Splot (tkactwo)

Splot tkacki – to sposób przeplatania się wzajemnie układów nitek osnowy i wątku w procesie tworzenia tkaniny.

Opis

W opisie splotu tkackiego występują następujące pojęcia:

Raport splotu (R) – najmniejsza liczba różnie splatających się nitek osnowy i wątku. Wielokrotnie powtarzany raport daje wzór tkaniny. Rozróżnia się raport osnowowy (R_o) oraz raport wątkowy (R_w). W splotach zasadniczych oba raporty są sobie równe R =R_o= R_w. W splotach pochodnych zasadniczych R_o ≠ R_w. Na rysunku, pozycja "A".

Pokrycie osnowowe – miejsce w tkaninie, w którym nitka osnowy znajduje się nad nitką wątku. Na rysunku, pozycja "a)".

Pokrycie wątkowe – miejsce w tkaninie, w którym nitka wątku znajduje się nad nitką osnowy. Na rysunku, pozycja "b)".

Projekt tkaniny

Splot tkacki

Splot tkacki jest podstawą rysunku dyspozycyjnego, który zawiera rysunek wzoru tkaniny wraz z przekrojami, sposób przewlekania osnowy przez nicielnice (bardo) i przez płochę oraz plan sterowania nicielnicami.

Rysunek dyspozycyjny projektu tkaniny

Rysunek dyspozycyjny

Rysunek dyspozycyjny wykonuje się na specjalnym papierze kratkowym – kratkówce. Do zamalowywania pól pokryć osnowowych używa się koloru czarnego w obrębie raportu. Powtórzenia raportu zamalowuje się kolorem czerwonym (cynober), lub w rysunku jednobarwnym kreskuje się pod kątem 45°. Rysunek splotu zawsze rozpoczyna się od pokrycia osnowowego. Na rysunku splotu kolejne nitki osnowy numerowane są od lewej do prawej, a kolejne nitki wątku od dołu do góry. Natomiast kolejne nicielnice numerowane są od góry do doły. Obecnie projektowanie tkanin jest wspomagane komputerowo.

Na rysunku przedstawiono kompletny rysunek dyspozycyjny tkaniny o splocie skośnym, z dwoma alternatywnymi rozwiązaniami sposobu przewlekania do nicielnic i sterowania nicielnicami. Dla tkanin wąskich i niewielkiej gęstości osnowy stosuje się rozwiazanie C, D, natomiast dla tkanin szerokich i dużej gęstości osnowy, rozwiązanie E, F.

Elementy rysunku:

• A – raport splotu
• B – sposób przewlekania osnowy do płochy
• C – sposób przewlekania osnowy do nicielnic
• D – plan sterowania nicielnicami
• E – alternatywny sposób przewlekania do nicielnic
• F – alternatywny plan sterowania nicielnicami
• G – przekrój tkaniny wzdłuż osnowy
• H – przekrój tkaniny wzdłuż wątku
• a) – ilustracja pokrycia osnowowego i sposób jego przedstawiania na rysunku splotu
• b) – ilustracja pokrycia wątkowego i sposób jego przedstawiania na rysunku splotu

Podział splotów tkackich

Splot tkacki z przewagą pokryć osnowowych nazywa się osnowowym, a splot z przewagą pokryć wątkowych, wątkowym, natomiast splot, w którym istnieje równowaga pokryć wątkowych i osnowowych, nazywa się dwustronnym. Sploty dzielą się na:

Zasadnicze

1. Splot płócienny – jest splotem dwustronnym, ponieważ istnieje w nim równowaga pokryć osnowowych i wątkowych (${\begin{matrix}{\frac {1\quad }{\quad 1}}\end{matrix}}$). Wygląd tkaniny po obu stronach jest identyczny.
2. Splot skośny "S" lub "Z" (np. czteronitkowy R=4) – może występować jako:
   • wątkowy (${\begin{matrix}{\frac {1\quad }{\quad 3}}\end{matrix}}$)
   • osnowowy (${\begin{matrix}{\frac {3\quad }{\quad 1}}\end{matrix}}$) lub
   • dwustronny (${\begin{matrix}{\frac {2\quad }{\quad 2}}\end{matrix}}$).
3. Splot atłasowy – może występować jako osnowowy (atłas) lub wątkowy (satyna). W niektórych opracowaniach rozdziela się te dwie odmiany splotu atłasowego i odmianę wątkową nazywa się splotem satynowym. Prawidłowe zaprojektowanie splotu atłasowego jest dość skomplikowane.

Pochodne zasadniczych

Wygląd powierzchni tkaniny wykonanej
w splocie skośnym łamanym - jodełka

1. Sploty rypsowe – pochodne splotu płóciennego
   • poprzeczny
   • podłużny
   • skośny "S" lub "Z"
2. Sploty panamowe – pochodne splotu płóciennego
   • regularny
   • nieregularny
3. Sploty skośne – pochodne splotu skośnego zasadniczego
   • łamany (jodełka)
   • stromorządkowy
   • wielorządkowy
   • wzmocniony
   • krzyżykowy
4. Sploty atłasowe – pochodne splotu atłasowego zasadniczego
   • nieregularny
   • wzmocniony
   • cieniowany
   • wieloskokowy

Różne kombinacje splotów dają możliwość uzyskania różnorodnych wzorów z żakardowymi włącznie.