Nasiono: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m r2.7.2) (Robot dodał kk:Тұқым |
|||
Linia 48: | Linia 48: | ||
[[Kategoria:Rozmnażanie roślin]] |
[[Kategoria:Rozmnażanie roślin]] |
||
[[ar:بذرة]] |
|||
[[an:Simient]] |
|||
[[ast:Semiente]] |
|||
[[ay:Jatha]] |
|||
[[az:Toxum]] |
|||
[[bn:বীজ]] |
|||
[[bjn:Paung]] |
|||
[[zh-min-nan:Chí]] |
|||
[[ba:Орлоҡ]] |
|||
[[bg:Семе]] |
|||
[[ca:Llavor]] |
|||
[[cv:Курăк вăрри]] |
|||
[[cs:Semeno]] |
|||
[[sn:Mbeu]] |
|||
[[da:Frø (plantedel)]] |
|||
[[de:Same (Pflanze)]] |
|||
[[et:Seeme]] |
|||
[[el:Σπόρος]] |
|||
[[en:Seed]] |
|||
[[es:Semilla]] |
|||
[[eo:Semo]] |
|||
[[eu:Hazi]] |
|||
[[fa:بذر]] |
|||
[[fr:Graine]] |
|||
[[gl:Semente]] |
|||
[[ko:씨]] |
|||
[[hi:बीज]] |
|||
[[hr:Sjeme]] |
|||
[[io:Semino]] |
|||
[[id:Biji]] |
|||
[[is:Fræ]] |
|||
[[it:Seme]] |
|||
[[he:זרע (בוטניקה)]] |
|||
[[jv:Wiji]] |
|||
[[kk:Тұқым]] |
|||
[[sw:Mbegu]] |
|||
[[ht:Grenn]] |
|||
[[la:Semen]] |
|||
[[lv:Sēkla]] |
|||
[[lt:Sėkla]] |
|||
[[hu:Mag]] |
|||
[[mk:Семе]] |
|||
[[ml:വിത്ത്]] |
|||
[[mr:बी]] |
|||
[[ms:Biji benih]] |
|||
[[nl:Zaad (plant)]] |
|||
[[nds-nl:Zaod (plaante)]] |
|||
[[ja:種子]] |
|||
[[no:Frø]] |
|||
[[nn:Frø]] |
|||
[[oc:Grana]] |
|||
[[pt:Semente]] |
|||
[[ro:Sămânță]] |
|||
[[qu:Muru]] |
|||
[[ru:Семя]] |
|||
[[sa:धान्यानि]] |
|||
[[scn:Simenta]] |
|||
[[simple:Seed]] |
|||
[[sk:Semeno (rastlina)]] |
|||
[[sl:Seme]] |
|||
[[sr:Семе]] |
|||
[[sh:Sjeme]] |
|||
[[su:Siki]] |
|||
[[fi:Siemen]] |
|||
[[sv:Frö]] |
|||
[[tl:Buto ng halaman]] |
[[tl:Buto ng halaman]] |
||
[[ta:வித்து]] |
|||
[[te:విత్తనము]] |
|||
[[tr:Tohum]] |
|||
[[uk:Насіння]] |
|||
[[ur:بیج]] |
|||
[[vec:Sémi]] |
|||
[[vi:Hạt]] |
|||
[[zh:種子]] |
Wersja z 09:12, 16 mar 2013
Nasiono, nasienie (łac. semen) – organ roślin nasiennych powstający z zapłodnionego zalążka i składający się z zarodka otoczonego tkanką zapasową i osłoniętego łupiną nasienną[1]. Zarodek jest nowym organizmem roślinnym. Tkanka spichrzowa umożliwia wzrost zarodka w pierwszym okresie rozwoju, a łupina nasienna pełni funkcję ochronną[2].
Poznaniem budowy nasion zajmowała się początkowo botanika ogólna. Z czasem wyodrębniły się odrębne nauki: karpologia i nasionoznawstwo.
