Romans (historyczny gatunek literacki): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 13: | Linia 13: | ||
W Polsce pierwsze romanse w postaci przekładów i adaptacji utworów zagranicznych pojawiły się na poczatku [[XVI w.]] Romanse dzieli się na: |
W Polsce pierwsze romanse w postaci przekładów i adaptacji utworów zagranicznych pojawiły się na poczatku [[XVI w.]] Romanse dzieli się na: |
||
1) pseudohistoryczne (m.in. pseudoantyczne) utwory anonimowe, jak: Historia o żywocie i znamienitych sprawach Aleksandra Wielkiego (polski przeklad 1510), Historia trojańska (polski przeklad-kompilacja 1563). |
1) pseudohistoryczne (m.in. pseudoantyczne) utwory anonimowe, jak: Historia o żywocie i znamienitych sprawach Aleksandra Wielkiego (polski przeklad [[1510]]), Historia trojańska (polski przeklad-kompilacja [[1563]]). |
||
2) dydaktyczne (moralistyczne), m.in. przekłady: Poncjan, który ma w sobie rozmaite powieści... (1540), Historia o patriarsze (1530). |
2) dydaktyczne (moralistyczne), m.in. przekłady: Poncjan, który ma w sobie rozmaite powieści... ([[1540]]), Historia o patriarsze ([[1530]]). |
||
3) błazeńskie, jak Żywot Ezopa Fryga Biernata z Lublina (1522), Sowizrzal (autor nieznany, lata 30. XVI w.). |
3) błazeńskie, jak Żywot Ezopa Fryga Biernata z [[Lublin|Lublina]] ([[1522]]), Sowizrzal (autor nieznany, [[lata 30. XVI w.]]). |
||
4) rycerskie, głównie tłumaczone i adaptowane, np. Historia [...] o Othonie, cesarzu rzymskim (1569), Historia o Meluzynie (1569), Historia o Magielonie (1570). |
4) rycerskie, głównie tłumaczone i adaptowane, np. Historia [...] o Othonie, cesarzu rzymskim ([[1569]]), [[Historia]] o Meluzynie ([[1569]]), Historia o Magielonie ([[1570]]). |
||
5) religijne, m.in. Żywot Adama (1551). |
5) [[religia|religijne]], m.in. [[Żywot Adama]] ([[1551]]). |
||
6) dworskie, w wersji sentymentalnej lub heroiczno-miłosnej, jak Historia etiopska... Heliodora (III w., polski przeklad ok. 1590), Fabuła o ksieciu Adolfie E. Druzbackiej (1752). |
6) dworskie, w wersji sentymentalnej lub heroiczno-miłosnej, jak Historia etiopska... Heliodora (III w., polski przeklad ok. 1590), Fabuła o ksieciu Adolfie E. Druzbackiej (1752). |
||
Współcześnie nazwą romansu określa się utwory prozatorskie, głównie o tematyce miłosnej i przygodowej, niekiedy świadomie stylizowane na wzory z [[przeszłość|przeszłości]]. |
|||
{{stub}} |
{{stub}} |
Wersja z 18:14, 22 lut 2006
Szablon:Linki Romans to jeden z gatunków literackich. Jest to dłuższy utwór narracyjny, pisany prozą lub wierszem, najczęściej jednowątkowy, obfitujący w zawikłania sytuacyjne, intrygi, nieprawdopodobne wydarzenia i zbiegi okoliczności. Tematyka najczęściej ma charakter awanturniczo-miłosny.
Rodzaje romansu: historyczny, dydaktyczny, błazeński, religijny, dworski, heroiczno-miłosny, wychowawczy, historii sekretnych. Romans nalezy do literatury popularnej, choć istniał także w wersji rycerskiej (literatura francuska i prowansalska w XII-XV w.). Podejmował różne tematy, od życia codziennego po bohaterskie czyny i perypetie kochanków, na ogół w tonie dalekim od heroicznego patosu i powagi - pełnym humoru, groteski, a nawet błazenady, wykorzystujac wielowiekowe (od starożytności) wzorce i schematy przekształcane i dostosowywane do nowych okoliczności.
Poczatki romansu przypadaja na ostatni okres epoki hellenistycznej (III-I w. p.n.e.). W starożytnej Grecji były to utwory prozaiczne, miłosne i fantastyczno-podróżnicze, posługujace się z reguły motywem rozłąki kochanków, którzy na koniec spotykają się i żyją długo i szczęśliwie. Romans był popularny również w starożytnym Rzymie- m.in. Satyryki Petroniusza i Metamorfozy albo Złoty osioł Apulejusza z Madaury (II w. p.n.e.).
Rozkwit przeżył w literaturze bizantyjskiej i w późnym średniowieczu, kiedy to obok nawiązań do antyku sięgano po wątki biblijne, apokryficzne i hagiograficzne (żywoty świetych), orientalne, zaczerpnięte ze starofrancuskiej pieśni bohaterskiej (chansons de geste) i zbiorów anegdot biograficznych.
Był jednym z najpopularniejszych gatunków okresu baroku, zwłaszcza w wersji sentymentalno-przygodowej, ale pod koniec XVIII w. stawał sie zjawiskiem coraz bardziej marginalnym. Zwalczany i ośmieszany przez publicystów i literatów oświeceniowych, w XIX w. przeszedł do "niskiego" obiegu literackiego - jarmarcznego, straganowego.
W Polsce pierwsze romanse w postaci przekładów i adaptacji utworów zagranicznych pojawiły się na poczatku XVI w. Romanse dzieli się na:
1) pseudohistoryczne (m.in. pseudoantyczne) utwory anonimowe, jak: Historia o żywocie i znamienitych sprawach Aleksandra Wielkiego (polski przeklad 1510), Historia trojańska (polski przeklad-kompilacja 1563).
2) dydaktyczne (moralistyczne), m.in. przekłady: Poncjan, który ma w sobie rozmaite powieści... (1540), Historia o patriarsze (1530).
3) błazeńskie, jak Żywot Ezopa Fryga Biernata z Lublina (1522), Sowizrzal (autor nieznany, lata 30. XVI w.).
4) rycerskie, głównie tłumaczone i adaptowane, np. Historia [...] o Othonie, cesarzu rzymskim (1569), Historia o Meluzynie (1569), Historia o Magielonie (1570).
5) religijne, m.in. Żywot Adama (1551).
6) dworskie, w wersji sentymentalnej lub heroiczno-miłosnej, jak Historia etiopska... Heliodora (III w., polski przeklad ok. 1590), Fabuła o ksieciu Adolfie E. Druzbackiej (1752).
Współcześnie nazwą romansu określa się utwory prozatorskie, głównie o tematyce miłosnej i przygodowej, niekiedy świadomie stylizowane na wzory z przeszłości.
Szablon:Stub Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu literatury.