Przejdź do zawartości

Zamek w Gostyninie: Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia zamku: ilustracja, drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Linia 30: Linia 30:
}}
}}


Zespół budynków mieszczących hotel i restaurację wzniesionych w miejscu nieistniejące '''Zamku w Gostyninie''', który jest położony na wzgórzu nad [[Skrwa Lewa|Skrwą Lewą]], przy ulicy Zamkowej.
Zespół budynków mieszczących hotel i restaurację wzniesionych w miejscu nieistniejącego zamku, który był położony na wzgórzu nad [[Skrwa Lewa|Skrwą Lewą]], przy obecnej ulicy Zamkowej.


== Historia zamku ==
== Historia zamku ==
Linia 38: Linia 38:


'''Zamek książęcy'''
'''Zamek książęcy'''
⚫
Po opuszczeniu grodu położonego na Łysej Górze nad Jeziorem Kocioł, około 2 km od Wzgórza Zamkowego, w drugiej połowie XIV wieku na skraju nadrzecznego stromego cypla, na zachód od dzisiejszego miasta, wzniesiono wieżę obronną. Jej fundatorem był prawdopodobnie książę mazowiecki [[Siemowit III]].


⚫
Po opuszczeniu grodu położonego na Łysej Górze nad Jeziorem Kocioł, około 2 km od Wzgórza Zamkowego, pod koniec XIV wieku na skraju nadrzecznego stromego cypla, na zachód od dzisiejszego miasta, wzniesiono murowaną wieżę obronną. Jej fundatorem był prawdopodobnie książę mazowiecki [[Siemowit III]] lub [[Siemowit IV]].
⚫
Pierwotnie w miejscu zamku istniała drewniana wieża pełniąca funkcję obronną i mieszkalną. Na przełomie [[XIV wiek|XIV]] i [[XV wiek|XV]] wieku wieżę tę rozebrano i przystąpiono do budowy gotyckiego zamku składającego się z muru zbudowanego na planie prostokąta o wymiarach 37 x 38 m, do którego w narożniku północno-wschodnim przyległa czworokątna wieża o boku 7 metrów. Dziedziniec wypełniała zabudowa drewniana. Od strony północnej zamku znajdowało się otoczone wałem podzamcze (przygródek). W [[1300]] roku bezskutecznie zamek oblegały oddziały króla czeskiego Wacława II.

⚫
Wieża pełniła funkcję obronną i mieszkalną, a otaczały ją drewniane fortyfikacje. Na przełomie [[XIV wiek|XIV]] i [[XV wiek|XV]] wieku wieżę tę rozebrano i przystąpiono do budowy gotyckiego zamku składającego się z muru zbudowanego na planie prostokąta o wymiarach 37 x 38 m, do którego w narożniku północno-wschodnim przyległa czworokątna wieża o boku 7 metrów. Dziedziniec wypełniała zabudowa drewniana. Od strony północnej zamku znajdowało się otoczone wałem podzamcze (przygródek). W [[1300]] roku zamek bezskutecznie oblegały oddziały króla czeskiego Wacława II.


Za czasów panowania księcia Siemowita IV w 1. połowie [[XV wiek|XV]] wzdłuż całego muru północnego wzniesiono murowany budynek mieszkalny ("Dom Wielki") oraz w kurtynie wschodniej wybito nową bramę z niewysoką wieżą, a także zbudowano przedbramie i most zwodzony. W 1414 roku i w 1419 na zamku książę gościł króla Władysława Jagiełłę. Na zamku tym w styczniu 1426 r. zmarł książę mazowiecki Siemowit IV.
Za czasów panowania księcia Siemowita IV w 1. połowie [[XV wiek|XV]] wzdłuż całego muru północnego wzniesiono murowany budynek mieszkalny ("Dom Wielki") oraz w kurtynie wschodniej wybito nową bramę z niewysoką wieżą, a także zbudowano przedbramie i most zwodzony. W 1414 roku i w 1419 na zamku książę gościł króla Władysława Jagiełłę. Na zamku tym w styczniu 1426 r. zmarł książę mazowiecki Siemowit IV.
Linia 46: Linia 47:
'''Zamek starościński'''
'''Zamek starościński'''


