Statut żupny: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 07:37, 21 kwi 2015

Statut żupny – zwany także Statutem Żup Krakowskich – ordynacja wydana przez króla Kazimierza Wielkiego 22 kwietnia 1368 roku. Spisana ręką podskarbiego królewskiego Dymitra z Goraja, opracowana została przez kolegium monarszych doradców. Ordynacja regulowała zasady związane z wydobyciem i sprzedażą soli. Nadawała moc prawną starym, zwyczajowym normom oraz wprowadzała nowe przepisy, mające poprawić funkcjonowanie żup i zwiększyć ich dochodowość.

Na mocy ordynacji solnej w Królestwie Polskim - m.in. żupy w Bochni i w Wieliczce - przekształcone zostały w przedsiębiorstwa królewskie. Ich Dzierżawę objęli nowi urzędnicy mianowani przez króla zwani odtąd żupnikami. W dokumencie określone zostały przepisy regulujące handel solą z żup krakowskich, przepisy regulujące produkcję soli, opodatkowanie handlu solą oraz warunki jej eksportu. Król wziął pod opiekę górników. Ordynacja określała wysokość ich zarobków, gwarantowała pomoc materialną dla pracowników żup i ich rodzin w razie wypadku podczas pracy oraz wprowadzała stałe składki górnicze na rzecz samopomocy. Powołany został też specjalny szpital przeznaczony dla górników.

Ordynacja przyznawała monopol handlu solą mieszczanom krakowskim, bocheńskim i wielickim. Dochody z eksportu soli król przeznaczał na utrzymanie powołanej przez siebie cztery lata wcześniej Akademii Krakowskiej.

Bibliografia

Praca zbiorowa, "Dzieje żup krakowskich", Wieliczka 1988.
Wyrozumski Jerzy, "Kazimierz Wielki", Wrocław 1982.
Wikiźródła (source) - Zygmunt Gloger - Encyklopedia staropolska - Żupy
Grzegorz Kazimierz Walkowski System polskiego prawa podatkowego t. VII, cz. 1 Prawo zwyczajowe w początkach państwowości polskiej Podatki w państwie Piastów ISBN 978-83-934715-0-8 str. 240-241

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 '''Statut żupny''' – zwany także Statutem [[Żupy krakowskie|Żup Krakowskich]] – ordynacja wydana przez króla [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] 22 kwietnia 1368 roku. Spisana ręką [[Podskarbi wielki koronny|podskarbiego]] królewskiego [[Dymitr z Goraja|Dymitra z Goraja]], opracowana została przez kolegium monarszych doradców. Ordynacja regulowała zasady związane z wydobyciem i sprzedażą soli. Nadawała moc prawną starym, zwyczajowym normom oraz wprowadzała nowe [[Przepis prawa|przepisy]], mające poprawić funkcjonowanie żup i zwiększyć ich [[Zysk (ekonomia)|dochodowość]].
-Na mocy ordynacji  solne w [[Zjednoczone Królestwo Polskie|Królestwie Polskim]] - m.in. żupy w [[Kopalnia soli Bochnia|Bochni]]  i w [[Kopalnia soli Wieliczka|Wieliczce]]  - przekształcone zostały w przedsiębiorstwa królewskie. Ich [[Dzierżawa|Dzierżawę]] objęli nowi [[Urzędnik|urzędnicy]] mianowani przez króla zwani odtąd [[żupnik]]ami. W dokumencie określone zostały przepisy regulujące handel solą z żup krakowskich, przepisy regulujące produkcję soli, opodatkowanie handlu solą oraz warunki jej [[eksport]]u. Król wziął pod opiekę górników. Ordynacja określała wysokość ich zarobków, gwarantowała pomoc materialną dla pracowników żup i ich rodzin w razie [[Wypadek przy pracy|wypadku podczas pracy]] oraz wprowadzała stałe [[Składka ZUS|składki]] górnicze na rzecz samopomocy. Powołany został też specjalny szpital przeznaczony dla górników.
+Na mocy ordynacji  solnej w [[Zjednoczone Królestwo Polskie|Królestwie Polskim]] - m.in. żupy w [[Kopalnia soli Bochnia|Bochni]]  i w [[Kopalnia soli Wieliczka|Wieliczce]]  - przekształcone zostały w przedsiębiorstwa królewskie. Ich [[Dzierżawa|Dzierżawę]] objęli nowi [[Urzędnik|urzędnicy]] mianowani przez króla zwani odtąd [[żupnik]]ami. W dokumencie określone zostały przepisy regulujące handel solą z żup krakowskich, przepisy regulujące produkcję soli, opodatkowanie handlu solą oraz warunki jej [[eksport]]u. Król wziął pod opiekę górników. Ordynacja określała wysokość ich zarobków, gwarantowała pomoc materialną dla pracowników żup i ich rodzin w razie [[Wypadek przy pracy|wypadku podczas pracy]] oraz wprowadzała stałe [[Składka ZUS|składki]] górnicze na rzecz samopomocy. Powołany został też specjalny szpital przeznaczony dla górników.
 Ordynacja przyznawała [[monopol]] handlu solą [[Mieszczaństwo|mieszczanom]] krakowskim, bocheńskim i wielickim. Dochody z eksportu soli król przeznaczał na utrzymanie powołanej przez siebie cztery lata wcześniej [[Uniwersytet Jagielloński|Akademii Krakowskiej]].