Prawnik

Teoria zawodu prawnika są to zagadnienia będące przedmiotem prawa porównawczego polegające na porównywaniu zawodów prawniczych. Według Romana Tokarczyka jest to przedmiot dociekań badaczy ukazujących zmienność trajektorii profesjonalizacji prawniczej Teorie zawodu prawnika rozwinęły się w kulturze prawa stanowionego i common law, gdzie pozycja zawodu prawnika jest największa. Dotychczas sformułowano trzy główne teorie zawodu prawnika.

Teoria Maxa Webera

Max Weber twierdził, że podstawową kategorią usytuowania zawodu prawnika w społeczeństwie jest rynek. Prawnicy będąc ekspertami w dziedzinie prawa kontrolują rynek świadcząc profesjonalne usługi prawnicze, zabezpieczając w ten sposób zbiorowe potrzeby społeczeństwa w zakresie bezpieczeństwa i ochrony praw jednostki. Powoduje to podnoszenie się statusu zbiorowego prawników. Kontrola rynku odbywa się poprzez tworzenie korporacji prawniczych ograniczających dostęp do świadczenia tego rodzaju usług poprzez wprowadzenie obligatoryjnych obowiązków takich jak przynależność do danej korporacji, uzyskanie licencji bądź rejestracji, które powiązane są z obowiązkiem uiszczania opłat i potwierdzeniem posiadanych kwalifikacji w trakcie postępowań egzaminacyjnych.

Teoria Karola Marksa

Punktem odniesienia teorii zawodu prawnika Karola Marksa jest teoria walki klas i wynikające z niej umiejscowienie zawodu prawnika w społeczeństwie. Według Romana Tokarczyka Teoria zawodu prawnika, jaką można wysnuć z poglądów Karola Marksa zajmuje się umiejscowieniem go w pionowej hierarchii klas społecznych, określonej przez stosunki produkcji. Karol Marks stwierdza, że w społeczeństwie dochodzi do konkurencji wynikającej z dążenia do poszerzania wpływów określonych grup. Konkurencja ta przejawia się walką o udział w rynku i osobisty status w społeczeństwie. Zgodnie z tą teorią istnieją dwa zasadnicze bieguny walki o do której nawiązywał Karol Marks, kapitaliści i proletariat. W związku z walką klas oczekiwaniem Karola Marksa było poszerzenie jednej z nich o wolne zawody prawnicze bądź zanik wolnych zawodów prawniczych. Według Romana Tokarczyka prawnicy nie ulegają przyporządkowaniu do żadnej z grup gdyż zachowują tożsamość zawodową, a nie klasową ponieważ ich kapitałem nie jest jak to wynika w ujęcia marksistowskim pieniądź lecz profesjonalna wiedza.

Teoria strukturalno-funkcjonalna

Podstawą twierdzeń teorii jest utrzymanie porządku społecznego. Głównym przedstawicielem teorii jest Talcott Parsons. Teoria ta zwraca uwagę na wielość czynników sytuujących pozycję zawodu prawnika w społeczeństwie. Według koncepcji strukturalno-funkcjonalnych o pozycji społecznej zawodu, szczególnie zawodu prawnika decyduje wiele zmiennych czynników łącznie. Decyduje o niej środowisko rodzinne, etniczne, rasa, płeć, religia, wykształcenie, zajęcia, klientela, wynagrodzenia, dochody, bogactwo i polityka. Teoria strukturalno-funkcjonalna zwraca szczególną uwagę na konieczność zagwarantowania autonomii zawodowej, samorządności i możliwości samoregulacji korporacjom prawniczym. Konieczność ta wynika z wykorzystywania tych instytucji w interesie klienta przy jednoczesnym założeniu braku nadużyć w interesie własnym.