W [[1462]] roku Gostynin został wcielony przez Kazimierza Jagiellończyka do Korony Polskiej, a zamek stał się siedzibą starosty królewskiego. Na początku XVI wieku starosta gostyniński [[Krzysztof Szydłowiecki]] polecił zbudować nowy budynek wzdłuż muru południowego muru ("Dom Mniejszy") mieszczący kuchnię i pomieszczenia dla załogi oraz rozbudować budynek bramny.W 1552 roku na zamku przez dłuższy czas przebywał król [[Zygmunt August]]. Pod koniec XVI wieku zamek opisywano jako opuszczony, jednak w początkach XVII wieku został odnowiony. Na podzamczu wystawiono murowaną kaplicę ze środków starosty Stanisława Garwaskiego.
W [[1462]] roku Gostynin został wcielony przez Kazimierza Jagiellończyka do Korony Polskiej, a zamek stał się siedzibą starosty królewskiego. Po 1513 roku starosta gostyniński [[Krzysztof Szydłowiecki]] polecił zbudować nowy budynek wzdłuż muru południowego muru ("Dom Mniejszy") mieszczący kuchnię i pomieszczenia dla załogi oraz rozbudować budynek bramny.W 1552 roku na zamku przez dłuższy czas przebywał król [[Zygmunt August]]. Pod koniec XVI wieku zamek opisywano jako opuszczony, jednak w początkach XVII wieku został odnowiony. Około 1600 roku na podzamczu wystawiono murowaną kaplicę ze środków starosty Stanisława Garwaskiego.


W 1611 roku w komnacie nad bramą zamkową osadzono będącego w polskiej niewoli cara rosyjskiego Wasyla IV Szujskiego, który miał też na miejscu swoją rosyjską służbę i rodzinę. Komnata dla cara była wyposażona w cztery okna, piec, kominek i podłogę z cegły. Opiekę nad carem sprawowali starosta gostyniński Jerzy Garwawski i dworzanin królewski Zbigniew Bobrownicki, umożliwiając im swobodne poruszanie się po zamku i najbliższej okolicy, przy okazywaniu należnego szacunku w stosunku do władcy. Cara dozorowało jedynie czterech polskich żołnierzy. Car zmarł w wyniku epidemii w dniu 12 września 1612 roku w swojej komnacie<ref>Zygmunt Librowicz, Car w polskiej niewoli, Petersburg 1904, Warszawa 1994, s.38</ref><ref>http://web.archive.org/web/20080622111519/http://www.polskiejutro.com/art.php?p=11533</ref>.
W 1611 roku w komnacie nad bramą zamkową osadzono będącego w polskiej niewoli cara rosyjskiego Wasyla IV Szujskiego, który miał też na miejscu swoją rosyjską służbę i rodzinę. Komnata dla cara była wyposażona w cztery okna, piec, kominek i podłogę z cegły. Opiekę nad carem sprawowali starosta gostyniński Jerzy Garwawski i dworzanin królewski Zbigniew Bobrownicki, umożliwiając im swobodne poruszanie się po zamku i najbliższej okolicy, przy okazywaniu należnego szacunku w stosunku do władcy. Cara dozorowało jedynie czterech polskich żołnierzy. Car zmarł w wyniku epidemii w dniu 12 września 1612 roku w swojej komnacie<ref>Zygmunt Librowicz, Car w polskiej niewoli, Petersburg 1904, Warszawa 1994, s.38</ref><ref>http://web.archive.org/web/20080622111519/http://www.polskiejutro.com/art.php?p=11533</ref>.
Linia 66: Linia 67:
* "Dzieje Gostynina i ziemi gostynińskiej. Praca zbiorowa", Towarzystwo Naukowe Płockie, Wydawnictwo Akcydensowe, 1990
* "Dzieje Gostynina i ziemi gostynińskiej. Praca zbiorowa", Towarzystwo Naukowe Płockie, Wydawnictwo Akcydensowe, 1990
* Salm Jan, Kołodziejski Stanisław, Kajzer Leszek "Leksykon zamków w Polsce", wyd. Arkady, Warszawa 2001, ISBN: 83-213-4158-6
* Salm Jan, Kołodziejski Stanisław, Kajzer Leszek "Leksykon zamków w Polsce", wyd. Arkady, Warszawa 2001, ISBN: 83-213-4158-6
* Informator Archeologiczny 1981
* Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Tom X-3, s.13-14


