Pomiara włóczna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 11:41, 13 cze 2013

Pomiara włóczna - reforma rolna na terenach Ukrainy, Białorusi, Litwy i Żmudzi, przeprowadzona w 2. połowie XVI i na pocz. XVII w.; charakterystycznymi cechami była komasacja gruntów, zastąpienie świadczeń pobieranych od chłopów czynszem oraz wprowadzenie trójpolówki. Rozpoczęta przez Zygmunta I i Bonę, kontynuowana przez Zygmunta Augusta.

Samorzutne osadnictwo, które trwało na tych ziemiach do połowy XVI w. wytworzyło nieregularna zabudowę i rozproszony układ pól.

Król Zygmunt August wydał 1 kwietnia 1557 roku ustawę zwaną Sprawa Włoczna, na podstawie której Piotr Falczewski (uczeń Andrzeja z Łęczycy), dokonał pod nadzorem Mikołaja Czarnego Radziwiłła i Ostafi Wołłowicza, przy pomocy mierników i rewizorów stosownych podziałów nieruchomości.

Pomiara włóczna polegała na wprowadzeniu nowej organizacji w układzie przestrzennym. Każdemu gospodarstwu przydzielano 1 włókę ziemi, co równało się (w przypadku tej akcji) 21,3 ha. Pozostałe ziemie, które nie wchodziły w skład przydziałów, przeznaczone były na tworzenie folwarków o powierzchni do kilkunastu włók lub oddawane na wspólny użytek wsi (pastwiska, lasy). Obszar wsi dzielono na trzy pola uprawne a przez środek wsi wytyczano niwę siedzibną, przeznaczoną pod zabudowę. Każdy osadnik otrzymywał po jednym zagonie w każdym z trzech pól i jeden zagon pod budowę zagrody. Wszystkich obowiązywała jednolita zabudowa zagród oraz trójpolowy system uprawy ziemi. Założona w ten sposób wieś miała charakter ulicówki. Domy stały w rzędzie (lub dwóch rzędach po obu stronach) przy drodze, za domami były budynki inwentarskie, na końcu stodoły. Często za stodołami była druga, równoległa do głównej droga zastodolna.

Dzięki tak przeprowadzonym zmianom wsie uzyskały regularny charakter, często zachowywany przez kolejne kilkaset lat a dochody z dóbr królewskich wzrosły kilkakrotnie.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Pomiara włóczna''' - reforma rolna na terenach [[Ukraina|Ukrainy]], [[Białoruś|Białorusi]] i [[Litwa|Litwy]], przeprowadzona w 2. połowie XVI i na pocz. XVII w.; charakterystycznymi cechami była [[komasacja]] gruntów, zastąpienie świadczeń pobieranych od chłopów [[czynsz]]em oraz wprowadzenie [[trójpolówka|trójpolówki]]. Rozpoczęta przez [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I]] i [[Bona Sforza|Bonę]], kontynuowana przez [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]].
+'''Pomiara włóczna''' - reforma rolna na terenach [[Ukraina|Ukrainy]], [[Białoruś|Białorusi]], [[Litwa|Litwy]] i [[Żmudź|Żmudzi]], przeprowadzona w 2. połowie XVI i na pocz. XVII w.; charakterystycznymi cechami była [[komasacja]] gruntów, zastąpienie świadczeń pobieranych od chłopów [[czynsz]]em oraz wprowadzenie [[trójpolówka|trójpolówki]]. Rozpoczęta przez [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I]] i [[Bona Sforza|Bonę]], kontynuowana przez [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]].
+Samorzutne osadnictwo, które trwało na tych ziemiach do połowy [[XVI wiek|XVI]] w. wytworzyło nieregularna zabudowę i rozproszony układ pól.
-Samorzutne osadnictwo, które trwało na tych ziemiach do połowy [[XVI wiek|XVI]] w. wytworzyło nieregularna zabudowę i rozproszony układ pól. Pomiara włóczna polegała na wprowadzeniu nowej organizacji w układzie przestrzennym. Każdemu gospodarstwu przydzielano 1 [[Włóka (miara powierzchni)|włókę]] ziemi, co równało się (w przypadku tej akcji) 21,3 ha. Pozostałe ziemie, które nie wchodziły w skład przydziałów, przeznaczone były na tworzenie [[folwark|folwarków]] o powierzchni do kilkunastu włók lub oddawane na wspólny użytek wsi ([[Pastwisko|pastwiska]], [[las]]y). Obszar wsi dzielono na trzy pola uprawne a przez środek wsi wytyczano ''niwę siedzibną'', przeznaczoną pod zabudowę. Każdy [[osadnik]] otrzymywał po jednym [[zagon (miara)|zagonie]] w każdym z trzech pól i jeden zagon pod budowę [[zagroda|zagrody]]. Wszystkich obowiązywała jednolita zabudowa zagród oraz [[trójpolówka|trójpolowy]] system uprawy ziemi. Założona w ten sposób wieś miała charakter [[ulicówka|ulicówki]]. Domy stały w rzędzie (lub dwóch rzędach po obu stronach) przy drodze, za domami były budynki inwentarskie, na końcu [[stodoła|stodoły]]. Często za stodołami była druga, równoległa do głównej ''droga zastodolna''.
+Król [[Zygmunt August]] wydał 1 kwietnia [[1557]] roku ustawę zwaną ''Sprawa Włoczna'', na podstawie której Piotr Falczewski (uczeń Andrzeja z Łęczycy), dokonał pod nadzorem [[Mikołaj Radziwiłł Czarny|Mikołaja Czarnego Radziwiłła]] i [[Ostafi Wołłowicz|Ostafi Wołłowicza]], przy pomocy  mierników i rewizorów stosownych podziałów nieruchomości.
-Dzięki tak przeprowadzonym zmianom wsie uzyskały regularny charakter, często zachowywany przez kolejne kilkaset lat a dochody z [[Królewszczyzna|dóbr królewskich]] w wzrosły kilkakrotnie.
+Pomiara włóczna polegała na wprowadzeniu nowej organizacji w układzie przestrzennym. Każdemu gospodarstwu przydzielano 1 [[Włóka (miara powierzchni)|włókę]] ziemi, co równało się (w przypadku tej akcji) 21,3 ha. Pozostałe ziemie, które nie wchodziły w skład przydziałów, przeznaczone były na tworzenie [[folwark|folwarków]] o powierzchni do kilkunastu włók lub oddawane na wspólny użytek wsi ([[Pastwisko|pastwiska]], [[las]]y). Obszar wsi dzielono na trzy pola uprawne a przez środek wsi wytyczano ''niwę siedzibną'', przeznaczoną pod zabudowę. Każdy [[osadnik]] otrzymywał po jednym [[zagon (miara)|zagonie]] w każdym z trzech pól i jeden zagon pod budowę [[zagroda|zagrody]]. Wszystkich obowiązywała jednolita zabudowa zagród oraz [[trójpolówka|trójpolowy]] system uprawy ziemi. Założona w ten sposób wieś miała charakter [[ulicówka|ulicówki]]. Domy stały w rzędzie (lub dwóch rzędach po obu stronach) przy drodze, za domami były budynki inwentarskie, na końcu [[stodoła|stodoły]]. Często za stodołami była druga, równoległa do głównej ''droga zastodolna''.
+Dzięki tak przeprowadzonym zmianom wsie uzyskały regularny charakter, często zachowywany przez kolejne kilkaset lat a dochody z [[Królewszczyzna|dóbr królewskich]] wzrosły kilkakrotnie.
 [[Kategoria:Gospodarka I Rzeczypospolitej]]