownicy stworzyli w 1994 tzw. zadanie hazardowe. Zadanie mierzy formy nauczania, które mogą być definiowane jako formy uczenia się oparte na emocjach. Badania przy użyciu zadania hazardowego dowiodły związku pomiędzy pewnymi zachowaniami a deficytami w wielu różnych obszarach neurologicznych.