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==

Wersja z 01:11, 30 sty 2015

Zamek w Gostyninie
Symbol zabytku nr rej. 419/62
Ilustracja
Po lewej budynek z 2009 r., po prawej kościół neogotycki
Państwo

 Polska

Miejscowość

Gostynin

Adres

ul. Zamkowa

Typ budynku

hotel

Styl architektoniczny

neogotyk (kościół), pseudogotyk

Ukończenie budowy

2009

Zniszczono

koniec XVIII w.

Położenie na mapie Gostynina
Mapa konturowa Gostynina
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie powiatu gostynińskiego
Mapa konturowa powiatu gostynińskiego
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}
Multimedia w Wikimedia Commons

Zespół budynków mieszczących hotel i restaurację wzniesionych w miejscu nieistniejącego zamku, który był położony na wzgórzu nad Skrwą Lewą, przy obecnej ulicy Zamkowej.

Historia zamku

Krzysztof Szydłowiecki na nagrobku
Car Wasyl IV Szujski
Neogotycki zbór ewangelicki z XIX w.

Zamek książęcy

Po opuszczeniu grodu położonego na Łysej Górze nad Jeziorem Kocioł, około 2 km od Wzgórza Zamkowego, pod koniec XIV wieku na skraju nadrzecznego stromego cypla, na zachód od dzisiejszego miasta, wzniesiono murowaną wieżę obronną. Jej fundatorem był prawdopodobnie książę mazowiecki Siemowit III lub Siemowit IV.

Wieża pełniła funkcję obronną i mieszkalną, a otaczały ją drewniane fortyfikacje. Na przełomie XIV i XV wieku wieżę tę rozebrano i przystąpiono do budowy gotyckiego zamku składającego się z muru zbudowanego na planie prostokąta o wymiarach 37 x 38 m, do którego w narożniku północno-wschodnim przyległa czworokątna wieża o boku 7 metrów. Dziedziniec wypełniała zabudowa drewniana. Od strony północnej zamku znajdowało się otoczone wałem podzamcze (przygródek). W 1300 roku zamek bezskutecznie oblegały oddziały króla czeskiego Wacława II.

Za czasów panowania księcia Siemowita IV w 1. połowie XV wzdłuż całego muru północnego wzniesiono murowany budynek mieszkalny ("Dom Wielki") oraz w kurtynie wschodniej wybito nową bramę z niewysoką wieżą, a także zbudowano przedbramie i most zwodzony. W 1414 roku i w 1419 na zamku książę gościł króla Władysława Jagiełłę. Na zamku tym w styczniu 1426 r. zmarł książę mazowiecki Siemowit IV.

Zamek starościński

W 1462 roku Gostynin został wcielony przez Kazimierza Jagiellończyka do Korony Polskiej, a zamek stał się siedzibą starosty królewskiego. Po 1513 roku starosta gostyniński Krzysztof Szydłowiecki polecił zbudować nowy budynek wzdłuż muru południowego muru ("Dom Mniejszy") mieszczący kuchnię i pomieszczenia dla załogi oraz rozbudować budynek bramny.W 1552 roku na zamku przez dłuższy czas przebywał król Zygmunt August. Pod koniec XVI wieku zamek opisywano jako opuszczony, jednak w początkach XVII wieku został odnowiony. Około 1600 roku na podzamczu wystawiono murowaną kaplicę ze środków starosty Stanisława Garwaskiego.

