Obrzęd przejścia

Obrzędy przejścia to obrzęd, którego charakterystyczną cechą jest zmiana jaiejś właściwości poddanego mu człowieka. Często służy do zaznaczenia przełomowych okresów w życiu jednostki, związanych z przechodzeniem z jednej fazy życia do kolejnej, zmianą grupy wiekowej lub społecznej.

Arnold van Gennep w 1909r rozszerzył dotychczas używane pojęcie na wiele pozornie różnych obrzędów. Według niego charakter obrzędów przejścia mogą posiadać rytuały związane z:

• fizycznym przejściem przez terytorium, pomieszczenia;
• powitaniem i włączeniem obcego do społeczności;
• ciążą i narodzeniem dziecka;
• przejściem z fazy życia dziecięcej do dojrzałości;
• inicjacją do stowarzyszeń (zawod., piolit., wojsk.), kast, klanów, grup religijnych (w tym chrzest);
• zaręczynami i małżeństwem;
• pogrzebem.

Struktura obrzędu przejścia (budowa)

1. Faza wyłączenia (f. preliminalna, f. segregacji) – odebranie statusu jednostki, wyłączenie z dotychczasowej grupy. Jednostka wyłączana jest w specyficzny sposób oznaczana np. poprzez:

• ubiór,
• pomalowanie twarzy,
• oddalenie się od społeczności
• izolacja (zamknięcie)

Ma to na celu uświadomienie społeczności, że ma do czynienia z osobą, która uczestniczy w obrzędzie przejścia. Czasem nastęuje rytualna "śmierć" (może to być sen, omdlenie, upadek, wycieńczenie).

1. Faza marginalna (f. liminalna, okres przejściowy) – jednostka jest zawieszona, „nie ma jej”, straciła poprzednią rolę społeczną, ale jeszcze nie nabywa nowej. Taki stan może trwać od kilku minut do wielu lat.

1. Faza włączenia (f. agregacji, f. integracji) – nadanie nowego statusu.

Zobacz także:

• rytuał
• obrzęd