Budowa
Struktury składające się na nasiono to zarodek, łupina nasienna oraz tkanki spichrzowe. Tkanką spichrzową mogą być bielmo (endosperma), obielmo (perysperma) i inne rodzaje tkanek[2]. U roślin nagozalążkowych materiał zapasowy nasiona stanowi bielmo pierwotne. Nasiona u okrytozalążkowych mogą występować jako bezbielmowe (materiały odżywcze gromadzone są w liścieniach), bielmowe i obielmowe[1].
Nasiona nasiennych powstają z zalążka. Po zapłodnieniu komórki jajowej przez komórkę plemnikową powstaje zygota, z której wykształca się zarodek. Zarodek jest jedyną strukturą zawierającą materiał genetyczny obu osobników rodzicielskich[2]. U nagonasiennych łupina nasienna tworzy się z diploidalnych komórek sporofitu, a bielmo z haploidalnych komórek gametofitu żeńskiego[1]. U okrytonasiennych bielmo jest triploidalne. Ponieważ powstaje z połączenia z innym plemnikiem niż plemnik łączący się z komórka jajową, jest genetycznie różne od zalążka. Elementy nasienia rozwinięte są w różnym stopniu zależnie od gatunku. U dwuliściennych organem spichrzowym są najczęściej liścienie[2].
Skład chemiczny
Ze względu na główny rodzaj substancji zapasowych nasiona dzielone są na mączyste i oleiste. W nasionach mączystych podstawowym materiałem zapasowym jest skrobia, w nasionach oleistych są to tłuszcze. Niekiedy wyróżnia się również nasiona białkowe, gromadzące znaczne ilości zarówno białek jak i tłuszczy. Większość roślin (około 90%) to nasiona oleiste. W nasionach zgromadzone są również zapasy soli mineralnych. Fityna występująca w nasionach, zapewnia rozwijającemu się zarodkowi jony Mg2+, Ca2+, K+ oraz fosforany[2].
Sposoby rozsiewania
Nasiona jako formy przetrwalnikowe roślin służą do rozmnażania i rozprzestrzeniania się. Rozsiewanie nasion może zachodzić na kilka sposobów[3]:
Znaczenie nasion w uprawie roślin
Wartość plonu jest zależna od jakości nasion użytych do siewu. Wraz z rozwojem rolnictwa rozwijały się również badania i metody oceny jakości nasion. Szczególny rozwój w tej dziedzinie nastąpił w XIX wieku, wraz z powstaniem pierwszych stacji kontroli nasion (w 1869 r. w Rydze). Przy ocenie jakości nasion uwagę zwraca się na ich czystość, zdolność kiełkowania, dorodność, czyli sposób wykształcenia, zdrowotność i cechy odmianowe. Czystość nasion zmniejsza zachwaszczenie upraw. Odpowiednia zdolność kiełkowania gwarantuje szybkie i równomierne wschody. Z dorodnych nasion wyrastają odpowiednio silniejsze, dające większy plon rośliny. Dobra zdrowotność nasion ogranicza występowanie chorób i szkodników. Czystość nasion pod względem cech odmianowych gwarantuje odpowiedni dobór roślin do warunków siedliskowych uprawy[4].
Zobacz też
Bibliografia
- ↑ a b c Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy: Botanika t.1 Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 277-283 i 301-304. ISBN 83-01-13953-6.
- ↑ a b c d e Stanisław Lewak: Kiełkowanie nasion W: Fizjologia roślin (red. Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 485-498. ISBN 83-01-13753-3.
- ↑ Schulze Ernst-Detlef, Beck Erwin, Müller-Hohenstein Klaus: Plant ecology. New York: Springer Verlag, 2002, s. 541-578. ISBN 3-540-20833-X.
- ↑ Danuta Młodzianowska: Nasionoznawstwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1961.