W 1611 roku w komnacie nad bramą zamkową osadzono będącego w polskiej niewoli cara rosyjskiego Wasyla IV Szujskiego, który miał też na miejscu swoją rosyjską służbę i rodzinę. Komnata dla cara była wyposażona w cztery okna, piec, kominek i podłogę z cegły. Opiekę nad carem sprawowali starosta gostyniński Jerzy Garwawski i dworzanin królewski Zbigniew Bobrownicki, umożliwiając im swobodne poruszanie się po zamku i najbliższej okolicy, przy okazywaniu należnego szacunku w stosunku do władcy. Cara dozorowało jedynie czterech polskich żołnierzy. Car zmarł w wyniku epidemii w dniu 12 września 1612 roku w swojej komnacie[1][2].

Zamek został podczas Potopu szwedzkiego obsadzony przez żołnierzy szwedzkich, którzy jednak zostali wycięci podczas potyczki z czeladzią obozową Stefana Czarnieckiego w dniach 14-15 lipca 1656 roku. Walki spowodowały jednak częściowe zniszczenie zamku i kaplicy. Kolejne zniszczenia nastąpiły w okresie tzw. wojny północnej na początku XVIII wieku oraz w 1772 roku podczas oblężenia przez wojska rosyjskie konfederatów barskich. Po III Rozbiorze Polski, władze pruskie poleciły rozebrać zamek.

Zbór ewangelicki

W 1824 roku car Aleksander I przekazał ruiny gostynińskiej gminie ewangelickiej grupującej nowoprzybyłych osadników niemieckich z przeznaczeniem na zbór. Projekt architektoniczny opracował prawdopodobnie znany architekt Hilary Szpilowski, a budowla w stylu neogotyckim została wzniesiona pomiędzy latami 1825-1840 przy wykorzystaniu fragmentów dawnego zamku książęcego, który został wtopiony w jej mury. Zbór służył ewangelikom do 1945 roku.

Po zakończeniu II wojny światowej zbór przejęła parafia rzymskokatolicka, która użytkowała go do 1978 roku. Opuszczone wzgórze zamkowe przejęły Zakłady Sprzętu Oświetleniowego “POLAM”, z zamiarem utworzenia zakładowego domu kultury. Plany te nie zostały zrealizowane i w 1995 roku obiekt nieodpłatnie przejęło miasto.

Hotel i restauracja

Z inicjatywy władz Gostynina w 2009 roku na terenie dawnego zamku zbudowano nowy, stylizowany na zamek, obiekt hotelowy, który przylega do neogotyckiego kościoła zawierającego w swoich murach fragmenty średniowiecznego zamku. Obiektem zarządza "Agencja Rozwoju i Promocji Zamek" sp. z o.o. w Gostyninie.

Bibliografia

  • Polska: mapa zamków - Warszawa Wrocław: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, 1995
  • "Dzieje Gostynina i ziemi gostynińskiej. Praca zbiorowa", Towarzystwo Naukowe Płockie, Wydawnictwo Akcydensowe, 1990
  • Salm Jan, Kołodziejski Stanisław, Kajzer Leszek "Leksykon zamków w Polsce", wyd. Arkady, Warszawa 2001, ISBN: 83-213-4158-6
  • Informator Archeologiczny 1981
  • Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Tom X-3, s.13-14

Linki zewnętrzne

  1. ↑ Zygmunt Librowicz, Car w polskiej niewoli, Petersburg 1904, Warszawa 1994, s.38
  2. ↑ http://web.archive.org/web/20080622111519/http://www.polskiejutro.com/art.php?p=11533
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zamek_w_Gostyninie&oldid=41664831”